دستها/ هاجر سلیمی نمین

‌Body Art یا معادل فارسی آن هنر بدنی و یا هنر اجرایی آمده  گونه‌ای از بیان هنری معاصر است که هنرمند  خود نیز بخشی از اثر هنری می‌شود. بادی آرت میتواند نوعی رمانتیسیسم مدرن قلمداد شود زیرا تا حدودی هر دو بر بیان آلام و رنج های بشری و فداکاری های شخصی متکی هستند.
عزاداری برای امام حسین(ع) سراسر با هنر آمیخته شده است. از شعر و مدح و روضه گرفته تا نمایش تعزیه و... . بیان آلام و نوحه سرایی ها با زبان بدن که شاید قوی ترین زبان به لحاظ جهان شمولی اش باشد توسط مردم عزادار انجام می شود.
جمعه عکس های نعیمی ثمین با الهام از روایات و وقایع عاشورا خلق شده اند. عکس ها صرفا تصاویری هستند از بادی آرتی که هنرمند اجرا کرده است. عکاسی در اینجا به مثابه ثبت استنادی عمل کرده است. ثمین روایاتی که با دست در ارتباطند مانند: « چون سواران دشمن بر حسین(ع) می‌تازند دست بر دعا برمیدارد.» و « حسین(ع) دستان رقیه را غرق بوسه می‌کند.»و «زینب(س) نماز شب می‌خواند» و« حسین(ع) سکینه(س) را به آغوش می فشرد و اشک‌هایش را پاک میکند.» را تصویرسازی کرده است..
هنرمند در این اثر وقایع را به ساده ترین عناصر تجسمی یعنی خط و نقطه ترجمه و تصویر کرده است. دستهای هنرمند آنچه بردستهای اصحاب عاشورای ۶۱ هجری گذشت را روایت می‌کند. دستهای یک هنرمند به عنوان عضو موثر در خلق اثر هنری خود از جایگاه ویژه ای برخوردار است و اینجا بجای خلق اثر به محمل و بافت ارائه اثر مبدل شده است. زبان بیان این واقعه هروقت و هرجا مختصرتر و به بیان هدف نزدیکتر بوده است دلنشین‌تر نیز گشته است. تصویرگری های هاجر سلیمی با اینکه ازساده ترین عنصر بصری با حنا بر دستانش نقش بسته اما بسیار گویا و قابل فهم است. هنرمند شیعه این مفاهیم را با جان خود درک کرده است و به همین خاطر برای بازنمایی اش دچار تکلف زبان نیست. نقطه ها در روایاتی که امام مستقیم با خدا ارتباط می‌گیرد و دست بر دعا برمیدارد تکامل یافته اند و به کلمه و جمله تبدیل شده‌اند. یا در جایی که امام دخترانش را می‌بوسد دستها غرق نقطه هایی که استعاره از بوسه هستند شده اند و این محبت واسع و جامع ویژه امام است که همه وجود بنده مترحم را دربرمیگیرد. یا آنجا که روایت امام سر حضرت عباس را از زمین بلند می‌کند هنرمند نیم دایره ای را کنایه از قمر بنی هاشم بر بلندترین انگشت تصویر کرده است که بر جایگاه والای حضرت عباس نیز تاکید می‌کند. این مجموعه در قالب کتاب با عنوان جمعه چاپ و منتشر شده است.

رنگ حقیقت/عکس صحنه پردازی شده در پاسداشت نهم دیماه

رنگ حقیقت عنوان تک عکس صحنه پردازی شده ای است  در پاسداشت حماسه نهم دیماه د1388که توسط وهب رامزی گرفته شده است. این عکس سال گذشته (1395) در حوزه هنری رونمایی شده است.
عکس با حمایت حوزه هنری و خانه عکاسان ثبت و چاپ شده است. مدیر خانه عکاسان ایران در رابطه با ایده اولیه عکس صحنه پردازی شده «رنگ و حقیقت» گفت: پیشنهادی از جوان هنرمند خوش ذوق داشتیم در مورد اتفاقات ۹ دی، که ما بسیار از این کار خوشحال شدیم و آن را حمایت کردیم، من از پشت این تریبون اعلام می کنم به هنرمندان خوش ذوق کشور عزیزم ایران که هنر و اثر خود را در هر زمینه ای مثل حجاب و سبک زندگی و اقتصادی مقاومتی و ... است را حمایت خواهیم کرد و آن را ترویج می کنیم.
عکس فضای استودیویی و ساده ای دارد و البته با کیفیت بالایی ثبت شده است. آنچه  فضای کلی تصویر را تشکیل داده پرچم کشورمان است. بچه ها اطراف پرچم ایستاده اند و هرکدام گوشه ای از آن را در دست گرفته اند. مرکز تصویر زنی میانسال که گمان میرود مادربزرگ باشد بر صندلی تکیه داده و در حال دوختن بخشی  از پرچم است که پاره شده است. پارگی پرچم در قسمت سبز رنگ آن اتفاقی نیست و کنایه از موج سبز فتنه دارد که سعی در ایجاد دودستگی و آشوب و نابودی در نظام را داشت. بچه ها به گونه ای کنار مادر ایستاده اند و به او خیره شده اند انگار در حال شنیدن داستانی از زبان مادربزرگ هستند. مادر بزرگ با حوصله و بدون نگرانی در حال رفو قسمت سبز پرچم است و این صحنه میتواند کنایه به سخنرانی تسلی بخش رهبر در آن اوضاع  پر استرس و هیاهو باشد. نکته ای که حائز اهمیت است فضای سرد عکس است و بکگراند ساده عکس که از چنین مضمونی چنین فضای سردی انتظار نمیرود به هرحال عکاس میتوانست با ارجاع به فضاهای قدیمی خانه مادربزرگ و فضای نوستالژیک آن بار دیگر ما را به هم پیوند زده وفضای عکس را غنی تر کند. عکس از لحاظ تصویری ارجاع خاصی ندارد و این از ویژگی های عکس صحنه پردازی شده است که اغلب  ناشی از ناآگاهی هنرمند از تاریخچه هنر عکاسی است.

فوتوژورنالیسم ازجنس زنانه/نیوشا توکلیان

نیوشا توکلیان کار خود را ازشانزده سالگی با مجله زن امروز آغاز ودر حال حاضر با آژانس های معتبر عکس خارجی همکاری می کند او اکنون از چهره های شناخته شده ایران و بنیاد ورد پرس فوتو  است. توکلیان هم به عنوان عکاس و هم داور در این جشنواره حضور داشته است. اوعلاوه بر عکس های مستند ژورنالیستی در حوزه هنر هم فعالیت دارد و آثار هنری او در نمایشگاه های متعدد داخلی و خارجی به نمایش درآمده است. موضوع اغلب عکسهای توکلیان در هر دو حوزه، زنان است. او پروژه های متعددی را برای عکاسی زنان ایرانی بصورت سفارشی کار کرده است. توکلیان درآثار اخیرش از زنان جهان اسلام مانند عراق، نیجریه و سوریه و... عکاسی کرده است. عکس های مستند ژورنالیستی او عکاسی پرتره محیطی هستند و همانند عکس های هنری اش چیدمان شده اند و سوژه ها را در اغلب موارد جلوی بکگراند ساده ای مانند دیوار کرکره مغازه و ... قرار می دهد و از آنها عکس می گیرد. بطور مـثال عکس های مادران شهدا و یا چهل منبران که از زنان خرم آبادی در مراسم عزاداری امام حسین(ع) گرفته است. او زنان ایرانی را از وقتی نه ساله می‌شوند و در شرع مقدس اسلام به تکلیف می رسند تا مجموعه اخیرش با نام ایران که به سفارش مجله تایم عکاسی شده به تصویرکشیده است.
توکلیان در آثارهنری اش زنان و بطور خاص جوان ایرانی را افسرده و در سکوت و انزوا نشان داده است. "گوش کن" مجموعه عکسی است حول یک آرزوی زنانه، آرزوی خواننده شدن و شنیده شدن . مجموعه ای که با بیان ممانعت شرعی از شنیده شدن صدای آواززنان توسط مردان با دیگر اهداف فمنیستی هنرمند عکاس قرابت دارد.
اما روایت او اززنان کرد چیز دیگری است. زنانی که علیه تروریسم بی وطن داعش به پا خواسته اند و مردانه با آن مبارزه می‌کنند. زنان شجاع و با شهامتی که لباس رزم پوشیده و اسلحه بدست گرفته اند تا با داعش بجنگند.  
عکس‌های مستند در جهان را می‌توان به سه گروه عکاسی مستند ژورنالیستی، عکاسی مستند هنری و عکاسی مستند تاریخی تقسیم نمود.عکاسی مستند در ایران منحصر به عکاسی مستند ژورنالیستی است که به خاطر واقعه نگری انسان وامانده از زندگی اجتماعی را نشان می دهد و از نشان دادن وجوه دیگر او غفلت می ورزد.( عکاسی مستند، علی اکبر شیر ژیان). عکس‌های توکلیان نیز در زمره‌ی عکس‌های مستند ژورنالیستی هستند که بجای ثبت واقعیت ثبتی واقعه نگر دارند. و البته سفارشی بودن برخی از این گزارش‌ها ومجموعه‌های مستند بر روند شکل‌گیری آنها بی‌تاثیر نبوده است.

چشم ما حیرت/ مجتبی حیدری

 نمایشگاه عکس «چشم ما حیرت» در محوطه میدان امام حسین(ع) در ایام محرم تا اربعین برپا بود. این نمایشگاه حاصل تلاش و سفرهای چندساله مجتبی حیدری به عراق است. حیدری از پیاده روی زائران حرم حسینی عکاسی کرده است و تکیه موضوعی خود را بر موکب داران و خدام زائران اباعبدالله الحسین(ع) قرار داده است. نمایشگاه به گفته عکاس به چند دلیل در فضای باز برگزار شده بود. دلیل اول آنکه قالب  دیوار گالری با سایزهای عکس های او و ارائه و چیدمان آنها سازگاری نداشت و دلیل دوم آنکه مخااطب گالری ها قشر خاصی هستند و هدف عکاس نمایش عمومی آثار برای همه اقشار و عاشقان امام حسین(ع) بوده است.
عکس ها در سایزهای مختلف و کنار هم چیده شده اند و هر چیدمان حامل روایتی است از داستان دلباختگی به حضرت که دین، آیین و مذهب نمی شناسد،آنجا که تنها مسیحی راه آهن بصره یعنی یوسف طوما الیاس از زوار شیعه پذیرایی می کند.
حیدری زائر-عکاسی است که فقط در طول مسیر و موضوع نیست بلکه در عرض و حاشیه آن عکاسی می کند. او تنها به ثبت و برداشت عکس اکتفا نکرده است و از روی عکس ها می شود گفت حیدری با آنها چند روزی را گذرانده است و هرعکس متناسب با داستان موکب دار فضا و حال و هوای خود را دارد و بخوبی آن را به بیننده منتقل می کند. استفاده درست عکاس از نور حال و هوای معنوی موکب داران را بهتر بیان می کند. پرهیز از نمایش چهره آنها شاید با منطق صداقت و عدم ریا و خودنمایی این موکبداران که عمیقاً و از صمیم دل از زوار پذیرایی می کنند سازگار باشد.
بخش دیگر عکس های حیدری پرتره هایی هستند که چهره خود را پوشانده اند. پوشش آنان به دلیل گردو غباری است که در طول مسیر با آن روبرو شده اند.عکاس با قرار دادن سوژه هایش بر پسزمینه مشکی و با بکار بردن نکات فنی حین عکاسی و شارپنس و وضوح بالا بیننده را مقابل این چهره های بهت زده میخکوب می کند و بیننده را نیز به حیرت می کشاند. برداشت عکاس از داستان پیاده روی اربعین در چشم های زائران متبلور می شود. او در توضیح عکس هایش می نویسد:« از سختی های این گروه از زائران اربعین، باد و طوفانی است که موجب می شود سر و صورتشان را با پارچه های مختلف بپوشانند و فقط چشم هایشان می ماند که عیان است، همان بخشی از وجودشان که راه به باطن و قلبشان دارد و میتوان حیرت را با خیره شدن به آنها مشاهده کرد. بنابراین در سفر به وادی حیرت و حرکت بین حیرت زدگان مکتب سیدالشهدا(ع)، چشم ها بصورت تنها و مستقل، حرف های زیادی دارند که از حیرت صاحبانشان برایمان بگویند. ...»

بررسی جایگاه زن در عکس‌های لالا ایسایدی

لالا ایسایدی (Lalla A. Essaydi)، هنرمند مراکشیِ ساکن نیویورک است، که عمده شهرت خود را به واسطه عکاسی از زنان عرب در فضای صحنه آرایی شده به دست آورده است. هرچند اَسایدی به زعم خودش در جستجوی بازتاب خویش در آثارش می‌باشد، اما جنسیت او بیش از هر مسئله دیگری در کارش تأثیر گذار بوده است. به طوری که عکس‌های او همواره ترکیبی از خوشنویسی اسلامی همراه با نمایش پیکر زنان است، در واقع مسئله هویت زن عرب مسلمان، دغدغه اصلی ایسایدی به شمار می‌آید. به همین سبب نیز می‌کوشد تا از زاویه دید خود در مقام یک زن هنرمند لیبرال، مسلمان و سنت گرا به آن بپردازد و مخاطبانش را به مقاومت در برابر کلیشه‌ها دعوت نماید.  

ایسایدی به واسطه تجربایتش از زندگی در مراکش، پاریس، عربستان و ایالات متحده آمریکا، با نگاهی فمنیستی به زن می‌نگرد و تمرکزش در به چالش کشیدن سه مفهوم مهم مذهب، فرهنگ و جنسیت است. 

با توجه به تحصیلات ایسایدی در دو رشته نقاشی و عکاسی، او بهترین استفاده را از فضا کرده؛ به طوریکه زنان در عکس‌های او به واسطه فضایی که در آن قرار گرفته‌اند تعریف می شوند و خود دارای هیچ هویت مستقلی نیستند. در واقع فضا، البسه و خطوط شبه عربی که هم‌چون رسم حنا گذاری، سر تا پای زنان را پوشانده، وجود یک زن عرب مسلمان را شکل می‌دهند و همگی به نوعی استعاره‌ای از شخصیت منفعل زن در جامعه عربی-اسلامی هستند که بدین شکل زن را در خود محصور کرده‌اند. 

در عمدۀ عکس‌های او شخصیت‌های اصلی با آن چشمان سیاه سرمه ‌کشیده‌شان چنان به لنز دوربین خیره شده‌اند، که گویی در تلاش‌اند تا با نگاه خود حرف‌هایشان را به گوش مخاطبان غربی‌شان برسانند. هر چند این نگاه منجمد و سرد نسبت به شخصیت زن در جوامع اسلامی، مقرضانه و به دور از واقعیت است، اما نوع نگاه ایسایدی را می‌توان متأثر از زندگی در مراکش و به ویژه عربستان سعودی و مقایسه آن با فضای کشورهای غربی دانست. چرا که در کشور بسته و متحجری هم چون عربستان حقوق زن در ابتدایی‌ترین سطوح نیز نادیده گرفته می‌شود. 

با این حال مخاطبان آثار ایسایدی در برخورد با عکس‌های او مسلماً نگاه او را به کل جوامع اسلامی بسط می‌دهند و آن را صرف یک کشور یا یک فرهنگ خاص نمی‌بینند و مسبب آن را نیز مذهب و فرهنگ برآمده از آن به حساب می‌آورند. فضای آثار ایسایدی و نوع نگاه یک جانبه‌ او را می‌توان در آثار دیگر هنرمندان زن مسلمان ساکن در کشورهای اروپایی و به ویژه ایالات متحده نیز مشاهده کرد. 

حال سوال اصلی این‌جا است که چرا عده‌ای از هنرمندان زن رشد یافته در کشورهای اسلامی در برخورد با فضای فرهنگی و هنری غرب، در عوض تعمق در ریشه‌های فرهنگی – مذهبی خویش و پرورش آن‌ها در فضای جدید، مقهور جاذبه‌های فرهنگ غرب می‌شوند و با استفاده‌ی ابزاری و شبه روشنفکرانه از مذهب، فرهنگ و جنسیت خود، می‌کوشند تا بر موج هنری اسلام ستیزی در غرب سوار شوند و به این شکل خود را مطرح سازند؟

عکاسی آتلیه ای به سبک محرم/هیئت هنر

درک فضاها و اتفاقات دنیای بزرگترها برای کودکان متفاوت است. آن چیزی که در کودکی از اتفاقات غم انگیز یا شاد تجربه می کنیم حسی عمیق در نهادمان باقی می گذارد که سرمایه ی حسی و عقلی ما در آینده خواهد بود .

محرم و عزای سید الشهدا از آن دست خاطراتی است که در کودکی هر کدام از ما به گونه ای رقم خورده است و حال شاهد حب و ارادت خود به آیین عزای اباعبدالله هستیم.

هیئت محبین اهل بیت، متشکل از دانشجویان و دانش آموختگان هنر، چند سالی است که تجربه ی حضور در هیئت را برای کودکان ثبت می کند. 

عکاسخانه کودک از سال ۱۳۸۹ به همت جمعی از دانشجویان رشته های عکاسی و گرافیک برپا شد. در طول ده شب مراسم عزاداری هیئت، در دکوری براساس محتوایی برگرفته از روایات و قصه های کربلا، عکاسی از کودکان انجام شده و پس از ادیت و چاپ در شبهای پایانی، عکس ها توزیع می شود. از ابتدای کار عکاسخانه تا به محرم امسال، بیش از ۵۰۰ فریم عکس به عزاداران کوچک هدیه شده است. 

به امید اینکه این تصاویر در کنار دیگر عکسهای آتلیه ای کودکان قرار گرفته و یادآور خاطره شیرینی باشد که در بزرگسالی ذخیره حب به اهل بیت علیه السلام شود.

طبیعت بیجان / مریله نودکر

مریله نودکر در مجموعه عکس طبیعت بی‌جان از پیشینه تصویری نقاشی‌های قرن ۱۶ و ۱۷م. در عکس‌هایش بهره برده است. عکس‌های او مانند دیگر آثار عکاسی صحنه‌آرایی شده از لحاظ صوری با تاریخ هنر پیوند دارد. او برای خلق این مجموعه  از نقاشی‌های طبیعت بی‌جان در قرن شانزده و هفده میلادی بهره جسته است. او موضوع ونتیاس در نقاشی‌های سده ۱۶ و ۱۷.م  فلاندر و هلند را با اشیا و مفاهیم امروزی بازسازی می‌کند.  vanitas سبکی ازنقاشی طبیعت بی‌جان است که در آن دوره رواج داشته است و از اعتقاد مسیحیان به مرگ و پوچی و زودگذری دنیا نشات می‌گیرد. معنای این کلمه لاتین غرور است و به این مفهوم که غرور به ظواهر دنیا امری باطل است. در آن دوره نقاشان در کنار کشیدن اشیا لوکس و زیبا به عنوان ظواهر و امیال دنیوی و گذرا، اشیایی مانند جمجمه( یادآور مرگ)، دود و ساعت شنی( کوتاهی زندگی) میوه های فاسد( پوسیدگی) و آلات موسیقی( طبیعت زودگذر زندگی) می کشیدند. آن‌ها همچنین میوه، گل و پروانه یا لیمو پوست کنده در ترکیب بندی استفاده می‌کردند که مفهوم زندگی جذاب وشیرین اما تلخ مزه از آن تفسیر می‌شد.
مریله نودکر در عکس هایش از اشیا پلاستیکی در ترکیب‌بندی و فضاسازی به همان سبک نقاشی استفاده کرده است. اشیا پلاستیکی که مصرف روزانه  دارند و به طور انبوه تولید می‌شوند. عکاس مانند نقاشان قدیمی به طبیعت بی‌ارزش این اشیا و وسایل پلاستیکی اشاره می‌کند. عکس‌های او به یک ونیتاس زمینی و مادی اشاره دارند. اغلب این اشیا و مواد متضمن تولید انبوه و ارزان است که با نوری دراماتیک عکاسی شده‌است. عکاس با قرار دادن این اشیا بی‌ارزش در صحنه و سبک عکاسی دراماتیک‌اش، بیهودگی مصرف معاصر را یادآوری می کند. مجموعه عکس‌های ستاره سنجری با نام پایان استمراری با ظاهر و تم مشابه اما درون مایه متفاوت را در اینجا ببینید.