نگاهی به دکور مناظره های انتخابات ریاست جمهوری

این روزها صدا و سیما مخاطبان بسیاری پیدا کرده، و مهمترین علت آن نیز پخش برنامه‌های تبلیغاتی نامزدهای دوازدهمین دورۀ انتخابات ریاست جمهوری ایران است، که در صدر همۀ آن‌ها مناظرات زندۀ نامزدها قرار دارد. 

هر چند پخش مناظرات نامزدهای ریاست جمهوری سابقۀ طولانی در جهان دارد، اما این امر در ایران به سه دورۀ پیش باز می‌گردد و هنوز مسئلۀ تازه‌ای است. آن‌قدر تازه که حتی هنرمندان‌مان نیز با طراحی دکور چنین برنامه‌هایی آشنا نیستند و طرح‌های‌شان ملغمه‌ای از هنر ایرانی و کپی برداری از نمونه‌های غربی است که هیچ بویی از هویت ایرانی ندارد.

دکور بازیافتی خندوانه / بهراد جوانبخت

برنامه خنداونه در سری سوم خود باز هم به سراغ دکوری تازه رفته است. البته این تازگی صرفاً در طرح خلاصه نمی‌شود و بخش مهمی از آن به نحوه اجرا دکور باز می‌گردد. دکوری برگرفته از مواد پلاستیکی بازیافتی که زیبایی متفاوتی را به ارمغان آورده‌اند. هنوز یک هفته‌ای از آغاز پخش سری سوم خندوانه نگذشته بود که رامبد جوان با دعوت از مهراد جوانبخت از چرایی شکل‌گیری این دکور متفاوت پرده برداشت.

به گفته رامبد جوان، این اولین دکور بازیافتی دنیا است؛ که البته با طرح و ایده‌ای از بهراد جوانبخت، مدیر هنری خندوانه پس از تحقیقات زیاد بر روی مواد بازیافتی و کاربری آن‌ها شکل گرفته. تصور حجم بالایی از بشقاب‌های یکبار مصرف، بطری‌ها، قاشق و چنگال‌های پلاستیکی و درهای بطری در دکور محیطی استودیوی خندوانه، در عین تحسین برانگیز بودن، ترسناک نیز می‌نمایند. هدف از اجرای چنین طرحی به چشم آوردن آسیبی است که این مواد به محیط زیست‌مان وارد می‌آورند.

در روزهایی که دکور‌ها و ایده‌های برنامه‌‌های تلویزیونی متهم به کپی برداری از آثار غربی و شرقی هستند، دکور خلاق و کم هزینه خندوانه بیش از پیش اهمیت می‌یابد و می‌تواند الگوی مناسبی برای سایر هنرمندان و برنامه‌سازان باشد.

صحنه آرایی خندوانه / بهراد جوانبخت و پیمان قانع

خندوانه، عنوان برنامه تلویزیونی است که این شب ها از شبکه نسیم پخش می شود. هدف اصلی این برنامه، ضمن ایجاد حال و هوایی شاد و مفرح، آن است تا با انتزاعی از قاچ هندوانه، خنده و حال خوب را از طریق نمادپردازی، به مردم یادآور شود. یکی از تأثیرگذارترین عوامل در ایجاد چنین حال و هوایی، طراحی صحنه ی این مجموعه ی تلویزیونی است. آنچه که در صحنه آرایی آن، شاخص به نظر می رسد، را می توان در دو مورد بیان کرد:
فضایی به عنوان فضای پشت دوربین تعریف نشده؛ به گونه ای که حتی تصویر برداران هم در میان تماشاچیان و کمدین ها قرار می گیرند و این عامل، موجب شده ضمن بهره مندی حداکثری از فضای موجود، ساختاری دایره ای شکل در فضای صحنه تعریف شود. در این ساختار فضایی، نیمکت های تماشاچیان به شکل نیم دایره، حول سکوی اجرای خنداننده (کمدین)، حلقه زده و سبب شده حس راحتی و گرمی فضا، مابین مجری و تماشاچی دو چندان شود.
. قابلیت متحرک بودن بخش هایی از صحنه که توسط پیمان قانع و تیم او طراحی و اجرا شده؛ در ایجاد حال و هوایی فانتزی با نماهایی متفاوت، مؤثر بوده است. یکی از این بخش های تأثیرگذار، سن متحرک سه وجهی است که بزرگ ترین وجه آن به بخش ویژه ی گفت و گوی آقای جوان(مجری و کارگردان) و مهمان برنامه اختصاص دارد.
در مجموع، طراحی صحنه برنامه خندوانه، در مقایسه با سایر برنامه های تلویزیون، نمره ی قبولی دریافت می کند. چراکه اغلب طرح های انجام شده، بی ارتباط با موضوع، هدف و منطق برنامه هستند و تقریباً هیچ سنخیتی با محتوای برنامه ندارد. پر واضح است، در شرایطی که طراحی انجام شده، همسو با حال و هوا و محتوای برنامه نباشد، ضمن ایجاد سردرگمی در مخاطب، برنامه را به ابتذال کشانده، و گاهی حتی کار به جایی می رسد که دکور برنامه، هویت مستقلی از آن چه که در برنامه اتفاق می افتد، پیدا می کند.

چرا امشب

خلاقیت موهبتی است که همه از آن بهره‌مند اند، اما بعضی‌ها بیشتر و بهتر از آن بهره می‌گیرند و بعضی‌ها نیز کمتر به سراغ می‌روند . مثلا در طراحی صحنه و دکور قریب به اتفاق برنامه‌های رسانه ملی، که این روزها تکراری و بی‌هدف شده‌اند، جای خالی خلاقیت‌ بدجور به چشم می‌آید.

ضعیف بودن و عدم خلاقیت یک مسئله است و تقلید را به جای خلاقیت، به خورد عوام دادن، مسئله ای دیگر. مسئله‌ای که در طراحی دکور خیره کننده برنامه «امشب» به تهیه کنندگی محمدرضا ماندگاران و با اجرای علی ضیا، به وضوح دیده شد. جای تعجب اینجا است که برنامه‌ای با هدف سبک زندگی ایرانی اسلامی، در طراحی صحنه خود به جای ایجاد سبکی همخوان با موضوع برنامه به سراغ تقلید از کنسرت غربی اَدل خواننده بریتانیایی رفته است. کپی‌برداری این‌چنین صریح و غیر حرفه‌ای آن ‌هم از امیرحسین میرطالب که پیش‌تر طراحی دکور برنامه‌های مطرحی چون «نود» و «مناظره» را بر عهده داشته، بعید و غیر قابل توجیه می‌نماید.

هرچند این تقلید بزرگ با انکار عوامل سازنده برنامه همراه بود اما بعد از مدتی چیدمان آباژورها عوض شد، به‌طوری‌که بعد‌تر نیز به گلدان تغییر کاربری دادند؛ البته این اتفاق سبب خیر شد، تا سطح سلیقه و دقت مردم افزایش یابد و توقع‌شان از سازندگان برنامه‌ها بالاتر برود. ولی این موضوع کار طراحان صحنه و سایر عوامل مرتبط را نیز سخت‌تر کرد، چون حالا باید در کپی‌کاری‌های خود نیز خلاقیت به خرج دهند تا دست‌شان این‌قدر راحت در برابر مخاطب رو نشود.

دکور شهر موش ها / محسن شاه ابراهیمی

 اولین بار زمانی که به تماشای دکور شهرموشهای دو بشینید قطعا تصویری آشنا در ذهنتان تداعی می شود . تصویر یا عکسی از روستایی با خانه های صخره ای همانند  روستای کندوان در شمال غربی ایران . محسن شاه ابراهیمی با الهام گیری از معماری صخره ای روستای کندوان به خوبی توانسته در سه طبقه فضایی مدرن و فانتزی در عین حال استاتیک را ایجاد کند. ساخت دکور در سوله ای به مساحت 1500 متر مکعب و در سال 1390 آغاز شد.

 از مواردی که کار طراح دکور را در این زمینه سخت کرد؛ نوع عروسک های نمایشی است که به فراخور دستکشی، میله ای یا نخی بودنشان فضای دکور و جایگاه عروسک گردانان متفاوت ساخته می شود. علاوه بر وجود تخیل و فانتزی در طرح به دلیل دستکشی بودن عروسکها جایگاهی در زیر دکور با ابعاد متناسب با قد عروسک گردانان و فضای مناسب برای حرکت آنها تعبیه شده است.

ساخت چنین سازه هایی نیازمند توجه به اصول طراحی صحنه نمایش عروسکی و مدیریت درست و فضای مناسب دارد.

ویترین کاغذی / هانیه بابا ربیع ، زینب عاشوری ، المیرا مرادی ، فائزه مینویی

روحیه مان عوض می شود وقتی ویترین یکی از  کتاب فروشی های حوالی خانه یا محل کار مان، تغییر کند. در روز با رفت و آمد در خیابان قطعا بارها چشممان به ویترین های رنگارنگ و انباشته از اجناس گوناگون خورده است، ولی شاید تا به حال با دیدن هیچ کدام از آنها جلوی فروشگاه میخ کوب نشده باشیم؛ کاری که دکور فروشگاه ترنجستان سروش، در میان شلوغی و ازدحام بصریِ خیابان انقلاب، به خوبی توانسته انجام دهد.

سادگی، تناسب طرح با محیط اطراف، زیبایی و استفاده ی خلاقانه از مواد و ابزار، از وجوه تمایز آن با چیدمان ویترین فروشگاه های دیگر است.

 یکی از مواردی که در طراحی  چیدمان ویترین از طرف طراحان باید در نظر گرفته شود، مخاطبان و عابران پر مشغله خیابان است. چیدمان دکور ویترین باید به گونه ای باشد که عابر در حال رفت و آمد خیابان را به خود جذب کند و حرف خود به سادگی بزند.

هانیه باباربیع، زینب عاشوری، المیرا مرادی و فائزه مینویی، طراحان جوان و خلاق دکور این مجموعه، فارق التحصیلان رشته گرافیک از دانشگاه هنر هستند که این موارد را به درستی در طراحی و اجرای خود در نظر گرفته اند.