نقدی بر آثار دو دهه اول و سوم انقلاب / کاظم چلیپا

آثار کاظم چلیپا در دهه¬ی اول انقلاب(1357 تا 1367)

جریان انقلاب اسلامی ایران و پس از آن جنگ تحمیلی ایران و عراق بر آثار هنرمندان بسیاری اثر گذاشت، و موضوعات بسیاری از آثار آن دوره را تحت شعاع قرار داد. در این بین یکی از نقاشانی که آثاری با مضامین انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی ایران و عراق خلق کرده است کاظم چلیپا است.

چلیپا در آثار دهه ی اول انقلاب (1357 تا 1367) خود به تبلیغ و ترویج مفاهیمی چون: ایثار، شهادت، از خود گذشتگی، مقاومت، مبارزه و ایستادگی پرداخته است. او در آثار دهه ی اول خود مشارکت زنان و مردان در جریان انقلاب و جنگ تحمیلی را ترسیم کرده. در بیشتر این آثار زنان به عنوان نمادی از مادر یا همسر شهید تصویر شده اند. زنانی با هیبت، ایستا، مقاوم و محکم هستند (آثاری چون: ایثار، کویر و مقاومت) نیمی از مردان در آثار چلیپا در این دهه لباس نظامی بر تن دارند که نشانی از آمادگی برای مبارزه است. مردان معمولاً در حال حرکت به سوی محل مبارزه هستند. مردانِ آثار چلیپا به صورت مصمم، جدی، مقاوم و قوی هیکل ترسیم شده اند. (مرزبانان دشت شقایق)

مقاومت / ابوالفضل عالی

 سال ۱۳۳۴ زمانی بود که او به طور جدی کار خود را با نقاشی و گرافیک آغازکرد و نخستین آثارش را در سال ۱۳۵۸ در حوزه اندیشه و هنر اسلامی به نمایش گذاشت.“ابوالفضل عالی” که تمام هم و غم خود را برای انقلاب و جنگ گذاشته است، در حوزه هنر، اندیشمند و متفکر بود و در آثارش کنکاش گرایانه به تبلیغ ارزش های زمان خود می پرداخت. مقاومت از جنس انقلاب و دفاع مقدس یکی از سر فصل های اصلی آثار مرحوم عالی، اعم از پوستر و نقاشی است که تنها بخش کوچکی از آن ها در این پست به نمایش درآمده است.

ایجاز در تصویر از مؤلفه هایی است که آثار گرافیکی مرحوم ابوالفضل عالی را تا حدی شخصی کرده و با دیدنشان می شود فهمید نشانه ای از وی بر آن ها وجود دارد.

ناصرخان / حبیب الله صادقی

ناصر خان مردی چاق و درشت جثه، لمیده بر جایگاهی معلّق، مرکزیت تصویری را به خود اختصاص داده که شرح بخشی از ستم اربابان به رعایاست. ستمی شاید چندصد یا چندهزار ساله که مانند همۀ انواع ستم، حداقل بواسطۀ خروج از دایره عدالت، قبیح است. منظور این تصویر و اشاره اش به ناصرخان و ستمی که بر رعایا روا می دارد، محدود به ظلم و ستم یک ارباب بر رعیت روستایی اش نمی شود، نمادی است از همۀ اربابان زر و زور؛ نمادی از همۀ آن ها که مرزهای انسانیت و اخلاق و ایمان را در می نوردند و به قیمت استیفای حقوق خود -و آن هم نه حقوقی حقیقی که حقوقی وهمی و خودپنداشته- از اِعمال هیچ صورتی از ستم، به دیگران و پایمال نمودن حقوق سایر انسان ها پروا ندارند.

تابلو نقاشی "ناصرخان" از آثار حبیب الله صادقی است که متاثر از فضای ارباب و رعیتی حاکم بر دوران ستم‌شاهی، در پلان هایی متعدد به نقد ظلم و بی عدالتی پرداخته است.

عاشورای معاصر / تجلی هنر دفاع در پیوند با عاشورا

هنرمندان با  تصویر کردن دفاع مقدس، در کنار نبرد کربلا، چهارچوب نمادین بزرگتری از مفهوم دفاع، نجات و پیروزی را ارائه دادند، تا تصویر این حقیقت بزرگ برای همیشه پیش روی مردم قرار گیرد. محتوای این آثار که برگرفته از فرهنگ مذهبی، سنتی و سمبلیک عامه مردم بود، به سرعت مورد توجه و استقبال قرار گرفت. در این دوره هنرمندان حوزه تجسمی و بالاخص نقاشان، از نظر ویژگی‌های ساختاری، رویکردی فیگوراتیو و اکسپرسیونیستی به موضوعات داشتند و با تکیه بر مذهب، محتواگرایی و انتقال پیام، روایتی تصویری از آن روزها ارائه دادند.