بسیاری از هنرها، مرزهای فعلی کشورها را در هم می‌شکنند و باعث زنده نگه‌داشتن هویت یکپارچه‌ی اقوام، می‌شوند. هویتی که با وجود مرزهای ظاهری بین ملت‌ها، هنوز قابل مشاهده است. سوزن‌دوزی ترکمن که به آن سیاه دوزی نیز می‌گویند، از جمله هنرهای کهن اقوام ترکمن است که در شمال شرقی ایران و کشور ترکمنستان به حیات خود ادامه می‌دهد. این هنر که در نزد زنان ترکمن جایگاه ویژه‌ای دارد یکی از عوامل، مرتبط نگه‌داشتن مردم این دوخطه شده است.
زنان ترکمن به‌وسیله‌ی سوزن‌دوزی پارچه‌های ساده و بدون نقش را، منقش به طرحهای زیبا و رنگارنگ می‌کنند که برای دوخت لباس سنتی ترکمن استفاده می‌شود. نوع دوخت این هنر زنجیره فشرده و بسیار ریز است که در ترکمنی به آن "سانجیم" می‌گویند و بیشتر از نقوش هندسی و قرینه به‌صورت ذهنی بهره می‌گیرد. مهم‌ترین کارکرد سوزن‌دوزی بر حاشیه‌ی پیراهن و شلوار زنانه است. علاوه بر آن رداهای مردانه، کفش، کلاه، روسری‌های زنانه و سایر لباس‌های سنتی ترکمن نیز سوزن‌دوزی می‌شوند. درگذشته نوع نقش و جنس پارچه و نخ‌هایی که در سوزن‌دوزی استفاده می‌شد، نشان‌دهنده‌ی جایگاه اجتماعی و خانوادگی افراد بود و زنان با دقت و ظرافت در دوخت آن، مهارت خود را نشان می‌دادند. ترکمن‌ها از قدیم‌الایام به تهیه ابریشم که به‌عنوان ماده اصلی سوزن‌دوزی تلقی می‌شود، می‌پرداختند و دختران و زنان لباس‌های خود را با نخ‌های ابریشمی که با رنگ‌های طبیعی رنگرزی می‌شد، سوزن‌دوزی می‌کرده‌اند. مانند بسیاری از هنرهای دیگر سنتی ایران، این هنر نیز در آداب‌ورسوم مربوط به ازدواج جایگاه ویژه‌ای داشت که امروزه با توجه به کم‌رنگ شدن سنت‌ها، در معرض نابودی قرارگرفته است.
با نگاهی کارکردگرایانه و نه فقط موزه‌ای به این هنرها، می‌توان در کنار احیای دوباره‌ی آن‌ها، به کارآفرینی در این مناطق و جذب گردشگران داخلی و خارجی نیز کمک شایانی کرد. طبیعی است که با فعال شدن بیش‌ازپیش هنرهای بومی، فضای بیشتری برای خلاقیت و ظهور نوآوری در کنار آثار سنتی فراهم می‌شود.
