منتخب کاریکاتور‌های تبت یدا آل سعود

زمانی که بی کفایتی و بی تدبیری دولت آل سعود پس از فاجعه ی منا بر همگان روشن شد، هنرمندان زیادی به خلق اثر با این موضوع پرداختند. مجتمع فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی با همکاری خانه ی طراحان انقلاب اسلامی و سایت هنر مقاومت، ایران کارتون و تلخندک، در راستای مطالبه ی مردمی و بین المللی از سران کشور های اسلامی برای مدیریت بین المللی حج و قطع دست آل سعود از مدیریت انحصاری آن قدم برداشته و نمایشگاهی از پوستر و کاریکاتور با شعار "تبت یدا آل سعود" ترتیب داده اند. موضوعات این فراخوان شامل "توجه دادن به ماهیت وابسته و غیر اسلامی رژیم سعودی و توانمندی مدیریت توامان شیعه و سنی برای برگزاری حج"، "از یمن تا منا (توجه دادن به جنایات اخیر رژیم سعودی حتی در ماه های حرام)"، "توجه به این که کار اصلی آل سعود تامین امنیت استکبار جهانی است و نه برگزاری حج"، "حج الوداع (تکریم شهدای منا)" می باشد.

برندگان کارتون و کاریکاتور داعش

نام داعش چند سالی است که با زندگی مسلمانان گره خورده است. و همین نام است که سرمنشأ بسیاری از مبارزات و مقاومت هاست. سازمان هنری رسانه ای اوج با مشارکت انجمن هنر های تجسمی انقلاب و دفاع مقدس و حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی در راستای این مبارزه قدم برداشته و مسابقه ی بین المللی کارتون و کاریکاتور داعش را با هدف ترویج فرهنگ مقاومت و پایداری، تاکید بر فرهنگ مقاومت و پایداری هنر های معاصر و متعهد و ایجاد زمینه های تعامل و گفتگو میان هنرمندان ایرانی با هنرمندان سایر کشور های جهان برگزار کرده است. موضوعات مسابقه شامل "داعش"، "ابوبکرالبغدادی"، "امیر قطر"، "نتانیاهو"، "باراک اوباما"، "فرانسوا اولاند"، "دیوید کامرون" و "پادشاه عربستان" است. در این پست تعدادی از آثار منتخب این مسابقه مشاهده می شود که از تنوع موضوعی و تکنیکی بالایی برخوردار است. موضوعات از زوایای مختلفی دیده شده اند. در بعضی تصاویر هنرمند موضوع را به صورت کاملا مستقیم به مخاطب نشان می دهد و در بعضی دیگر، موضوع ماهرانه به صورت غیر مستقیم و با کنایه نشان داده شده است و انسان را به تفکر و دقت بیشتری وا می دارد.

مرگ بر آمریکا/ سازمان سراج

مرگ بر آمریکا شعاری است که همیشه از دهان مردم ستم دیده، حق طلب و مبارز شنیده می شود. آمریکا نماد ظلم و استکبار جهانی و دشمن بسیاری از ملت هاست. فریاد مرگ بر آمریکا این بار با برگزاری جشنواره ی جایزه بزرگ مرگ بر آمریکا از زبان هنرمندان به گوش می رسد. این جشنواره در دو بخش اصلی و جانبی برگزار شده است که بخش اصلی و بین المللی آن شامل عکس، پوستر و کاریکاتور و بخش جانبی شامل مستند، کلیپ، سرود، مقاله و وبلاگ است. موضوعات این جشنواره شامل "چرا مرگ بر آمریکا؟"، "چرا آمریکا غیر قابل اعتماد است؟"، "آمریکا و عهد شکنی"، "آمریکا و خود برتر بینی"، "آمریکا و حقوق بشر"، "آمریکا و ظلم"، "آمریکا و اسلام هراسی"، "آمریکا و دیکتاتوری"، "آمریکا در چنبره ی صهیونیسم جهانی" و ... است.

تصاویر این پست، منتخبی از بخش کاریکاتور دومین دوره ی این جشنواره و متعلق به هنرمندانی از کشور های مختلف است و به دلیل همین جهانی بودن، آثار هم از لحاظ تکنیک و هم از لحاظ بینش موضوعی و زاویه ی دید متفاوت هستند. هنرمندان با تکنیک های مختلف و استفاده از ابزار گوناگون توانسته اند با نکته بینی و زبانی کنایه آمیز موضوع را به مخاطب انتقال دهند و اعتراض خود را به سیاست های آمریکایی به صورت ملموس و هنرمندانه بیان کنند.
جشنواره ی مرگ بر آمریکا هر ساله مقارن با سیزده آبان و ایام استکبار ستیزی و به همت سازمان هنری رسانه ای اوج، خبر گذاری تسنیم، حزب الله سایبر، شبکه ی نصر تی وی، سازمان بشارت و سازمان فضای مجازی سراج برگزار می شود.

واکنش هنرمندان به حادثه ی منا

فاجعه ی منا در مراسم حج امسال باعث شد خاطره ای تلخ و دل خراش در ذهن تمام مسلمانان حک شود. عمق فاجعه زمانی آشکار شد که دولت سعودی به انکار حقیقت و دروغ روی آورد. در این میان واکنش هنرمندان در اعتراض به این بی تدبیری می تواند نقش بسزایی در نشان دادن خشم مسلمانان به دولت عربستان و حتی تمام جهان داشته باشد. متاسفانه تعداد آثار هنوز بسیار کم است و به صورت جدی و منسجم به موضوعی با این اهمیت پرداخته نشده است، اما تعدادی از آثاری که تا کنون به صورت پوستر و کاریکاتور توسط هنرمندان ایرانی کار شده در این پست جمع آوری شده است. این آثار به افشای حقیقت آن فاجعه و نیز کنایه به بی کفایتی دولت عربستان برای اداره و مدیریت اعمال حج می پردازند. در تمام آثار کنایه به بی رحمی آل سعود، اولین موضوعی است که مخاطب متوجه آن می شود. در کاریکاتور ها نیز طنزی تلخ نمایان است، طنزی که مخاطب نمی تواند با آن بخندد...

انتظار جامعه از هنرمندان عرصه های مختلف هنری در رابطه با این موضوع، آثار بیشتر و حرفه ای تری است چرا که کشته شدن هزاران مسلمان آن هم در کشوری که سر سپرده ی آمریکا و غرب است واکنش شدید تر و جدی تری از جانب هنرمندان مسلمان می طلبد، نه تنها این حادثه، بلکه موضوعاتی مانند مبارزه با تروریسم، کشته شدن هزاران زن و مرد و کودک بی گناه مسلمان در یمن، سوریه، فلسطین اشغالی و... اولویت کار هر هنرمند با وجدان و صلح طلب است.

نمایشگاه کارتون‌های علی جهانشاهی / خانه کاریکاتور

سال ۱۳۴۴ در تهران به دنیا آمد. هر چند فارغ‌التحصیل رشته طراحی صنعتی از دانشکده هنرهای زیبا است، ولی او را بیشتر به سبب کاریکاتورهایش می‌شناسند. البته در زمینه طراحی صنعتی نیز جوایز معتبری کسب کرده اما از سال ۱۳۶۵ و با گروه کاسنی فعالیتش را به صورت حرفه‌ای در حوزه کاریکاتور آغاز نمود. او همچنین یکی از اعضای مؤسس کیهان کاریکاتور نیز می‌باشد.

علی جهانشاهی قریب به بیست و یک سال است که در زمینه کارتون و تصویرسازی فعالیت دارد. او در این مدت با مجلات و روزنامه‌های متعددی از جمله: همشهری، سروش، داستان، صبح امروز، جام‌جم، کیهان کاریکاتور، آفتابگردان، مجله شهر و برخی مطبوعات در ونکوور کانادا همکاری داشته، او در سال ۱۳۹۰ نیز مسئول بخش تصویرسازی گروه مجلات همشهری بوده است. 

با وجود سکونت در کانادا، به تازگی نمایشگاهی از کارتون‌های علی جهانشاهی در تهران بر پا گردید. این نمایشگاه مشتمل بر ۲۵ اثر اورژینال از جهانشاهی بود که از اول تا دهم مهر امسال در خانه کاریکاتور ایران به نمایش در آمد. نکته مهمی که با مشاهده آثار او بیشتر به چشم می‌آید تمرکز وی بر طراحی خطی و اولویت بخشیدن به ارز‌ش‌های خط در قیاس با رنگ است، که باعث می‌شود طرح‌ها به راحتی با مخاطب ارتباط برقرار نمایند. همکاری بلند مدت جهانشاهی با مطبوعات و ترسیم کاریکاتورهای ژورنالیستی به سبب اقتضا و کارکردی که دارند به آثار او نوعی سادگی و صراحت بخشیده‌اند، که به درک سریع مخاطب می‌انجامد.

ایران آینده در افق ۱۴۰۴ / حوزه هنری

در هر جامعه اصلی‌ترین عامل پیشرفت، نقشه راهی است که بر پایه مطالعات متقن و مبتنی بر روش‌های علمی فراهم شده باشد. از این رو ششمین جشنواره سراسری کاریکاتور حوزه هنری، با نگاهی به سند چشم  انداز ۲۰ ساله کشورمان، محور اصلی کار خود را با موضوعیت « ایران آینده در افق ۱۴۰۴» انتخاب نمود؛ چرا که به عقیده برگزارکنندگان جشنواره، با توجه به میدان‌داری ارتباطات تصویری در عصر حاضر، تبیین و ترویج هنریِ سند چشم انداز برای عموم جامعه، مهم‌ترین اقدام برای مردمی شدن این موضوع به حساب می‌آید.

ششمین جشنواره سراسری کاریکاتور به همت حوزه هنری خراسان شمالی و با همکاری و مشارکت حوزه هنری انقلاب اسلامی و دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام،  با موضوع «ایران آینده در افق ۱۴۰۴» در ۱۲ محور به میزبانی بجنورد برگزار گردید. گفتنی است داوری این دوره از جشنواره را بهمن عبدی، مسعود ضیایی، داوود یار احمدی، محمد علی رجبی و عباس ناصری عهده دار بودند. 

در مجموع ۳۷۱ اثر متعلق به ۱۵۲ هنرمند از ۲۲ استان کشور در این جشنواره حضور داشتند، که نهایتاً ۸۰ اثر از ۶۱ هنرمند به نمایشگاه راه یافتند. از این میان محمدرضا ثقفی، آیت نادری و مجتبی حیدر پناه به ترتیب رتبه‌های اول تا سوم را به خود اختصاص دادند. همچنین هیأت داوران فرزانه وزیری تبار، هدیه صدیقه کسمایی، پویا عبدلی، حمید قالیجاری، فرهاد رحیم قراملکی، علی‌رضا پاکدل، سعید صادقی، محمود نظری، ناصر همتی راد، سید حامد مرتضوی، مجتبی فیضی و مهدی عزیزی را نیز شایسته تقدیر دانست.

برای آیلان / جمعی از هنرمندان

دریا پیکر بی جان آیلان را به ساحل آورد، تا این کودک سه ساله نماینده‌ای باشد از هزاران انسان بی گناهی که به خاطر وحشی‌گری تروریست و حامیان غربی‌اش، راه مهاجرت در پیش گرفتند و در دریایی میان مبدا و مقصد غرق شدند.

پس از انتشار تصویری تاثیرگذار از آیلان توسط خبرنگار ترک، رسانه‌های جهان بعضی از روی وجدان، بعضی از روی رفع تکلیف و عده‌ای برای گرفتن دست پیش به پوشش خبری آن پرداختند. اما این گزاره‌های خبری هیچ‌گاه نمایش‌دهنده‌ی همه‌ی واقعیت نیست که اگر بود، این حجم از ظلم و تجاوز در روز روشن انکار نمی‌شد. بخش مهم‌تر این اتفاق، حرکت خودجوش هنرمندان سراسر دنیا بود که هر یک به فراخور دریافت‌ خود تصویری از ماجرا ترسیم کرده‌اند. هنرمندان تجسمی با حفظ تصویر اصلی نیلوفر دمیر،‌ فضای تصویر را به سلیقه‌ی خود تغییر دادند و با ابزارهای هنر یعنی استعاره ، کنایه و تشبیه، سعی در نمایش لایه‌های عمیق‌تری از حادثه داشتنه‌اند. بعضی برای رویاهای غرق شده‌ی کودک سوری مرثیه سروده‌اند، بعضی آیلان را با پای تخیل به صحن سازمان ملل کشانده‌اند و گروهی در پی بیان برداشت سیاسی خود بوده‌اند. کاریکاتور، نقاشی، کلاژ، تصویرسازی و مجسمه از جمله قالب‌های فعالیت هنرمندان در این چند روزه بوده است.