نورپردازی‌های خلاقانه

عکاسی ثبت نور و بازی با آن است. عکاسان با ترفندهای بسیاری سعی در مهار و تغییر شکل این پدیده داشته‌اند . آنها با مطالعه بر نور طبیعی خورشید به تقلید و بازسازی کیفیت‌های مختلف نور در فضای استودیو دست پیدا کرده اند. فوتون ها با تغییر محیط تغییر شکل می‌دهند. بطور مثال با عبور نور از فیلترها و باکس‌ها و چترهای نور از شدت نور کاسته شده و حتی تغییر رنگ می‌دهند. در اینجا قصد نداریم تاثیر ابزارهای حرفه‌ای عکاسی بر نور را بررسی کنیم بلکه برعکس میخواهیم با ترفندها و ابزارهای ساده که بعضاً عکاسان حرفه ای نیز از آن بهره می برند عکس هایی با جلوه های خاص نوری بگیریم.

یکی از این ترفندها، قرار دادن توری یا حتی تفاله گیر یا آبکش در مسیر نور اصلی است. شما حتی میتوانید با ایجاد برش های مستطیل کم عرض افقی در موازات هم، بر سطح مقوا و قرار دادن آن در مسیر نور حس پرده کرکره ای را ایجاد کنید.

با قرار دادن پارچه های تور و گیپور ساده در فاصله نزدیک به سوژه( در عکاسی پرتره) و با عکاسی با تکنیک عمق میدان وضوح کم فضای رمانتیکی خلق کنید. برای خلق چنین فضایی چرب کردن حاشیه فیلتر UVنصب شده روی لنز با رژ لب یا وازلین نیز امکان پذیراست(البته بعد از عکاسی حتما فیلتر UV را جدا نموده و با دستمال تیشو و مایع ظرفشویی بشویید و آبکش کنید). استفاده از یک جوراب نازک زنانه  نیز در تصویر ایجاد هاله می کند. برای این منظور جوراب را برش زده و با کش روی لنز ثابت می کنیم. در این روش استفاده از فوکوس اتوماتیک امکان پذیر نیست و باید فوکوس را بر حسب فاصله تا سوژه حدودا تخمین زد.با انتخاب عدد دیافراگم بزرگتر مشکل وضوح تا حد زیادی قابل جبران است.

بوکه تکنیک شکل دهی به نورهایی است که از محدوده عمق میدان وضوح دوربین خارج شده اند. برای داشتن نورهایی با شکل های مختلف کافی است مقوایی تیره را اندازه قطر لنز برش داده و شکل مورد نظر مانند ستاره ، قلب، گل و... را در ابعاد کوچک در مرکز مقوا برش بزنید. مقوا را با چسب کاغذی روی لنز ثابت کنید و با تکنیک عمق میدان وضوح کم عکاسی از ایجاد بوکه های جذاب در تصویر لذت ببرید.

عکاسی ثبت نور و بازی با آن است. عکاسان با ترفندهای بسیاری سعی در مهار و تغییر شکل این پدیده داشته‌اند . آنها با مطالعه بر نور طبیعی خورشید به تقلید و بازسازی کیفیت‌های مختلف نور در فضای استودیو دست پیدا کرده اند. فوتون ها با تغییر محیط تغییر شکل می‌دهند. بطور مثال با عبور نور از فیلترها و باکس‌ها و چترهای نور از شدت نور کاسته شده و حتی تغییر رنگ می‌دهند. در اینجا قصد نداریم تاثیر ابزارهای حرفه‌ای عکاسی بر نور را بررسی کنیم بلکه برعکس میخواهیم با ترفندها و ابزارهای ساده که بعضاً عکاسان حرفه ای نیز از آن بهره می برند عکس هایی با جلوه های خاص نوری بگیریم.

یکی از این ترفندها، قرار دادن توری یا حتی تفاله گیر یا آبکش در مسیر نور اصلی است. شما حتی میتوانید با ایجاد برش های مستطیل کم عرض افقی در موازات هم، بر سطح مقوا و قرار دادن آن در مسیر نور حس پرده کرکره ای را ایجاد کنید.

با قرار دادن پارچه های تور و گیپور ساده در فاصله نزدیک به سوژه( در عکاسی پرتره) و با عکاسی با تکنیک عمق میدان وضوح کم فضای رمانتیکی خلق کنید. برای خلق چنین فضایی چرب کردن حاشیه فیلتر UVنصب شده روی لنز با رژ لب یا وازلین نیز امکان پذیراست(البته بعد از عکاسی حتما فیلتر UV را جدا نموده و با دستمال تیشو و مایع ظرفشویی بشویید و آبکش کنید). استفاده از یک جوراب نازک زنانه  نیز در تصویر ایجاد هاله می کند. برای این منظور جوراب را برش زده و با کش روی لنز ثابت می کنیم. در این روش استفاده از فوکوس اتوماتیک امکان پذیر نیست و باید فوکوس را بر حسب فاصله تا سوژه حدودا تخمین زد.با انتخاب عدد دیافراگم بزرگتر مشکل وضوح تا حد زیادی قابل جبران است.

بوکه تکنیک شکل دهی به نورهایی است که از محدوده عمق میدان وضوح دوربین خارج شده اند. برای داشتن نورهایی با شکل های مختلف کافی است مقوایی تیره را اندازه قطر لنز برش داده و شکل مورد نظر مانند ستاره ، قلب، گل و... را در ابعاد کوچک در مرکز مقوا برش بزنید. مقوا را با چسب کاغذی روی لنز ثابت کنید و با تکنیک عمق میدان وضوح کم عکاسی از ایجاد بوکه های جذاب در تصویر لذت ببرید.

عکاسی ثبت نور و بازی با آن است. عکاسان با ترفندهای بسیاری سعی در مهار و تغییر شکل این پدیده داشته‌اند . آنها با مطالعه بر نور طبیعی خورشید به تقلید و بازسازی کیفیت‌های مختلف نور در فضای استودیو دست پیدا کرده اند. فوتون ها با تغییر محیط تغییر شکل می‌دهند. بطور مثال با عبور نور از فیلترها و باکس‌ها و چترهای نور از شدت نور کاسته شده و حتی تغییر رنگ می‌دهند. در اینجا قصد نداریم تاثیر ابزارهای حرفه‌ای عکاسی بر نور را بررسی کنیم بلکه برعکس میخواهیم با ترفندها و ابزارهای ساده که بعضاً عکاسان حرفه ای نیز از آن بهره می برند عکس هایی با جلوه های خاص نوری بگیریم.

یکی از این ترفندها، قرار دادن توری یا حتی تفاله گیر یا آبکش در مسیر نور اصلی است. شما حتی میتوانید با ایجاد برش های مستطیل کم عرض افقی در موازات هم، بر سطح مقوا و قرار دادن آن در مسیر نور حس پرده کرکره ای را ایجاد کنید.

با قرار دادن پارچه های تور و گیپور ساده در فاصله نزدیک به سوژه( در عکاسی پرتره) و با عکاسی با تکنیک عمق میدان وضوح کم فضای رمانتیکی خلق کنید. برای خلق چنین فضایی چرب کردن حاشیه فیلتر UVنصب شده روی لنز با رژ لب یا وازلین نیز امکان پذیراست(البته بعد از عکاسی حتما فیلتر UV را جدا نموده و با دستمال تیشو و مایع ظرفشویی بشویید و آبکش کنید). استفاده از یک جوراب نازک زنانه  نیز در تصویر ایجاد هاله می کند. برای این منظور جوراب را برش زده و با کش روی لنز ثابت می کنیم. در این روش استفاده از فوکوس اتوماتیک امکان پذیر نیست و باید فوکوس را بر حسب فاصله تا سوژه حدودا تخمین زد.با انتخاب عدد دیافراگم بزرگتر مشکل وضوح تا حد زیادی قابل جبران است.

بوکه تکنیک شکل دهی به نورهایی است که از محدوده عمق میدان وضوح دوربین خارج شده اند. برای داشتن نورهایی با شکل های مختلف کافی است مقوایی تیره را اندازه قطر لنز برش داده و شکل مورد نظر مانند ستاره ، قلب، گل و... را در ابعاد کوچک در مرکز مقوا برش بزنید. مقوا را با چسب کاغذی روی لنز ثابت کنید و با تکنیک عمق میدان وضوح کم عکاسی از ایجاد بوکه های جذاب در تصویر لذت ببرید.

ویدئوهای آموزشی را در اینجا و اینجا ببینید.

معرفی کتاب عکاسی مستند/علی اکبر شیر ژیان

«عکاسی مستند ثبت مردم در محیط طبیعی آنان توسط دوربین عکاسی است. بر اساس تاریخ عکاسی مستند اجتماعی، این رشته گونه انتقادی از عکاسی است که روی زندگی فردی و اجتماعی مردم متمرکز باشد و هدف آن بالابردن آگاهی فکری آنان نسبت به خود و محیط شان است. در حقیقت عکاسی مستند اجتماعی، مردم و اثرات آنان روی همدیگر و ارتباط آنان با واقعیت را بررسی می‌کند بنابراین نمی‌توان فقط به ظاهر آن بسنده کرد و هر عکس که در آن صحنه واقعی یا انسان دیده می شود را مستند شمرد،...».
کتاب عکاسی مستند نوشته علی اکبر شیر ژیان یک کتاب تالیفی آموزشی است که علاوه بر شرح و تحلیل و نقد عکاسی مستند ایران و جهان به خواننده خود چگونه عکس مستند گرفتن را نیز آموزش می‌دهد. در کتاب به شرح و تعریف و بیان تفاوت‌های تک عکس و مجموعه عکس می‌پردازد. او عکاسی مستند را به سه گروه عکاسی مستند به عکس مستند هنری، ژورنالیستی و عکاسی مستند تاریخی طبقه بندی و تعریف می‌کند و پرسش‌هایی راجع به هریک از الفبای تصویر مانند رنگ، نور، زاویه، زمان و مکان، ترکیب بندی و ... مطرح می کند تا چگونگی تحلیل عکاسی مستند را به خواننده آموزش دهد.
 بخش اول کتاب به پاسخ پرسش هایی مانند آموزش چطور سبک و یا استایل شخصی در عکاسی بوجود بیاوریم؟ روش ارائه مجموعه عکس، نوشتن پروپوزال برای پروژه های عکاسی مستند، بیانیه هنرمند، چگونه از پروژه خود پورتفولیو تهیه کنیم؟، معرفی چند ورک شاپ و مستر کلاس بین المللی عکاسی مستند، جدول فستیوال های بین المللی عکاسی در جهان پاسخ داده می شود.
بخش دوم به تحلیل و نقد عکاسی مستند در ایران و جهان و انواع آن پرداخته شده است.
علی اکبر شیر ژیان آموزش عکاسی را در سال 1381 در خانه عکاسان ایران دیده است و در سال 1388 عکاس منتخب زیر سی سال بنیاد ورلد پرس فوتو شناخته شده است. او نمایشگاهها و جوایز زیادی در کارنامه خود دارد و در ایران و ترکیه به آموزش عکاسی مشغول است.
کتاب عکاسی مستند توسط نشر شورآفرین منتشر شده است.

 

رنگ حقیقت/عکس صحنه پردازی شده در پاسداشت نهم دیماه

رنگ حقیقت عنوان تک عکس صحنه پردازی شده ای است  در پاسداشت حماسه نهم دیماه د1388که توسط وهب رامزی گرفته شده است. این عکس سال گذشته (1395) در حوزه هنری رونمایی شده است.
عکس با حمایت حوزه هنری و خانه عکاسان ثبت و چاپ شده است. مدیر خانه عکاسان ایران در رابطه با ایده اولیه عکس صحنه پردازی شده «رنگ و حقیقت» گفت: پیشنهادی از جوان هنرمند خوش ذوق داشتیم در مورد اتفاقات ۹ دی، که ما بسیار از این کار خوشحال شدیم و آن را حمایت کردیم، من از پشت این تریبون اعلام می کنم به هنرمندان خوش ذوق کشور عزیزم ایران که هنر و اثر خود را در هر زمینه ای مثل حجاب و سبک زندگی و اقتصادی مقاومتی و ... است را حمایت خواهیم کرد و آن را ترویج می کنیم.
عکس فضای استودیویی و ساده ای دارد و البته با کیفیت بالایی ثبت شده است. آنچه  فضای کلی تصویر را تشکیل داده پرچم کشورمان است. بچه ها اطراف پرچم ایستاده اند و هرکدام گوشه ای از آن را در دست گرفته اند. مرکز تصویر زنی میانسال که گمان میرود مادربزرگ باشد بر صندلی تکیه داده و در حال دوختن بخشی  از پرچم است که پاره شده است. پارگی پرچم در قسمت سبز رنگ آن اتفاقی نیست و کنایه از موج سبز فتنه دارد که سعی در ایجاد دودستگی و آشوب و نابودی در نظام را داشت. بچه ها به گونه ای کنار مادر ایستاده اند و به او خیره شده اند انگار در حال شنیدن داستانی از زبان مادربزرگ هستند. مادر بزرگ با حوصله و بدون نگرانی در حال رفو قسمت سبز پرچم است و این صحنه میتواند کنایه به سخنرانی تسلی بخش رهبر در آن اوضاع  پر استرس و هیاهو باشد. نکته ای که حائز اهمیت است فضای سرد عکس است و بکگراند ساده عکس که از چنین مضمونی چنین فضای سردی انتظار نمیرود به هرحال عکاس میتوانست با ارجاع به فضاهای قدیمی خانه مادربزرگ و فضای نوستالژیک آن بار دیگر ما را به هم پیوند زده وفضای عکس را غنی تر کند. عکس از لحاظ تصویری ارجاع خاصی ندارد و این از ویژگی های عکس صحنه پردازی شده است که اغلب  ناشی از ناآگاهی هنرمند از تاریخچه هنر عکاسی است.

فوتوژورنالیسم ازجنس زنانه/نیوشا توکلیان

نیوشا توکلیان کار خود را ازشانزده سالگی با مجله زن امروز آغاز ودر حال حاضر با آژانس های معتبر عکس خارجی همکاری می کند او اکنون از چهره های شناخته شده ایران و بنیاد ورد پرس فوتو  است. توکلیان هم به عنوان عکاس و هم داور در این جشنواره حضور داشته است. اوعلاوه بر عکس های مستند ژورنالیستی در حوزه هنر هم فعالیت دارد و آثار هنری او در نمایشگاه های متعدد داخلی و خارجی به نمایش درآمده است. موضوع اغلب عکسهای توکلیان در هر دو حوزه، زنان است. او پروژه های متعددی را برای عکاسی زنان ایرانی بصورت سفارشی کار کرده است. توکلیان درآثار اخیرش از زنان جهان اسلام مانند عراق، نیجریه و سوریه و... عکاسی کرده است. عکس های مستند ژورنالیستی او عکاسی پرتره محیطی هستند و همانند عکس های هنری اش چیدمان شده اند و سوژه ها را در اغلب موارد جلوی بکگراند ساده ای مانند دیوار کرکره مغازه و ... قرار می دهد و از آنها عکس می گیرد. بطور مـثال عکس های مادران شهدا و یا چهل منبران که از زنان خرم آبادی در مراسم عزاداری امام حسین(ع) گرفته است. او زنان ایرانی را از وقتی نه ساله می‌شوند و در شرع مقدس اسلام به تکلیف می رسند تا مجموعه اخیرش با نام ایران که به سفارش مجله تایم عکاسی شده به تصویرکشیده است.
توکلیان در آثارهنری اش زنان و بطور خاص جوان ایرانی را افسرده و در سکوت و انزوا نشان داده است. "گوش کن" مجموعه عکسی است حول یک آرزوی زنانه، آرزوی خواننده شدن و شنیده شدن . مجموعه ای که با بیان ممانعت شرعی از شنیده شدن صدای آواززنان توسط مردان با دیگر اهداف فمنیستی هنرمند عکاس قرابت دارد.
اما روایت او اززنان کرد چیز دیگری است. زنانی که علیه تروریسم بی وطن داعش به پا خواسته اند و مردانه با آن مبارزه می‌کنند. زنان شجاع و با شهامتی که لباس رزم پوشیده و اسلحه بدست گرفته اند تا با داعش بجنگند.  
عکس‌های مستند در جهان را می‌توان به سه گروه عکاسی مستند ژورنالیستی، عکاسی مستند هنری و عکاسی مستند تاریخی تقسیم نمود.عکاسی مستند در ایران منحصر به عکاسی مستند ژورنالیستی است که به خاطر واقعه نگری انسان وامانده از زندگی اجتماعی را نشان می دهد و از نشان دادن وجوه دیگر او غفلت می ورزد.( عکاسی مستند، علی اکبر شیر ژیان). عکس‌های توکلیان نیز در زمره‌ی عکس‌های مستند ژورنالیستی هستند که بجای ثبت واقعیت ثبتی واقعه نگر دارند. و البته سفارشی بودن برخی از این گزارش‌ها ومجموعه‌های مستند بر روند شکل‌گیری آنها بی‌تاثیر نبوده است.

چشم ما حیرت/ مجتبی حیدری

 نمایشگاه عکس «چشم ما حیرت» در محوطه میدان امام حسین(ع) در ایام محرم تا اربعین برپا بود. این نمایشگاه حاصل تلاش و سفرهای چندساله مجتبی حیدری به عراق است. حیدری از پیاده روی زائران حرم حسینی عکاسی کرده است و تکیه موضوعی خود را بر موکب داران و خدام زائران اباعبدالله الحسین(ع) قرار داده است. نمایشگاه به گفته عکاس به چند دلیل در فضای باز برگزار شده بود. دلیل اول آنکه قالب  دیوار گالری با سایزهای عکس های او و ارائه و چیدمان آنها سازگاری نداشت و دلیل دوم آنکه مخااطب گالری ها قشر خاصی هستند و هدف عکاس نمایش عمومی آثار برای همه اقشار و عاشقان امام حسین(ع) بوده است.
عکس ها در سایزهای مختلف و کنار هم چیده شده اند و هر چیدمان حامل روایتی است از داستان دلباختگی به حضرت که دین، آیین و مذهب نمی شناسد،آنجا که تنها مسیحی راه آهن بصره یعنی یوسف طوما الیاس از زوار شیعه پذیرایی می کند.
حیدری زائر-عکاسی است که فقط در طول مسیر و موضوع نیست بلکه در عرض و حاشیه آن عکاسی می کند. او تنها به ثبت و برداشت عکس اکتفا نکرده است و از روی عکس ها می شود گفت حیدری با آنها چند روزی را گذرانده است و هرعکس متناسب با داستان موکب دار فضا و حال و هوای خود را دارد و بخوبی آن را به بیننده منتقل می کند. استفاده درست عکاس از نور حال و هوای معنوی موکب داران را بهتر بیان می کند. پرهیز از نمایش چهره آنها شاید با منطق صداقت و عدم ریا و خودنمایی این موکبداران که عمیقاً و از صمیم دل از زوار پذیرایی می کنند سازگار باشد.
بخش دیگر عکس های حیدری پرتره هایی هستند که چهره خود را پوشانده اند. پوشش آنان به دلیل گردو غباری است که در طول مسیر با آن روبرو شده اند.عکاس با قرار دادن سوژه هایش بر پسزمینه مشکی و با بکار بردن نکات فنی حین عکاسی و شارپنس و وضوح بالا بیننده را مقابل این چهره های بهت زده میخکوب می کند و بیننده را نیز به حیرت می کشاند. برداشت عکاس از داستان پیاده روی اربعین در چشم های زائران متبلور می شود. او در توضیح عکس هایش می نویسد:« از سختی های این گروه از زائران اربعین، باد و طوفانی است که موجب می شود سر و صورتشان را با پارچه های مختلف بپوشانند و فقط چشم هایشان می ماند که عیان است، همان بخشی از وجودشان که راه به باطن و قلبشان دارد و میتوان حیرت را با خیره شدن به آنها مشاهده کرد. بنابراین در سفر به وادی حیرت و حرکت بین حیرت زدگان مکتب سیدالشهدا(ع)، چشم ها بصورت تنها و مستقل، حرف های زیادی دارند که از حیرت صاحبانشان برایمان بگویند. ...»

عکس‌های سرخ/ جمشید بایرامی

صادق و ساده‌ است، همانطوری که خودش را در صفحه شخصی اش معرفی کرده است. عکس‌هایش نیز پر از فرم‌های ساده‌، پر از آدم‌های ساده! به دنبال آدم‌هایی می‌گردد که غل و غش نداشته باشند یکدست و بی روی و ریا زندگی می‌کنند. شاید می‌خواهد این ویژگی ها که مختص شخصیت خودش است از دل تصویر بیرون بکشد. جمشید بایرامی، عکاسی خودآموخته است که بقول خودش عکاسی را از دانشگاه خودش فارغ التحصیل شده است. بی هیچ ترس و واهمه‌ای از گذشته خود می‌گوید اینکه چند کلاس سواد دارد و با صداقت تمام از پیشینه تحصیلی‌اش برایمان می‌گوید و جالب‌تر اینکه از موفقیت‌هایش کمتر حرفی به زبان می‌آورد!
 بایرامی عکاسی را بی هیچ آموزش و پیش‌زمینه‌ای از جنگ با عراق آغاز کرده است و اکنون یک چهره بین المللی است. عکس‌ها به غایت پر از رنگ است و البته فرم‌های ساده. رنگ در خدمت معناست و گاهی بصورت نمادین استفاده شده است. او سالهاست که از مراسم عزاداری اباعبدالله (ع) عکاسی می‌کند و به گوشه کنار کشور و غالبا روستاهای دور افتاده سفر می کند. او در این عکس‌های مستند به دنبال بی آلایشی است و هرجا که این آیین سنتی دستخوش تغییر نشده باشد مقصد و سوژه او برای عکاسی است. بایرامی قصد دارد عکس‌هایش را دردو کتاب مجزا با موضوع عاشورا و اربعین چاپ کند.اما عکس‌های او از مراسم حج نیز دیدنی هستند. عکس‌هایی پر از رنگ و خلاف تصور ما از این مراسم که انتظار هیچ رنگی جز سفید را نداریم. عکس‌ها با رنگ هایی خالص و سرزنده، فضای پویا و فعال حجاج را به تصویر می‌کشد. فضایی پر از نشاط معنوی.
بایرامی با آژانس ها و مجلات عکس خارجی  از جمله  AFP , SEPA  رویترز، سیگما، مجله تایم و... همکاری داشته است .او بیش از ده نمایشگاه عکس داخلی و خارجی را در کارنامه خود دارد.

برقع آبی / فابیان مویر

دنیای غرب همواره با حجاب به عنوان یکی از نمادهای بارز جهان اسلام مخالف بوده و هست. از این‌رو سال‌های متمادی است که بسیاری از کشورهای غربی با وضع قوانینی محدود کننده‌ به دنبال نمود کمتر حجاب در کشورهای متمدنشان هستند تا بدین صورت از رسوخ اعتقادات اسلامی به کشورهایشان جلوگیری کنند. در همین راستا در سال ۲۰۱۴، تونی ابوت نخست‌وزیر استرالیا، طی سخنرانی در پارلمان این کشور علیه پوشیدن پوشیه (برقع) در اماکن عمومی اظهار نظر کرد، و همین امر سبب شد تا فابیان مویر، عکاس استرالیایی، با آنچه که در نگاه او اسلام‌ستیزی و هراس از مهاجران بود، مقابله کند.

او با دوربین خود ۱۶۰۰ کیلومتر در استرالیا سفر کرد و از یک زن که برقع آبی (پوشش زنان افغانی) بر تن داشت در مقابل دیدنی‌ترین مناظر طبیعی استرالیا عکس گرفت. فابیان مویر با این کار به دنبال نشان دادن این نکته بود که برقع و محیط زیست استرالیا می‌توانند هر دو مکمل یک‌دیگر باشند. پس از آن مویر در بخش دوم پروژه خود، این بار زن برقع پوش را در فضاهای شهری قرار داد. تصویر اصلی این پروژه، نشانگر یک زن با برقع آبی بود که در یک فروشگاه مقابل بطری‌های شیر ایستاده است. به گفته مویر تضاد رنگ آبی لباس زن و رنگ سفید بطری‌های شیر، اشاره‌ای به تضاد و ناسازگاری فرهنگ‌های مختلف در جوامع امروزی است. 

گفتنی است مجموعه نخست فابیان مویر با موضوع حجاب زنان مهاجر «برقع آبی در کشور آفتاب سوخته» است و مجموعه دوم این پروژۀ عکاسی نیز «برقع مدنی» (شهری) نام دارد؛ در این آثار هنرمند سعی کرده تا حجاب را از منظری جدید به مخاطبان غربی خود نشان دهد، و تا حدی تصویر جعلی را که رسانه‌های غربی- صهیونیستی سال‌ها به عنوان زن مسلمان به مخاطبان خود ارائه داده‌اند را از بین ببرد.