هفت پیکر / هما دلورای

هما دلورای، متولد ۱۳۵۹ در شهر کرج، دارای مدرک کارشناسی ارتباطات تصویری از دانشکدۀ هنرهای زیبا دانشگاه تهران و از جمله طراحان نسل پنجم گرافیک ایران است. وی از سال ۱۳۸۴ تاکنون در تعداد بسیاری از نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های داخلی و خارجی شرکت داشته و جوایزی را نیز کسب نموده است؛ که از آن میان می‌توان به کسب مقام اول در بخش طراحی جشنوارۀ دانشجویی هنرهای تجسمی در کرمانشاه (۱۳۷۸)، مقام ممتاز بخش تایپوگرافی جشنواره تجسمی مقاومت در تهران (۱۳۸۵)، جایزۀ ویژۀ منتخب طراحان مستقل ایران در سومین نمایشگاه سالانۀ تایپوگرافی اسماء الحسنی در تهران (۱۳۸۶) و بسیاری دیگر اشاره کرد.  

دلورای اگر چه بیشتر در حوزه‌های طراحی حروف و طراحی پوستر فعالیت دارد، اما امسال با اثری متفاوت در گالری پروژه‌های آران حضور یافت. «هفت‌پیکر» عنوان تازه‌ترین نمایشگاه هما دلاوری است، که در آن چیدمان هنری اعداد بستری را برای  بیان حرف‌های هنرمند فراهم آورده است. این نمایشگاه هم‌چنان که از نامش پیدا است، با سنت‌ها، عقاید و رسوم ایرانی‌ گره خورده، به‌طوری‌که حتی عدد هفت نیز در وجه نمادین خود مطرح شده و تأکیدی مضاعف بر نقش اعداد دارد. 

دلورای هفت پیکر را بر پایه باورهای عامی، اعتقادات سنتی و آموزه‌های مذهبی و آیینی شکل داده و در این راه مطالعاتی نیز در حوزۀ علوم غریبه داشته است؛ چرا که اعداد و حروف نقش‌گسترده‌ای در شکل‌گیری این علم دارند و از این‌رو بستر مناسبی را برای پرداخت او محسو می‌شوند. از آن‌جا که در علوم غریبه، اذکار، ادعیه و تکرار اهمیت زیادی دارد و با تکثیر یک کلمه و عدد، به قدرت و کارآیی آن افزوده می‌شود، بر این اساس اعداد خاصی معنی پیدا می‌کنند. در این میان دلورای اعدادی را که دارای بیشترین کاربرد در باورها و اسطوره‌های ایرانی بودند، انتخاب نموده و با توجه به تقدس و تمامیت عدد هفت در فرهنگ عامه، ۷ عدد را از میان آنها برگزیده است. در واقع دلورای ۷ پیکر را در هیبت ۷ عَلَم ساخته که هرکدام راوی حکایتی از فرهنگ بومی و سنت‌های مذهبی گذشته‌گانمان می‌باشد. 

گفتنی است بخشی از این نمایشگاه نیز به کتاب «کلثوم ننه» اختصاص داشت. این کتاب در واقع برداشت هنرمند از کتاب معروفی به همین نام می‌باشد که سیصد سال پیش به قلم روحانی مترقی آقا جمال خوانساری، در تقابل با خرافات و بدآموزی برخی از روحانیون نوشته شده بود. دلورای این کتاب را در سال ۱۳۹۱ طراحی کرده و از میان ۱۶ باب آن که از زبان  ۵ زن مُسن روایت می‌شود، ۷ باب را انتخاب نموده، که از جملۀ آنها باب چهارم در بیان حمام رفتن، باب پنجم در بیان معاشرت زنان با شوهران و باب ششم در بیان اقسام محرم و نامحرم است. 

هما دلورای در ساخت پروژه «هفت پیکر» از مجموعه‌ای از هنرهای ایرانی-اسلامی هم‌چون خوشنویسی، کتاب‌سازی و کتاب‌آرایی، پرده‌نویسی، گلدوزی و رودوزی‌های سنتی ایرانی هم‌چون چهل‌تکه‌دوزی و آجیده دوزی استفاده نموده و هم‌چنین از  قاب‌ها، فرم‌ها و عناصر تزئینی به کار رفته در هنرهای طلسمی و سایر سنت‌های تصویری ایرانی - اسلامی نیز بهره گرفته است. در حقیقت دلورای با به ‌کارگیری پیشینۀ غنی فرهنگ و هنر ایرانی و ارائۀ آن در قالبی جدید، این میراث گران‌بها را از شکل موزه‌ای خود خارج کرده و با رویکردی معاصر، نگاه جدیدی را به مخاطبان خویش عرضه داشته، که هم در امتداد تاریخ و هم در تماس با جهان امروز می‌باشد.

آثار چیدمان دهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر

دهمین جشنواره بین المللی هنرهای تجسمی فجر با هدف معرفی ایده های اصیل و آفرینش های تعاملی و خلاقانه هنری، از سوم بهمن تا چهارم اسفند ماه امسال به همت مرکز هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با همکاری مؤسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر، ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ها، مجامع هنری و نگارخانه‌ها برگزار گردید. 

از آن‌جا که رویکرد این دوره از جشنواره معرفی آثاری با قابلیت‌های نوین و تعامل‌گرا در قالب بهره مندی از یک یا چند رشته از ظرفیت‌های کلاسیک و جدید هنرهای تجسمی به جهت نمایش ایده‌ای اصیل و مفهومی هنرمندانه تعریف گردیده بود؛ فرصت مغتنمی برای دیده شدن آثار هنرمندان حوزه‌های جدید هنری هم‌چون هنر چیدمان فراهم آمد، تا بیش از پیش مورد توجه اهالی هنر و هنردوستان قرار گیرند. 

از جمله آثار چیدمان حاضر در دهمین دورۀ جشنواره بین المللی هنرهای تجسمی فجر می‌توان به «شعبده‌بازان» اثر نسیم ابوالقاسم قزوینی، «در گذر زمان» اثر فرناز دمنابی اصل، «حال ما خوب است اما تو باور نکن» یاسر قادر و شیدا فلاحی، «آب و زندگی» اثر سجاد صبور، «در ستایش زوال» اثر میترا سلطانی، «حکایت کن از بمب‌هایی که من خواب بودم و افتاد» اثر نگار مبارک‌زاده و «همین حوالی» اثر حسن کاکاوند اشاره داشت. 

هنر چیدمان یا اینستالیشن نه از جنبۀ کاربردی برخوردار است و نه جنبۀ تزئینی، بلکه کاملاَ در خدمت ایده و مفهوم قرار دارد و به همین جهت نیز می‌تواند در ارتباطات بینافرهنگی به عنوان یک رسانه مؤثر عمل نماید. اگر چه این هنر در غرب پیشینه‌ای نزدیک به صد سال دارد اما به طور رسمی از دهه ۱۹۷۰ مطرح شد؛ چرا که پیشروان آن متعلق به اوایل قرن بیستم بودند. با این حال در ایران هنر چیدمان هنوز توسعه نیافته و نتوانسته جایگاه واقعی خود را به عنوان یک هنر - رسانه بین المللی بیابد. از این رو توجه مضاعف جشنواره‌های تجسمی به حوزه‌های هنری جدید، نه تنها سبب شناخت و آشنایی بیشتر هنردوستان با این سبک‌ها می‌گردد، بلکه انگیزۀ هنرمندان این حوزه‌ها را نیز برای آفرینش آثار هنری بهتر و مؤثرتر بیش از پیش می‌افزاید.   

جهت‌گیری مجدد / شاکر گوکچه باء

شاکر گوکچه باء (Sakir Gökcebag) هنرمند ترک‌تبار عرصه تجسمی است، که این روزها به خاطر یکی از آثار اینستالیشن‌اش از مجموعۀ «جهت‌گیری مجدد»، که توسط هنرمند ایرانی کاظم خراسانی کپی گردیده (در عین ناباوری برگزیده نهمین جشنواره بین‌المللی تجسمی فجر شده و رسوایی‌های دیگری را نیز در عرصه جهانی  در پی داشته است)  مورد توجه هنرمندان و هنردوستان ایرانی قرار گرفته است. 

این هنرمند ۵۲ ساله متولد شهر دنیزلی ترکیه و ساکن هامبورگ آلمان است. گوکچه باء تمامی مدارج عالی هنری از دوره کارشناسی تا دکتری هنرهای زیبا را در دانشگاه مرمره استانبول که از جمله قدیمی‌ترین دانشگاه‌های کشور ترکیه می‌باشد گذرانده و تا کنون جوایز هنری متعددی را از جشنواره‌های جهانی و ترکیه‌ای به دست‌ آورده است. همچنین نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی بسیاری از آثار عکاسی و مجموعه چیدمان‌های او طی سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۷ میلادی، در کشورهای مختلف هم‌چون ترکیه، آلمان، لهستان، پاریس، اتریش، سوئد و غیره بر پاگردیده است.  

از جمله نمایشگاه‌های متأخیر این هنرمند در سال ۲۰۱۵، می‌توان به نمایش دو مجموعه چیدمان به نام‌های «جهت‌گیری مجدد ۱ و ۲» (II & Reorientation I) اشاره کرد، که دربردارندۀ نگاهی مدرن به هنری سنتی هم‌چون قالی‌بافی هستند. در واقع اشیائی که در چیدمان‌های گوکچه‌ باء استفاده می‌شوند دارای وجهی جهانی‌اند، به طور نمونه استفاده از قالی که نمایندۀ قدرتمند هنر ایرانی و حتی ترکیه نیز در این زمینه از پشتوانۀ تاریخی محکمی برخوردار است، در چیدمان‌های او از قالب سنتی خود خارج می‌شوند و همچنان که از نام این دو مجموعه پیدا است، روایتگر تفکر مدرن و امروزی هنرمند می‌گردند. در واقع گوکچه باء، اشیائ معمول روزمره هم چون فرش را به شکلی غیر معمول به کار می‌برد و با توجه به زیبایی شناسی اشیاء، موجودیت جدیدی به آن‌ها می‌بخشد. 

خیالات چندوجهی / نمایش‌گاه گروهی

خیالات ما چندین بعد دارند و ما هر بار در ابعاد گوناگونی خیا‌ل‌پردازی می‌کنیم؛ این را هنگام مطالعه‌ی یک داستان، تماشای یک تصویر و لمس یک مجسمه می‌توان دریافت و شاید بتوان گفت که هرچه سوژه‌ی ما دقیق‌تر شود خیال ما نیز محدودتر عمل خواهد کرد.
نمایش‌گاه خیالات چندوجهی تلاش سه هنرمند است که در آن، راوی داستان‌هایی چندگانه و مجسم شده‌اند. آن‌ها هر بار ابعاد متفاوتی از ذهن ما را درگیر اثر خود می‌کنند، تصویرسازی‌ها اجازه‌ی گسترش ذهن را داده و مجسمه‌ها خیالات ما را جمع‌‌و‌جور می‌کنند. معصومه اعتبارزاده، علی‌رضا اوجی و مسلم علم‌زاده در این آثار جالب و متفاوت خود سعی داشته‌اند که علاوه‌ بر نمایش‌گاهی بودن کارها، میان آن‌ها روایتی مفهومی ایجاد کرده و کل نمایش‌گاه را به یک اینسالیشن تبدیل کنند. البته این تلاش، به نظر خیلی موفقیت‌آمیز نبوده و لااقل در ابعاد و کیفیات نمایش‌گاه فعلی پاسخ‌گو نیست. چینش ساده و موزه‌وار آثار، آن‌ها را کمی از یک اثر اینستالیشن حساب‌شده دور می‌کند و اجازه نمی‌دهد که مخاطب خود را در دل داستان‌ها احساس کند. نمایش‌هایی این‌چنینی که ظرفیت‌های فانتزی، ساده و داستانی دارند، می‌توانند در جذب مخاطب کودک موفق باشند و اصلا مخاطب اصلی خود را کودکان ببینند، کما این‌که در بازدید کوتاه خود از گالری شاهد جذب شدن کودکان به آثار هم بودیم.
این نمایش‌گاه چندی پیش به مدت دو هفته در خانه‌ی هنرمندان ایران به نمایش درآمد و قرار بود که عواید حاصل از فروش آن‌ها نیز به مصارف خیریه برسد.

نمایشگاه تهران در قاب کاشی

دوره قاجار یکی از دوره های مهم و تأثیرگذار در تاریخ ایران محسوب می شود که به دلیل زیاد شدن مراودات فرهنگی/سیاسی با غرب، تحولات عظیم و شاید نه چندان خوشایندی در معماری ایران رخ داد. هنر کاشی کاری و تزیینات بنا هم به نوعی دستخوش الگوپذیری و تقلید از غرب شد. از کاشی به عنوان عنصری تزیینی (نقش‌های منعکس شده روی آن در این  دوره)، می توان به عنوان سندی برای اثبات این ادعا استفاده کرد. در کاشی کاری این دوره با الهام از کارت پستال ها و تمبرها و موضوعات نوظهوری همچون؛ مناظر طبیعی و پرندگان، انسان با لباس اروپایی، تاج، گل لندنی و ..._که همگی سوغات فرنگ بودند_شاهد طرح ها و تزییناتی متفاوت هستیم. این تأثیرپذیری با ورود رنگ های جدیدی همچون قرمز و ارغوانی در این هنر، به اوج خود رسید.

در همین راستا دو تن از هنرمندان کشور به نام های همایون عبدالرحیمی و فاطمه مجدنیا، حاصل ۵ سال فعالیت تحقیقاتی خود بر روی هنر کاشی کاری دوره قاجار را در قالب حدود ۲۰۰ قطعه عکس به نمایش گذاشتند. در این نمایشگاه که در خانه هنرمندان تهران و از ۱۸ تا ۲۴ آبان ماه سال جاری برگزار شد، عکس هایی از قطعات کاشی های به جامانده از بناهای این دوره به نمایش درآمدند که بیانگر نقوش، مضامین و سیر تحول هنر کاشی کاری در این دوره است. چیدمان عکس ها و نورپردازی محل برگزاری نمایشگاه از نقاط قوت و شاید وجه تمایز آن باشد. به گونه ای که  می توان نحوه قرارگیری و ابعاد عکس ها را تعمدی هنرمندانه برای تداعی هرچه بیشتر دیواری با کاشی کاری های رنگی و سنتی به شمار آورد.

پاییز است / بهداد لاهوتی

«پاییز است» عنوان چهارمین نمایشگاه انفرادی بهداد لاهوتی هنرمند مجسمه‌ساز کشورمان می‌باشد، که در آن صد قطعه از ۱۵ اثر اصلی لاهوتی در گالری آران به نمایش درآمده است.

لاهوتی مجسمه سازی را به صورت تجربی آغاز کرده و تجربۀ کار در کارگاه نجاری استاد علیزاده و ساخت مجسمه‌های چوبی را دارد، او همچنین کار با برنز را نزد پرویز تناولی فرا گرفته است. شاخصۀ اصلی نمایشگاه‌های لاهوتی ساخت اشیائی مثل رکاب، زیور الات و... در ابعاد بزرگ است، این‌بار نیز در ادامۀ این سیر، لاهوتی بخشی از طبیعت دیده نشده هم‌چون میوه‌ها، دانه‌ها و... را در اندازه‌ای بزرگ و با رنگ‌هایی بسیار تند به نمایش گذاشته، چرا که او در پی بازشناسی زیبایی نهفته‌ای است که هیچ کس آن را نمی‌بیند. 

این مجسمه‌ها جنبه‌ی تزئینی دارند و غالبا از جنس فایبرگلاس و پلی استر هستند، تا قیمت تمام شدۀ آنها فرصتی را برای خرید علاقه‌مندان فراهم آورد. تکنیک رنگ آمیزی این آثار فانتوکروم است که این امکان را به هنرمند می‌دهد تا برخلاف روش‌های آبکاری سنتی محدودیتی در ابعاد نداشته باشد و  بتواند با ایجاد طیف‌های مختلف رنگی به روی سطوح، نزدیک‌ترین ظاهر را به فلزاتی از قبیل طلا، برنز و مس ایجاد ‌کند؛ چنان‌که حاصل کار زیبا جلوه‌ نماید. همین رنگ‌های تند، براق و فلزگونه باعث شده تا مجسمه‌های بهداد لاهوتی ظاهری لوکس و امروزی به خود بگیرند و توجه مخاطب را جلب نمایند. هنرمند با بزرگ نمایی این حجم ها و انتخاب رنگ های تند برای آنها به نوعی مخاطب را به دیدن و تماشای پاییز دعوت می‌نماید. 

گفتنی است چیدمان مجسمه‌ها نیز الهام گرفته از برگ‌ریزان پاییز است؛ هر چند در نگاه نخست چینش‌های غیر معمول لاهوتی نظر مخاطبان را جلب می‌کند، اما محاسبات هنرمند به گونه‌ای است که نه تنها از فضاسازی مجسمه‌ها بهره‌ می‌برد، بلکه از فضای منفی و خالی نمایشگاه نیز در جهت تعمق و تأمل بیشتر مخاطبان به خوبی استفاده می‌نماید، تا آن‌ها را بیشتر با جهان خود درگیر سازد و نگاه‌شان را نسبت به طبیعت پیرامون‌شان گسترش دهد. 

فضاسازی هیئت اباعبدالله / هیئت هنر

هیئت عزاداری امام حسین (ع) هرکجا باشد و با هر شمایلی متعلق به ایشان است و میزبان عزاداران عاشق حضرت. آنچه که در ایام سوگواری ماه محرم اهمیت زیادی دارد رسیدن به شعور و معرفت حسینی است. هیئت هنر که متشکل از دانشجویان و دانش آموختگان هنر و دیگر عاشقان اباعبدالله است با این تفکر که به میهمانانشان معرفت حسینی هدیه کنند، دست به نوعی فضاسازی متفاوت زده و با طراحی هنرمندانه ی تک تک اجزاء و فضاها و انتشار مطالب مربوط به واقعه ی عاشورا به سبکی جدید، هیئتشان را زینت داده اند. قرار دادن آثار هنری مربوط به ماه محرم در راهروی ورودی هیئت، نظر عزاداران را جلب کرده و آن ها را به تفکر وا می دارد. طراحی هنرمندانه ی لباس خادمین و فضاسازی داخلی خیمه ی عزاداری نوعی احترام به میهمانان را در خود گنجانده است و نیز فضاسازی محوطه باعث ایجاد حس نزدیکی عزاداران با تنهایی و مظلومیت خانواده ی امام حسین (ع) شده است.
هنر های تجسمی در هیئت هنر دست به دست هم داده اند تا بزرگترین وظیفه ی خود یعنی جلب عامه ی مردم به ارزش های اسلامی و بالابردن شعور و معرفت دینی را انجام دهند.