باب اسفنجی شلوار مکعبی، یک سریال انیمیشنی تلویزیون آمریکا است که توسط یک زیست شناس دریایی و انیماتور، استفان هیلنبرگ خلق شده است. سری وقایع داستانی باب اسفنجی شلوار مکعبی، درباره ماجراها و تلاش های شخصیت اصلی (باب اسفنجی) و انواع دوستانش، در شهری زیرآبی است. محبوبیت این سریال به طوری بود که در حق رای رسانه ها، بالاترین رتبه برنامه های نمایشی را برای همیشه در شبکه نیکلودئون به دست آورد و بیشترین توزیع را در شبکه های ام تی وی داشت. نیکلودئون حدود 8 میلیارد دلار از حق رای رسانه ها عایدی کسب کرد.
اما پای باب چطور به زندگی ما باز شد؟
قضیه به اواسط دهه 1980 برمی گردد. آن زمان هیلنبرگ به عنوان زیست شناس دریایی، به آموزش مشغول بود. اما با توجه به علاقه ای که از کودکی به هنرداشت، یک کتاب کمیک آموزشی نوشت به نام «جزر منطقه». شخصیت های اصلی این کتاب، موجودات دریایی بودند که طراحی شبیه به انسان ها داشتند. اما کار به همین جا ختم نشد. استفان رویاهای بزرگتری در سر داشت. او می خواست سریالی کارتونی بسازد. سریالی پربیننده و جذاب، که در برابر کارتون های سریالی تاریخ تلویزیون آمریکا قدعلم کند! پس تصمیم گرفت بروی یک شخصیت محوری، متمرکز شود.
از همین جا مستقیم به سراغ باب اسفنجی میرویم. هرچند در نسخه کتاب کمیک آموزشی، نام پسر اسفنجی را داشت، اما با پرداخت های استفان هیلنبرگ، نام باب اسفنجی و نام خانوادگی شلوار مکعبی را به خود اختصاص داد، یک اسم طولانی و خاص برای یک شروع خوب و دنباله دار.
اما باب چطور راه صد ساله را این قدر زود طی کرد؟
به زعم گفته های آقای تام کِنی، صداپیشه نقش باب اسفنجی" باب دقیقا نه یک بزرگسال است و نه یک کودک، مثل استن لورل یا جری لوییس!" همین جمله ساده سرنخ را به دستمان میدهد!
آقای هیلنبرگ با پرداختی دقیق، درست به هدف زد. با اینکه باب اسفنجی محبوب دل همه بچه هاست، اما گروه هدفش را باید بچه های دوره ابتدایی دانست، از 9 سال تا 12 یا 13 سال. چرا؟
چون بچه ها در این سن، اغلب کارهای بچه گانه می کنند اما بعضی اوقات هم شبیه یک انسان بالغ رفتارهایی از ایشان سر میزند که همه را متحیر می سازد، درست شبیه باب اسفنجی و دوست صمیمی اش پاتریک ستاره دریایی!
به نظر شما باب چرا این قدر محبوب دل بچه هاست؟
هرچند او و دوستانش به خصوص پاتریک ستاره دریایی، موجودات بامزه ای هستند. اما این کافی نیست!
نکته اصلی وجود یک داستان منسجم و قصه گو است. بچه ها بیشتر از هرچیزی عاشق شنیدن قصه های جدید هستند. این کارتون آنقدر قصه دارد که در طول 9 فصل، از سال 1999 تا همین حالا، توانسته بچه ها را همراه خود نگه دارد. در ایران اما تازه حدود صد و چند قسمت از آن پخش شده که همچنان ادامه دارد.
نکته بعد، فضای بکری است که قصه ها در آن شناورند. این فضا هم به چشم بچه ها تازگی دارد و هم به خلق داستان های دست نخورده و جدید کمک می کند.
از فضا که خارج شویم به طراحی شخصیت ها میرسیم. شخصیت هایی شناسنامه دار و قدرتمند که طراحان در ترسیم آن ها قواعد کلاسیک زیبایی ظاهری را زیر پا گذاشته و شخصیت هایی عجیب، اما دوست داشتنی را خلق کرده اند.
خلاصه در محبوبیت باب اسفنجی، همین بس که تهیه کنندگان به سراغ ساخت نسخه سه بعدی آن رفته اند. اما نباید این محبوبیت جهانی را خیلی به فال نیک گرفت، چرا که یک محصول خارجی هر قدر هم که خوب و در حد جهانی باشد، باز هم بیشترین کارآیی را برای فرهنگ خودش دارد و استفاده از این محصول در سایر کشورها می تواند جنبه های منفی نیز داشته باشد. به خصوص در زمینه فرهنگ! زیرا گاهی ارزش های یک محصول در قیاس با فرهنگی دیگر می توانند نوعی ضد ارزش به حساب آیند. پس دقت کنیم و همین باب اسفنجی شاد و کودکانه را هم ساده نگیریم؛ فرهنگ آمریکایی باب اسفنجی را با سانسور، یا تالیف و ترجمه متفاوت نمی‌‌توان حذف و یا تعدیل کرد.
یک شاید معلم
