فوتوژورنالیسم ازجنس زنانه/نیوشا توکلیان

نیوشا توکلیان کار خود را ازشانزده سالگی با مجله زن امروز آغاز ودر حال حاضر با آژانس های معتبر عکس خارجی همکاری می کند او اکنون از چهره های شناخته شده ایران و بنیاد ورد پرس فوتو  است. توکلیان هم به عنوان عکاس و هم داور در این جشنواره حضور داشته است. اوعلاوه بر عکس های مستند ژورنالیستی در حوزه هنر هم فعالیت دارد و آثار هنری او در نمایشگاه های متعدد داخلی و خارجی به نمایش درآمده است. موضوع اغلب عکسهای توکلیان در هر دو حوزه، زنان است. او پروژه های متعددی را برای عکاسی زنان ایرانی بصورت سفارشی کار کرده است. توکلیان درآثار اخیرش از زنان جهان اسلام مانند عراق، نیجریه و سوریه و... عکاسی کرده است. عکس های مستند ژورنالیستی او عکاسی پرتره محیطی هستند و همانند عکس های هنری اش چیدمان شده اند و سوژه ها را در اغلب موارد جلوی بکگراند ساده ای مانند دیوار کرکره مغازه و ... قرار می دهد و از آنها عکس می گیرد. بطور مـثال عکس های مادران شهدا و یا چهل منبران که از زنان خرم آبادی در مراسم عزاداری امام حسین(ع) گرفته است. او زنان ایرانی را از وقتی نه ساله می‌شوند و در شرع مقدس اسلام به تکلیف می رسند تا مجموعه اخیرش با نام ایران که به سفارش مجله تایم عکاسی شده به تصویرکشیده است.
توکلیان در آثارهنری اش زنان و بطور خاص جوان ایرانی را افسرده و در سکوت و انزوا نشان داده است. "گوش کن" مجموعه عکسی است حول یک آرزوی زنانه، آرزوی خواننده شدن و شنیده شدن . مجموعه ای که با بیان ممانعت شرعی از شنیده شدن صدای آواززنان توسط مردان با دیگر اهداف فمنیستی هنرمند عکاس قرابت دارد.
اما روایت او اززنان کرد چیز دیگری است. زنانی که علیه تروریسم بی وطن داعش به پا خواسته اند و مردانه با آن مبارزه می‌کنند. زنان شجاع و با شهامتی که لباس رزم پوشیده و اسلحه بدست گرفته اند تا با داعش بجنگند.  
عکس‌های مستند در جهان را می‌توان به سه گروه عکاسی مستند ژورنالیستی، عکاسی مستند هنری و عکاسی مستند تاریخی تقسیم نمود.عکاسی مستند در ایران منحصر به عکاسی مستند ژورنالیستی است که به خاطر واقعه نگری انسان وامانده از زندگی اجتماعی را نشان می دهد و از نشان دادن وجوه دیگر او غفلت می ورزد.( عکاسی مستند، علی اکبر شیر ژیان). عکس‌های توکلیان نیز در زمره‌ی عکس‌های مستند ژورنالیستی هستند که بجای ثبت واقعیت ثبتی واقعه نگر دارند. و البته سفارشی بودن برخی از این گزارش‌ها ومجموعه‌های مستند بر روند شکل‌گیری آنها بی‌تاثیر نبوده است.

لحظه ناقطعی/ بازخوانی تصاویری از دوران دفاع مقدس

بازخوانی تصاویر قدیمی همیشه نیازمند رویکردی جهت دار و محتوا محور است. اکران دوباره آنچه که بارها به واسطه ی رسانه های مختلف منتشر شده است با نوع نگاهی تازه می تواند دوباره مخاطب را به چالش نگریستن دعوت کند . 

«لحظه نا قطعی» از این دست است؛ نمایشگاهی از آثار چند عکاس دوران دفاع مقدس که با رویکرد زیباشناسانه، چیدمانی از تصاویر را در نگارخانه ی تم روبه روی مخاطبان قرار داده است.

این نمایشگاه منتخبی  از آثار جاویدالاثر کاظم اخوان، شهید سعید جانبزرگی، شهید محسن چوبدار، احسان رجبی و مهرزاد ارشدی است که تحقیق و نمایشگاه‌گذاری‌ آن توسط رهام شیراز مدرس عکاسی در دانشگاه و همیاری روزبه ملکی کارشناس ارشد رشته عکاسی صورت گرفته.

لحظه نا قطعی در بیانیه خود می گوید : «اگر عکاس خیابانی را شخصیتی بدانیم که به واسطه‌ی مواجهه‌اش با فضاهای شخصی دیگران در یک عمومی‌ مانند خیابان به قاب‌های ذهنی‌اش دست پیدا می‌کند، عملکرد عکاس -ـ رزمنده‌های این مجموعه بسیار نزدیک به عکاسی خیابانی است؛ با این تفاوت که مواجهه‌ی عمیق آنها در این عمومیِ خاص (خط مقدم)، بسیار تابع شهامت شان برای نفوذ و احاطه به روح اتفاق‌های پرتنشِ جنگ است.»

آنچه که از خاطره این تصاویر دیده شده در برهه های خاص زمانی در ذهن ها باقی مانده، مستنداتی است که در زمان خود حاوی واقعیت های سال های متمادی از عمر مردم این سرزمین است که در پی جنگی تحمیل شده، تغییرات خواسته و ناخواسته ای کردند. 

وحال نگاهی دوباره با گونه ای خاص از مستند به آنچه مستند جنگ خوانده میشود می تواند طراوتی در این حوزه ایجاد کند . 

نمایشگاه «لحظه نا قطعی» تا ۱۹ آبان ماه در نگارخانه تم برپاست .

عکاس جنگ برای صلح/ سعید فرجی

کتاب عکس مستند «سفر به موگادیشو» روایتی تصویری از سفر سعید فرجی - عکاس و مستندساز ایرانی - به موگادیشو - پایتخت سومالی – منتشر شد. سعید فرجی عکاس جوانی است که با نگاهی صلح آمیز به ثبت رخدادهای پس از جنگ یا حاشیه ی جنگ‌های کشورهای مسلمان نشین خاورمیانه پرداخته است. کتاب سفر به موگادیشو حاصل سفری به شاخ آفریقا  است که بیش از دو دهه فاقد دولت مرکزی و شاهد درگیری‌های داخلی است؛ کشوری که بارها با قحطی و خشکسالی مواجه شده است.
عکس‌های سیاه و سفید فرجی از سیاهی روزگار موگادیشو حکایت می‌کند. از مردمانی خسته از جنگ‌های داخلی. فرجی سوژه‌های خود را از میان زنان و کودکان بی‌گناه انتخاب کرده‌است تا بیشترین تاثیر این وضعیت نابسامان را در وضعیت معیشت در موگادیشو به تصویر بکشد. در عکسی از دختر نوجوان مسلمان، نگاه بغض دار و نگران دختر از سرنوشت نامعلومش و چرایی این نابسامانی‌ها می‌پرسد. دست‌های خالی که مسلمانی را به اعتراض برای کمک به خیابان‌ها و حتی مادری را بعد از ده روز پیاده روی به در کلیسا کشانده است تا داستان مادر مهاجر(داروتیا لنگ،1936.م) را دوباره و هزارباره تکرار کند. داستانی که به چشم و گوش مخاطب، عادی و تکراریست و سرنوشت مادرهای مهاجر را تغییری نداده است.
انتخاب فرجی برای بستر ارائه عکس‌هایش قدری قابل تامل است. انتشار عکس‌های مستند در قالب کتاب شاید در فضای جامعه عکاسی ما که چندان تمایلی به خرید و چاپ کتاب عکس میان عکاسان و مخاطبان وجود ندارد، انتخاب مخاطره‌انگیزی برای سرنوشت این عکس‌ها باشد. فرجی با چاپ عکس‌هایش در قالب کتاب آن‌ها را ماندگارتر کرده و با کیفیت بیشتری در اختیار مخاطبان خاص خود گذاشته است تا شاید به رواج فرهنگ چاپ کتاب عکس مستند، که جایگاه انتشار آن نه بر دیوار گالری‌هاست و نه مطبوعاتی که به دنبال تهیه تصویر از جنس دیگری هستند، کمکی کرده باشد. او در کنار این کار مهم از فضای عکس محور و پرمخاطب اینستاگرام برای ارائه عکس‌هایش به مخاطبان عام استفاده کرده که مورد استقبال نیز قرار گرفته است.
سعید فرجی طی سال‌های اخیر در جریان جنگ لبنان (۱۳۸۵)، بحران لیبی (۱۳۹۱) و جنگ عراق (۱۳۹۳) حضور داشته؛ وی پیش از این کتاب‌های عکس «دیار نزدیک» و «تبادل» را به چاپ رسانده است. همچنین فیلم‌های مستند «کاروان آزادی‌»، «عکاسی زیر آتش» و «سفر به موگادیشو» از ساخته‌های فرجی است.