نگاهی به انیمیشن فهرست مقدس

پس از انیمیشن‌های «تهران ۱۵۰۰» و «شاهزادۀ روم»، حالا «فهرست مقدس» سومین و پرافتخارترین انیمیشن سینمایی ایران، اکران خود را با دو سال تأخیر، از ۱۵ آذرماه در سطح کشور آغاز نموده است؛ تا این راه پر پیچ و خم کمی هموار گردد و جای خالی انیمیشن‌ها تا حدی در سینمای ایران جدی گرفته شود. 

«فهرست مقدس» به کارگردانی محمد امین همدانی و نویسندگی هومان فاضل، محصول خانه انیمیشن سازمان هنری رسانه‌ای اوج در سال ۱۳۹۴ می‌باشد، که داستانی تاریخی مربوط به صد سال پیش از ظهور دین اسلام را در شهر نجران (مرز عربستان و یمن) روایت می‌کند. این داستان برگرفته از سوره بُروج، هشتاد و پنجمین سوره قرآن و با شعار «انتخاب کن، دلت می‌خواد کی باشی؟» به تصویر کشیده شده و در آن سرگذشت اصحاب اخدود روایت گردیده است، که در ارتباط با «ذو نواس» یهودی آخرین پادشاه «حمیر» در سرزمین یمن می‌باشد. در واقع این اثر روایتگر اولین آدم‌سوزی تاریخ است، که به دست ربیان یهودی صورت گرفته و سران این قوم، نصرانی‌هایی را که به نام نوکیشان، دست از دین آبا و اجدادی‌شان کشیده‌اند و به آیین نصرانی درآمده‌اند، در دره‌ای موسوم به اخدود به آتش می‌کشند. 

در این میان به سبب اهمیت داستان و خط روایی یهودی آن، شخصیت‌ها نیز به طور هوشمندانه‌ای ما بین انسان و حیوان طراحی شده‌اند. به‌طوری‌که هر شخصیت با توجه به خصایص اخلاقی‌اش به شکل حیوانی منتسب به آن خلقیات تصویر شده است. شخصیت‌های مثبت داستان به شکل حیواناتی هم چون شتر و اسب هستند و شخصیت‌های منفی نیز به صورت مار و بوزینه تصویر شده‌اند. 

با این حال پاشنۀ آشیل این اثر فاخر و قدرتمند، هم‌چون خیل عظیمی از آثار سینمای ایران، فیلمنامه و ضعف روایی آن است. در این بین شاید مهم‌ترین مسئله به مشخص نبودن طیف مخاطبان اصلی اثر بازگردد، به‌طوری‌که نمی‌توان به سبب داستان ثقیل و برخی صحنه‌های خشونت‌بار، فهرست مقدس را اثری در حوزۀ کودک و توجوان به شمار آورد. 

در نهایت اما فهرست مقدس اثری جذاب به لحاظ غنای تصویری و بُعد فنی است، که گام مؤثری در پیش‌برد اهداف استراتژیک سینمای انیمیشن ایران به حساب می آید و نوید بخش آیندۀ روشن این صنعت مهم و جهانی در ایران است.

انگاره / مهدی بهرامی

امروزه بازی‌های رایانه‌ای بخش مهمی از دنیای سرگرمی را تشکیل می‌دهند، که البته همواره صرفاً با اهداف سرگرم کردن تولید و عرضه نمی‌شوند و مقاصد دیگری را نیز دنبال می‌کنند. در این میان جوانان خوش‌فکر ایرانی نیز بی‌کار ننشسته‌اند و با ساخت بازی‌های رایانه‌ای بر مبنای فرهنگ و تاریخ ایران، جای خود را در میان حرفه‌ای‌های این رشته و علاقه‌مندان به بازی‌های رایانه‌ای به خوبی یافته‌اند. 

مهدی بهرامی از جمله بازی‌سازان جوان ایرانی است، که پس از بازی‌های موفق «بو» و «فرش»، امسال نیز با بازی «انگاره» توانست در رویداد2017  TGC عنوان بهترین بازی در بخش خلاقیت مسابقه‌ی طراحی بازی را کسب و کمک ‌هزینۀ ساخت و تکمیل بازی به مبلغ 25 میلیون تومان را نیز دریافت نماید. این بازی پیش‌تر نیز در GDC 2014 حضور داشت و توانست به بخش «گیم‌ پلی تجربی» این همایش راه پیدا کند. از دیگر جوایز بازی انگاره نیز می‌توان به «بهترین طراحی بازی» و «جایزه فرهنگی» ششمین جشنواره بازی‌های رایانه‌ای تهران و جایزه «بهترین بازی دانشجویی» جشنواره بازی‌های مستقل سان‌فرانسیسکو اشاره داشت. 

انگاره یک بازی ویدئویی در سبک پازل و مبتنی ‌بر ظرافت‌های هندسی و هنری نهفته در طرح‌ها و نقوش معماری ایرانی و بر مبنای حرکت و هندسه می‌باشد. یک بازی صد در صد ایرانی که طعم و رنگی به‌شدت بومی دارد. هرچند بازی انگاره با هدف ارتباط با هنر اسلامی طراحی نشده اما الگویی که فرایند اکتشاف از طریق معماهای هندسی بازی را ایجاد می‌کند، بازتابی از هنر اسلامی است. بنا بر نظر بهرامی، هنر اسلامی تماماً درباره ریاضیات می‌باشد. انواع بسیار متنوعی از هنرهای اسلامی وجود دارد اما معماری و کاشی‌کاری و بیشتر آن‌ها، سرچشمه و حقیقتشان بر پایه ریاضیات است. هنگامی که شما معماری را نگاه می‌کنید کاملاً متوجه می‌شوید مردمی که آن را ایجاد کرده‌اند به علم ریاضی آگاه بوده‌اند.

گفتنی است موسیقی این بازی نیز اثر مسلم رسولی و دومین هم‌کاری وی پس از بازی فرش با مهدی بهرامی می‌باشد، که حتی بهتر از بازی قبلی از آب در آمده و حال و هوای ایرانی بازی را به بهترین نحو ممکن به مخاطب منتقل می‌نماید.

شاهنامه مصور / حمید رحمانیان

حمید رحمانیان، فیلم‌ساز و گرافیست ایرانی، فارغ التحصیل رشتۀ طراحی گرافیک از دانشکدۀ پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران است،که پس از آن در سال ۱۳۷۶ مدرک کارشناسی ارشد خود را نیز در رشتۀ انیمیشن از انستیتو پرَت آمریکا دریافت نمود. رحمانیان در کنار حرفۀ فیلم‌سای به خلق آثار هنری دیگر نیز می‌پردازد که از جملۀ آن می‌توان به پروژۀ بزرگ شاهنامه اشاره کرد. 

«شاهنامۀ مصور: حماسه شاهان ایران‌ زمین» حاصل تلاش چهار سالۀ حمید رحمانیان است، که در نوروز سال ۱۳۹۲ در آمریکا منتشر گردید. این اثر نفیس با همکاری ملیسا هیبارد و با ترجمۀ احمد صدری به زبان انگلیسی شکل گرفته و حاصل کار در یک مجموعۀ ۶۰۰ صفحه‌ای، همراه با بیش از ۵۰۰ تصویر ارائه شده است. 

حمید رحمانیان برای تصویرگری این کتاب ابتدا ۹۰ کتاب مصور قدیمی را اسکن نموده و سپس با سر هم کردن تصاویر قدیمی به صورت دیجیتال، تصاویر خود را خلق کرده است. به همین سبب نیز کتاب او اگر چه حال و هوای نگارگری‌های دورۀ صفویه و شاهنامه‌های چاپ سنگی دورۀ قاجار را زنده می‌کند، اما هویت مستقل امروزی دارد و ترکیب‌بندی جدیدی را از ادغام نگاه سنتی با نگاه مدرن ارائه نموده است. به طوری‌که فقط تصویر روی جلد کتاب از ۹۱  تصویر مختلف شکل گرفته و به طور کلی نیز در کتاب بالای ۸۰۰۰ قطعه تصویر قدیمی به کار برده شده است. هر صفحه نیز به طور متوسط متشکل از ۱۷ تا ۱۲۰ قطعه و گاه ۳۵ منبع مختلف می‌باشد. 

گفتنی است شاهنامه مصور از سه بخش اساطیری، حماسی و تاریخی شاهنامه، صرفاً دو بخش اساطیری و حماسی را در بر می‌گیرد زیرا بنا به نظر حمید رحمانیان شخصیت‌های این دو بخش با یکدیگر مرتبط هستند. هم‌چنین به تازگی نیز کتاب صوتی این اثر با همکاری بنیاد «کینگوراما» و با مقدمه‌ای از فرانسیس فورد کاپولا و صدای مارک تامپسون منتشر گردیده است. 

موشن گرافیک های خلاقانه / زهرا سادات میری

یکی از هنر هایی که در سال های اخیر بیشتر مورد توجه قرارگرفته، موشن گرافیک یا گرافیک متحرک است. در  این هنر که مرز باریکی با پویانمایی دارد، با اضافه شدن تحرک و صدا به عناصر تصویری هنر گرافیک آثاری با هدف های گرافیکی ساخته می شود و تفاوتی که با پویا نمایی دارد آن است که در پویا نمایی تاکید بر شخصیت ها و داستان و سکانس ها است و دارای پیچیدگی بیشتری نسبت به گرافیک متحرک است.
زهرا سادات میری هنرمند جوانی است که در این شاخه فعالیت دارد. وی که پایان نامه ی خود را نیز با ساختن تیتراژ یک فیلم سینمایی به اتمام رساند، در مدت کوتاهی به یک موشن کار حرفه ای تبدیل شد. میری دارای مدرک کارشناسی گرافیک از دانشگاه تهران و اکنون در یک شرکت معتبر مشغول کار حرفه ای است و کلیپ های گرافیک متحرک بسیاری را با موضوعات تبلیغاتی و معرفی رسانه ای ساخته است.
از آنجا که او هم در رشته ی گرافیک دارای تحصیلات آکادمیک است و هم دانش نرم افزاری دارد آثار وی دارای ارزش های هنری و طراحی قوی در کنار متحرک سازی است. آثار او به دلیل داشتن جذابیت بصری و تکنیک قوی اثر عمیقی بر روی مخاطب می گذارد. در ادامه تصاویری از کلیپ ها و طراحی های اولیه ی آثار زهرا سادات میری را می بینیم.

ترامپت/ موزیک ویدئویی از امین حق شناس

مو زردی با شکم بزرگ و اخلاقی متکبرانه که کل دنیا را فقط در یک نقطه می داند آن هم آمریکا.  او کیست؟ بله ترامپ . کسی که صداهای بسیاری از جای جای دنیا بر ضد سیاست های داخلی و خارجی اش شنیده می شود. چه مقاله چه انیمیشن های سریالی چه توییت های مختلف در همه زمینه ها که نگاه کنی انعکاس این صداها شنیده می شود. ترامپت یکی از این صداهاست.  موزیک ویدئویی با نام ترامپت به تازگی توسط استودیو OBC  تولید گشته است. امین حق شناس  انیماتور و سازنده این اثراست. نامی که شاید در فیلم نفس دیده باشید. او سبک خاصی در طراحی شخصیت و متحرک سازی دنبال می کند. در عین سادگی شخصیت ها، انیمیت های خلاقانه ای دیده می شود. همین طور در آثارش طنزی مشخص در شخصیت ها، متحرک سازی و خود روایت کوتاه انیمیشن ها وجود دارد. در این انیمیشن کوتاه که موسیقی آن خارجی است ، سیاست های ترامپ نسبت به پناهجویان و جنگ طلبی وی به نقد کشیده شده است.
این اثر براساس یک ترانه انگلیسی ساخته شده و در حقیقت تصویرسازی متحرکی بر این موسیقی است. زبان انگلیسی این انیمیشن سبب می گردد مخاطبین بیشتری در سطح جهانی با این انیمیشن همراه گردند. رنگ سفید و سیاه در فریم های این اثر بسیار تکرار گشته و رنگ زرد موهای ترامپ تضادی مناسب با محیط اطرافش ایجاد کرده است. این نکته یعنی وجود رنگ گرم یا سرد در کنار بکگراند سیاه و سفید برای تاکید بر برخی شخصیت ها یا عنصری خاص در یک فریم هم چنان وجود دارد و تکرار می شود. همراهی موسیقی و انیمیت سبب جذابیت خاص این موزیک ویدئو شده است. با وجود کادر مستطیلی، دایره ای روشن  در وسط کادر وجود دارد که دورتادور آن سیاه هست و اتفاقات درون یک فریم دایره ای شکل می افتد. شاید این سلیقه ی تولیدکننده  برای ایجاد سبک خاصی باشد. فضای مشکی رنگ مستطیلی و دایره ی روشن داخل  آن ، چشم را به داخل دایره معطوف و توجه را به مرکز قاب می دهد.

انیمیشن پسرک / مونا عبدالله شاهی

مونا عبدالله شاهی در دومین تجربۀ خود پس از ساخت پویانمایی موفق «خط قرمز» این‌بار به سراغ «پسرک» رفته است. این اثر که به صورت دو بُعدی و به سفارش انجمن هنرهای تجسمی انقلاب و دفاع مقدس تهیه شده، در بردارندۀ مضمونی ضد جنگ می‌باشد، که تولید آن نیز یک سال به طول انجامیده است. 

«پسرک» اثری هشت دقیقه‌ای است؛ که در فضایی سیاه و سفید داستان پسرکی یتیم در میانۀ جنگ جهانی دوم را روایت می‌کند. او بر خلاف دستور ارتش مبنی بر ترک شهر، از رفتن به همراه سایرین سر باز می‌زند تا برای به اتمام رساندن کاری به نوانخانه باز ‌گردد. در این میان عکاسی جنگی که از رفتار او متعجب شده، به دنبال پسرک می‌رود، تا دلیل نرفتن او را کشف کند. 

انتخاب نام «پسرک» برای این اثر، علاوه بر مرتبط بودن با شخصیت اصلی قصه، به طور هوشمندانه‌ای

نیز به نام مستعار نخستین بمب اتمی آمریکا در هیروشیما اشاره دارد، که جان هزاران نفر، از جمله کودکان را گرفت. از این رو مونا عبدالله شاهی معتقد است که این انتخاب به نوعی تقابل میان دنیای کودکان و بزرگسالان یا دنیای صلح و جنگ را به تصویر می‌کشد.

گفتنی است انیمیشن «پسرک» تا کنون حضور موفقی در بسیاری از جشنواره های داخلی و خارجی داشته و جوایز متعددی از جمله مقام اول و تندیس طلای بخش انیمیشن سومین دورۀ جشنواره بین المللی نهج کربلا، جایزۀ ویژۀ هیات داوران جشنواره Aycc چین، جایزۀ بهترین انیمیشن جشنواره Zoom لهستان، جایزه بهترین انیمیشن جشنواره Veternas استرالیا، تندیس نقره ای جشنواره بین المللی رشد و جایزه اول جشنواره بینالود مشهد، را کسب کرده است.

حال و هوای انتخاباتی در انیمیشن های کوتاه

حال و هوای انتخابات در هفته های اخیر داغ داغ بود. سایت های اینترنتی و شبکه های اجتماعی پرشده بود   از کلیپ های صحبتهای نامزدها که در رد نامزد دیگر سخن گفته اند یا خودشان را معرفی و تبلیغ کرده اند. انیمیشن های انتخاباتی هم عقب نماندند و در چند مجموعه بینندگانی را به خود جذب کردند. پنج انیمیشنی که به صورت موضوعی درباره انتخابات تولید گشته اند عبارتند از: " دیرین دیرین"، " دوران نامزدی" ، " بالا، پایین" ، " اره، اوره و شمسی کوره" و " چل تدبیر".