پرندگان / تاها بهبهانی

تاها (طاها) بهبهانی متولد ۱۳۲۵، هنرمند پیشکسوت و صاحب سبک ایرانی است که عمری در زمینه نقاشی، مجسمه‌سازی، طراحی صحنه و کارگردانی تئاتر تحصیل و فعالیت کرده است. او تا کنون جوایز هنری متعددی را نیز دریافت نموده و آثار نقاشی و مجسمه‌هایش بیش از 60 بار در داخل و خارج از ایران به صورت فردی یا جمعی در معرض نمایش قرار گرفته. آبان و آذر امسال ۶۰ مجسمه و ۳۴ تابلوی نقاشی از آثار شاخص بهبانی در نگارخانۀ اصلی فرهنگسرای نیاوران با هدف مروری بر آثار نقاشی و مجسمه‌های او، در قالب نمایشگاهی با عنوان «نیست معشوقی زِ او نزدیک‌تر» به نمایش درآمد. 

آن چه در آثار بهبهانی به وضوح به چشم می‌آید، ردپای ادب و عرفان ایرانی است؛ در این میان پرندگان نیز به جهت وجوه ثمثیلی که در ساحت ادبیات عرفانی ایران دارند مورد توجه او هستند، چرا که پرنده نماد انسان است و بهترین دستمایه برای خلق آثار بهبهانی به حساب می‌آید. بهبهانی هنرمندی معناگرا است که از کودکی در مسیر فرهنگ و هنر ایرانی قرار گرفته و به همین سبب متأثر از شخصیت‌هایی هم‌چون مولانا یا عطار می‌باشد. این عرفان شاعرانه نه تنها در نقاشی‌های بهبهانی، بلکه در مجسمه‌هایش نیز به خوبی حس می‌شوند و مخاطبان آثارش را تحت تأثیر قرار می‌دهند، چرا که باید در پس اشکال و فرم های آثار بهبهانی مفهوم ناب‌تری را جستجو نمایند. 

مهمان نوازی ایرانی در مهمانخانۀ ایرانی

ویژگی فضای خانۀ ایرانی بدون شک از روحیه و طبع زندگی ایرانی سرچشمه گرفته و در این میان، مهمانخانۀ ایرانی بیانگر همین طبع در پذیرایی از مهمان است. در این میان فضایی که از کیفیت لازم برای مهمان نوازی برخوردار بوده به اتاق پنج دری معروف است.

در این اتاق می توان اجزای گوناگونی را مشاهده کرد، اما آنچه که از همه مهم تر به نظر می رسد و وجه اشتراک آنهاست، همین پنچ در است که سبب نام گذاری آن نیز بوده است. پنج دری، چه در خانۀ اغنیاء با تزیینات پر طمطراقش و چه در خانۀ عامۀ مردم، با طاقچه های ساده اش، سخن از اهمیت ارتباط با فضای بیرون و اغلب حیاط خانه دارد. شاید به این طریق خانۀ ایرانی حضور طبیعت در خانه را به مهمانش پیش کش می کند و سعی در آوردن زیبایی آن به داخل خانه دارد. 

این درها در برخی از خانه ها به صورت پنج در مجزا و در برخی دیگر به صورت پنج پنجرۀ به هم پیوسته است که با ارسی پوشانده شده. پنجره های ارسی نیز مهمان نوازی را به حد اعلای خود رسانده اند. ارسی با رنگ زیبای شیشه ها و نقوش در هم  فرورفتۀ گره هایش جلوۀ زیباتری از نور و منظر بیرونی را به داخل می آورد و قابلیت تطبیق بهتر با شرایط محیطی را نیز فراهم می کند.

گاهی در مقابل اتاق پنج دری ایوان بزرگی قرار دارد و در برخی مناطق نیز یک ایوان بزرگ جایگزین اتاق شده است. این ایوان ها، هم محلی برای گذران اوقات ساکنان خانه است و هم پذیرایی از مهمان در آن صورت می گیرد که حد اعلای ارتباط با فضای باز را می توان در آنجا مشاهده کرد. 

شعر پسلرزه / فرهاد فزونی

بعضی معتقدند که هنر غریب یا هنر عجیب، با هنر زیبا تفاوت دارد و غربت و نو بودن را ویژه‌گی هنر قرن اخیر می‌دانند. هنری که ابتدایش حیرت است و انتهایش بسته به هدف هر هنرمندی متفاوت است. معمولا این آثار به میزانی که هوش‌مند بوده و پس از تعلیق ابتدایی‌شان مخاطب را به میزانی از فهم برسانند موفق ارزیابی می‌شوند.
نمایش‌گاه «شعر پسلرزه‌»‌ی فزونی به دنبال القای حس مورد نظر او به هر طریق ممکن است. او تصویرسازی، مجسمه، ویدیو، نور و صدا را برای این هدف خود به کار گرفته تا جمله‌ی شاعرانه‌ی خودش را به دو زبان فارسی و انگلیسی و در قالب یک هنر غریب به مخاطب‌ش منتقل کند. فزونی که متخصص استفاده از تایپوگرافی در پوستر است،‌ این بار یک بعد به آثار همیشه‌گی خود اضافه کرده و فضای سه بعدی موزه را برای اجرای اینستالیشنی از تایپوهای خود انتخاب کرده است. این که فزونی تا چه میزان به هدف‌ خود رسیده را باید از مخاطبین این نمایش‌گاه پرسید، اما به هر حال تلاش او برای تبدیل لغات به مجسمه‌هایی معنادار تلاشی جالب توجه است.

تجسم شعر / رضا لواسانی

مجسمه‌های رضا لواسانی را احتمالا در نگاه اول نخواهید فهمید. او به دلیل علاقه‌ی فراوان‌ش به ادبیات، سعی در مجسم کردن واژه‌ها و مفاهیمی از شعرهای حافظ و مولانا داشته است. او معتقد است که بیرون کشیدن لغات از کاغذ و تبدیل آن‌ها به فرم‌های سه‌بعدی کار دشواری است، که روآوردن بیش‌تر هنرمندان به آثار فرمی و غیرمفهومی نیز احتمالا به همین دلیل است. مجسمه‌های دو نمایش‌گاه اخیر لواسانی در گالری اثر با عناوین «حیرت» و «زندگی»، هر کدام نتیجه‌ی سه سال تلاش او برای ساخت این آثار عظیم با تکنیک پایپه ماشه یا خمیر کاغذ هستند. غیر از دلایل شخصی او برای استفاده از این تکنیک، خمیر کاغذ مجسمه‌ها را به آثاری سنگی شبیه می‌کند که در عین حال جزئیات فراوانی دارند و این شاید نخستین عامل جذابیت آن‌هاست. لواسانی با بزرگ کردن ابعاد مجسمه‌های‌ش تا اندازه‌ی دو و سه متر، قصد برانگیختن اعجاب تماشاگر در وهله‌ی اول، و سپس انتقال مفهوم مورد نظر خود را از طریق عنوان هر کار داشته است. بی‌رنگی این آثار هم‌چون کاری که عکس‌های سیاه و سفید در عکاسی می‌کنند، اجازه‌ی درگیر شدن بیش‌تر مخاطب با فرم‌پردازی و عمیق شدن در معنای آن را خواهد داد. اگرچه توانایی هنرمند در پرداخت فرمی این مصالح برای همه جالب بوده است، اما مجسمه‌ها بیش از اندازه به لغات مورد نظر او نزدیک‌اند و این امکان دریافت یک مفهوم کلی از اثر را کاهش داده و آن را مشروط به خواندن عنوان هر اثر می‌کند.

نقاشی با حروف / علی حاجی اکبری

این آدم‌های بدون چهره چه می‌خواهند بگویند؟! آدمک های بی‌رنگی که گاه بیل و کلنگ دست می‌گیرند، گاهی با شمشیر به مصاف گرگ می‌روند، گاه دست به دست هم می‌دهند و گاهی هم با دستان خود به آسمان اشاره می‌کنند. نقاشی‌های علی حاجی اکبری مانند بسیاری از هنرمندان دیگر مملو از عناصر نمادپردازانه است. او که به خاطر فهم عمیق و خاص از معانی گوناگون، نمادپردازی شخصی خودش را نیز دارد، در یکی از سبک‌هایش با جای‌گزین کردن حروف به جای عناصر تصویری، کمی پرده از این مفاهیم گاه پیچیده برمی‌دارد و مخاطب را به هدف خود نزدیک‌تر می‌کند. البته او حروف را در این مرحله متوقف نمی‌کند؛ در بعضی از آثار با شکل دادن به این حروف  و دخالت دادن آن‌ها در بازی‌های فرمی به آن‌ها بار معنایی بیش‌تر می‌بخشد و البته با استفاده‌ی هدف‌مند از رنگ‌ها بر این منظور خود تاکید می‌کند.
سوای بعضی ضعف‌های تکنیکی که بیش تر در کارهای قدیمی‌تر وی مشاهده می‌شود، مهم‌ترین ضعف حاجی اکبری را می توان غرق شدن در دریافت‌های شخصیش از مفاهیم ونمادها دانست. چرا که در بعضی آثار او، مخاطبان آشنا به هنر نقاشی نیز راه به عمق اثر نمی‌برند و خیلی اوقات مفاهیم جالب و دقیقی که مد نظر هنرمند است به بیننده منتقل نمی‌شود. البته او از ابتدا قالب اینترنتی را برای نشر آثارش انتخاب کرده و در بلاگ شخصی‌ش گاهی برای این آثار جمله یا داستانک‌هایی هم می‌سازد. شاید به‌تر باشد آثار او را مستقیما دنبال کنید.