مهندسی کانسی / ناصر کلینی ممقانی. سارا ابراهیمی

"با توجه به پیشرفت روزافزون فناوری در عرصه‌های مختلف علوم و تأثیر آن در شرایط و نوع زندگی انسان امروزی، تجارب احساسی، عاطفی و ادراکی به‌شدت در کانون توجه طراحان قرارگرفته است. از طرفی تغییرات اساسی در سطح آگاهی و دانش انسان‌ها، پیشرفت معیارهای زندگی و به‌روزشدن روش های استفاده از امکانات، رشد تفاوت‌ها، تنوع و منحصربه‌فرد بودن موجب شده است تا مصرف‌کنندگان امروزی در انتخاب محصولات با توجه به نیازها و تمایلات خود بسیار دقیق‌تر عمل کنند. در واقع، تفاوت محصولات مختلف را میزان پاسخگویی به نیازهای آشکار و پنهان مصرف‌کننده تعیین می‌کند. به همین دلیل، تولید کنندگان راهبرد اساسی گسترش تولید محصولات خود را به‌سرعت به سمت رویکرد انسان‌محور و مصرف‌کننده گرا پیش می‌برند. در این راستا تجربه‌های موفق به‌خوبی نشان داده‌اند که احساسات و نیازهای عاطفی مصرف‌کنندگان به ‌عنوان ارزش‌هایی قاطع و مسلم در طراحی محصولات شناخته‌ شده‌اند. در این شرایط، به کارگیری یک فرایند نظام‌مند در طراحی و توسعه محصولات جدید با هدف ارتقا در عملکرد و قابلیت استفاده همراه با برآورده شدن احساسات و عواطف انسانی مسلماً به نوآوری، قابلیت رقابت و موفقیت در صنعت و بازار منجر می‌شود. مهندسی کانسی، روش‌شناسی نظام‌مندی است که امکان برگردان احساسات و عواطف انسانی به شکل پارامترهای واقعی در محصول را داراست و پشتوانه قدرتمندی را برای آینده طراحی محصول فراهم می‌کند.
از زمانی که پروفسور میتسو ناگاماچی در دهه 70 میلادی مهندسی کانسی را توسعه داد، علاوه بر توجه بسیاری از دانشگاه‌های ژاپن و دیگر مراکز تحقیقاتی به این روش‌شناسی، به ویژه در کشورهای شرق آسیا، به مرور تعداد زیادی از مؤسسات تجاری و شرکت‌های تولیدی از این روش برای توسعه و طراحی محصولات جدید استفاده کردند. امروزه به کمک تحقیقات و مطالعات پِژوهشگران در شمار بیشتری از کشورهای دنیا و به‌تبع آن، پیشرفته‌های حاصل‌شده در مهندسی کانسی، این روش‌شناسی یکی از مناسب‌ترین راهکارها برای طراحی با گرایش انسان‌محور و با تمرکز بر احساسات و عواطف انسانی شناخته‌شده است. هدف این کتاب معرفی روش‌شناسی مهندسی کانسی و نحوه به‌کارگیری آن است..."
متن بالا قسمتی از پیشگفتار کتاب مهندسی کانسی نوشته‌ی دکتر ناصر کلینی ممقانی و سارا ابراهیمی است. این کتاب توسط انتشارات سمت در سال ۱۳۹۴ منتشر شده است.

استراتژی مطلوب رنگ / بهزاد سلیمانی

"سراسر خلقت خداوند رنگارنگ است و تفکر در مراتب خلقت از نشانه‌های ذکر. آنچه در نظر بیننده، هر پدیده ای را ثبت می‌کند، ناشی از تاثیراتی است که از رنگ آن پدیده از چشم باقی می‌ماند. رنگ‌ها روج دارند و زنده‌اند، رنگ‌ها کلمه‌اند و همچنین کلمات سخن می‌گویند: از نهان سبز جلگل‌ها، از آبی آسمان و دریاها، از شفافیت و زلالی قطرات باران و از پاکی سفید برف؛ رنگ‌ها از روح آدمی و دنیای پر رمز و راز انسان سخن می‌گویند. رنگ زندگی است؛ زیرا جهان بدون رنگ، برایمان مرده جلوه می‌کند. رنگ‌ها ایده آغازین و ثمره نور هستند و مقابل آن تاریکی است و نبودن رنگ. همان گونه که از شعله آتش نور بیرون می‌تابد، بدین سان همان نور، رنگ‌ها را بوجود می‌آورد...

جهان پیرامون ما پر از رنگ است اما این اتفاق تماما در ذهن ما مفهوم می‌یابد. ما رنگ را تنها از طریق یک حس تجربه می‌کنیم و آن بینایی است. چیزی که خیس و مرطوب باشد دیده نمی‌شود و در صورتیکه یک قطره آب از شیر چکه کند صدای آن را می‌شنویم. اما چیزی که به رنگ زرد باشد تنها به رنگ زرد دیده می‌شود. رنگ زرد دیده یا استشمام نمی‌شود، لمس یا چشیده نمی‌شود، این حقیقت نشان می‌دهد که "رنگ وابسته به یک شیء یا سطح نیست" بلکه اتفاقی است که تنها در ذهن فرد مشاهده کننده رخ می‌دهد. ...
تئوری "طراحی محصول" که تئوری رنگ را نیز دربر دارد شدیداً تحت تأثیر عملکردگرایی یا فونکیسیونالیسم قرار گرفته است. این نطریه برای عینیت بخشیدن به این مفهوم، که شایستگی یک محصول را از نظر زیبایی، بوسیله میزان تناسب ساختاری و عملکردی آن تعیین می‌گردد. در نتیجه چنانچه محصولی بخوبی نظم داده شده باشد، زیباتر نیز خواهد بود. زیبایی جزئی از عملکرد کل محصول است. خلق زیبایی اجتناب‌ناپذیر است و طراحی تنها بر اساس مقایسه عدم زیبایی یا در غیاب طراحی کردن بوجود می‌آید یعنی بر اساس باورهای بنیادین (وضعیت موجود) به کیفیت مطیوب رسید و این یک واقعیت غیرقابل  انکار می‌باشد. ..."
متن بالا بخش‌هایی از مقدمه کتاب "استراتژی مطلوب رنگ در زیبایی شناسی کاربردی" تالیف "بهزاد سلیمانی/استادیار و عضو هیأت علمی گروه طراحی صنعتی دانشکده هنر دانشگاه الزهرا(س)" است که بهار سال 96 به چاپ دوم رسیده است.

داستان یک طراحی / محمدرضا هدایتی 2

هر اتفاقی می‌تواند ذهن خلاق طراحان را به سمت ایده‌ای نو سوق دهد. این بار دیدن گزارشی از تلویزیون با موضوع این پرسش که:"آیا می‌دانید طرح روی لباستان چه مفهومی دارد؟" ذهن محمدرضا هدایتی را به خود مشغول می‌کند. تا اینکه چرم درسا تصمیم می‌گیرد مجموعه محصولی وارد بازار کند که گروه هدفش کاربران جوان‌ یا نوجوانانی‌ست که از محصولات چرمی یا غیر چرمی دارای نام و نشان‎های برون‌مرزی وگاها درون‌مرزی استفاده می‌کنند. این استفاده نه به این علت است که به کشور و یا فرهنگ خود علاقه ندارند. بلکه علت را می‌توان خالی بودن ایده در این عرصه و عدم دقت استفاده از فعالیت متخصصان، نظارت و مطالعه بر علایق این گروه از کاربران دانست. اینجاست که جرقه ایده جدید شکل می‌گیرد و آن استفاده از موضوع قهرمانان ملی و طراحی محصولات چرمی برای جوانان است. این ایده راهیست برای ایجاد هویت ملی در محصولات بر اساس یک داستان واقعی، داستانی که مدتهاست به فراموشی سپرده شده است.
فاکتورهای اصلی پروژه، طراحی خانواده‌ای با قیمت ارزان‌تر برای کاربران جوان تعریف می‌شود. محمدرضا هدایتی حالا با داشتن ایده‌ اولیه کار مطالعاتی خود را آغاز می‌کند. ورزش‌ها و قهرمانان بزرگ ایرانی را بررسی کرده و در نهایت بعد از چندین ماه مطالعات گسترده "اولین قهرمان اتومبیلرانی ایران" را به عنوان قهرمان ورزشی لوکس، برای محصولات چرم طبیعی که ذاتا محصولاتی لوکس هستند انتخاب می‌کند.
مرحله بعد مطالعه دقیق‌تر و رسیدن به الگویی برای طراحیست. بعد از مطالعات، دو فاکتور اصلی، یعنی نام مجموعه (برگرفته از شماره ماشین) و ترکیب رنگ محصولات (سفید، سبز، مشکی/ برگرفته از رنگ لوگو خودرو آلفارمو) استخراج می‌شود. در قدم بعدی با توجه به گروه هدف کیف پول جیبی، دست‌بند، جاسوییچی و کمربند به دلیل کاربری بیشتر بین جوانان و قیمت تمام شده پایین‌تر نسبت به دیگر محصولات به عنوان اعضای کلکسیون جدید چرم درسا تعریف می‌شوند. حالا زمان طراحی و ایده‌پردازی‌ست. طراحی و طراحی و طراحی... .

توجه به فرم سنتی در طراحی/ فرصت ها و تهدیدها

توجه به فرم‌های سنتی ایرانی (اسلیمی و ختایی و بسیاری از فرم‌ها و گرایشات دیگر) در بین طراحان با نگاه‌های متفاوتی همراه است. گاه طراحان با دیدی خلاقانه به این فرم‌ها، محصولاتی بدیع و با هویت ایرانی خلق کرده‌اند و گاه استفاده از این فرم‌ها در بعضی محصولات بدون دقت کافی بوده و محصول نهایی چندان دل‌نشین از کار درنیامده است. بعضی مواقع نیز بادید انتقادی و یک‌سونگرانه استفاده از این فرم‌ها و توجه به داشته‌های هویتی و فرهنگی با توجیهاتی مانند تغییر ذائقه مخاطب و مینیمالیستی یا مدرن شدن دنیای امروز کاملاً رد می‌شود. درهرصورت استفاده از فرم‌های سنتی فرصت‌های بی‌شماری را برای طراحان ایجاد می‌کنند تا محصولاتی خلاق و ایرانی طراحی کنند در عین آن‌که می‌تواند باعث شکست یک محصول نیز شود. در سال‌های اخیر استفاده‌ی طراحان از این منبع الهام غنی، رنگ و بوی خلاقانه‌تری به خود گرفته؛ بخصوص آن‌که بسیاری از طراحان با استفاده از این رویکرد در مسابقات جهانی درخشیده‌اند. نمونه‌ی آن رخت‌آویز اسلیمی طراحی مهدی مجتبوی است که برنده‌ی مسابقه جهانی red dot شد.
مسابقه‌ی طراحی صنعتی آیدیران نیز در سال ۹۵که دومین دوره‌ی برگزاری خود را تجربه می‌کرد شاخه‌ای را با نام طراحی فرهنگی و صنایع‌دستی به دسته‌های مسابقه‌ی ایده‌های نو افزود تا اهمیت توجه به هویت و فرهنگ بومی را در دنیای امروز نشان دهد. منتخبین این دسته محصولات جذاب و متفاوتی عرضه کردند که به‌عنوان یک رویکرد نو، در نوع خود جالب و موردتوجه بود بخصوص منتخب طلایی این دسته که مجموعه ظروف سرو عرقیجات را علاوه بر نگاه به فرم‌های سنتی، با توجه به سابقه‌ی بومی ایرانیان در استفاده از عرقیجات طبیعی ارائه داده است. این مجموعه که طراحی شیما جهانی، سینا حسنلو، ضحی خانیکی و زهرا شهامت نیا است، زیبایی، ظرافت، کاربرد و اصالت را یکجا در خود دارد. منتخب نقره‌ای این مسابقه، یوسف حاجی محمدزاده نیز با طراحی جذاب دستگیره گل و مرغ، دیگر قابلیت‌های این رویکرد را به‌خوبی نشان داد. علاوه بر این دو شرکت‌کننده، روشنایی کپوران طراحی مهنام منفرد، مجموعه کارد قاشق چنگال با طراحی محمدرضا شاه‌محمدی و مجموعه جالب ست ختایی و اسلیمی نریمان موسوی نشان از تنوع بی‌نظیر این سبک از طراحی است.
علاوه بر نمونه‌های یادشده، نمونه‌های فراوانی بخصوص در حوزه بسته‌بندی، مبلمان خانگی و منسوجات با این رویکرد، در بازار می‌توان یافت که با توجه به استقبال مخاطبان در حال گسترش است.

باهائوس دسائو / بهزاد سلیمانی

"...باید توجه داشت تولیدات صنعتی و صنایع‌دستی بدلیل نوع ابزار متفاوت نیستند، بلکه این تفاوات بیشتر ناشی از "تقسیم صنعتی فعالیت‌ها" است، در حالیکه در مورد صنایع‌دستی، "نظارت کامل فرد" مطرح است. این محدودیت اجتناب‌ناپذیر یعنی انفرادی کار کردن، به طور خطرناکی فرهنگ را در چهارچوب اقتصادی معاصر تهدید می‌کند. تنها داوری این درد، تغییر روش کلی در مقابل مسئله کار است. این تغییر روش با پیشرفت تکنیک به اثبات رسیده است به این صورت که کار گروهی می‌تواند در مجموع بیش از کار انفرادی، بشریت را به نتایج مثبت برساند. بدینسان، ماشین فقط به عنوان وسیله‌ای اقتصادی که جانشین تعدادی کارگر شده است شناخته نخواهد شد. در ضمن وسیله‌ای برای محدود کردن صنایع‌دستی نیز نخواهد بود. در این صورت ماشین می‌تواند وسیله‌ای برای التیام ملال انگیز فعالیت‌های جسمی انسان گردد و او را در ازدیاد نیروی کاریش یاری کند. به عبارتی دیگر ماشین می‌تواند به نیروی خلاقه انسان شکل دهد...و مسئله اساسی، یافتن راه درست تقسیم نیروهای خلاقه، در قلب مجموعه تولید است. ..."

"...مایر به منظور ریشه کن کردن ضعفی که در برنامه تحصیلی باهاوس وجود داشت، دامنه دوره معماری را گسترش داد. او طرحی برای درس‌های ریاضیات و هندسه ارائه کرد و یک دوره منظم را ایجاد نمود و مسئولیت‌های اجتماعی معمار را مورد تایید قرار داد. او گفت: معماری تنها فعالیت فردی یک هنرمند نیست، بلکه ساخت بنا یک فعالیت اجتماعی است. ..."
"...یکی از اقدامات دیگر مایر این بود که درهای مدرسه را به روی دانشجویانی که مشخصاً استعداد خاصی نداشتند باز کرد. باهاوس قصد ندارد تا افراد خاص را جذب کند بلکه می‌خواهد تا حد امکان افراد را به طور صحیح با جامعه یکی کند. مایر یکپارچه کردن افراد را با جامعه تنها هدف قابل قبول تحصیل در باهاوس می‌دانست: " هر دانشجویی باید یک عضو غیر متخصص از یک جامعه تعاونی باشد". ..."
مطالب بالا بخش‌های از کتاب "باهاوس دسائو، امیدواری به نسل آینده" است. کتابی که تنها به روایت تاریخ نمی‌پردازد و خواننده کنجکاو و پرسشگر خود را وارد دنیایی می‌کند که می‌تواند در آن اندیشه کند و به تاریخ و آنچه در دل آن است عمیق‌تر نگاه کند. مألف کتاب "دکتر بهزاد سلیمانی/استادیار و عضو هیأت علمی گروه طراحی‌صنعتی دانشکده هنر دانشگاه الزهرا(س)" بعد از چاپ جلد اول (باهاوس / وایمار) و جلد دوم (همین کتاب) در پیشگفتار این کتاب خبر از تلاششان برای تهیه و چاپ کتاب بعدی این مجموعه  می‌دهد.
چاپ اول این کتاب در سال 1395 توسط نشر ژاله به چاپ رسیده است.

نوآوران / شبکه افق

این روزها شاهد پخش برنامه با عنوان "نوآوران" از شبکه افق هستیم. برنامه‌ای که با هدف معرفی نوآروان ایرانی در شاخه‌های مختلف، دنیای طراحی صنعتی را هم برای مخاطبان خود به تصویر می‌کشد. تا کنون با معرفی افرادی چون فرزاد برخورداری،علیرضا سحراگرد، محمدرضا شجاعی و... فعالیت‌هایی در دنیای طراحی خودرو را نمایش داده است که کمتر ایرانی تصور آن را دارد که این فعالیت‌ها در ایران انجام شده باشند. مستند نوآوران از خودباوری، سخت‌کوشی و خلاقیت افرادی سخن می‌گوید که با تمام موانع و مشکلات پیش‌رو افکار و آرزوهایشان را جامعه عمل می‌پوشانند. این مستند با ارائه گزارش‌هایی تصویری از محل کار و فعالیت طراحان و گفت‌و‌گوی حضوری در ارتباط با نحوه کار و بیان محدودیت‌ها و مشکلات از زبان طراحان سعی در ارائه تصویری واقعی از افراد فعال در این حوزه را دارد. تصویری که به راستی جای خالی آن در صدا‌و‌سیمای ایران احساس می‌شد.
شاید بتوان پرسش اصلی این مستند را علت جدایی دانش و خلاقیت تولید شده توسط دانشگاه‌ها و طراحان ایرانی با صنعت و تولید داخلی دانست. سوالی که در مستند نیز مطرح می‌شود. پاسخ این پرسش ابعاد گسترده‌ای دارد و هدف این مستند پاسخگویی به این پرسش نیست اما ارائه تصویری از فعالیت‌های موفق طراحان در سطوح داخلی و جهانی، همچنین ارائه هویت حرفه طراحی می‌تواند رسالت اصلی این مستند باشد.
روند برنامه گاه کسل کننده و دور از جذابیت لازم است. همچنین استفاده از تصاویر کوچک برای نصب روی دیوار، گاه اجرای ضعیف مجریان در پیشبرد گفت‌و‌گوها، فضای بی‌نظم استودیو،... نقاط ضعف برنامه است. اما می‌توان در برابر حسن حضور برنامه‌ای تازه در صدا‌و‌سیما که به دنیای طراحی می‌پردازد، از این موارد چشم پوشی کرد و به گروه پژوهش و سازنده این برنامه خدا قوت گفت. امیدواریم این سبک از برنامه‌ها در سا‌ل‌های آینده، بیشتر و با کیفیت بهتر برنامه‌ریزی و تولید شوند.

کسب و کار و طراحی در ایران / شرکت هیرا

شنیدن تجربیات موفق طراحی و درآمدزایی، از زبان فعالان حرفه ای طراحی صنعتی می تواند نقطه قوت و انگیزه بخشی برای دانشجویان در کنار تحصیل شان باشد. شرکت "هیرا طرح آریا" در راستای انتقال تجربیات خود برای دانشجویان دانشگاه الزهرا، سمیناری با عنوان "تجربه ای پیرامون طراحی و کسب و کار در ایران" برگزار کرد. سمیناری که با استقبال دانشجویان به خوبی برگزار شد.
هادی جواهری مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره شرکت هیرا با ارائه ی چگونگی دریافت سفارش کار از ذی نفعان، نحوه برخورد با کارفرمایان، چگونگی ارتباط با مدیران، مشکلات اجرای پروژه های مختلف، و...فضایی واقعی از دنیای کسب و کار را به تصویر کشیدند. فضایی که به واقع دانشجویان هرگز در محیط آموزشی نسبت به آن آگاهی نخواهند یافت. آنچه در ارائه ایشان قابل توجه بود، انتقال تجربیات موفق و شکست خورده تیم شان در قالب پروژه های مختلف با شرایط متفاوت نسبت به دیگری بود. همچنین هادی جواهری بر لزوم انجام پروژه های دانشگاه به صورت تیمی اشاره داشتند و تمرین کار گروهی را برای موفقیت در دنیای واقعی کسب و کار ضروری دانستند. آگاهی نسبت به قوانین حقوقی، تلاش بسیار و ناامید نشدن از دیگر تذکرات ایشان به دانشجویان بود.
در ادامه سخنان هادی جواهری، حنانه حاجی سید جوادی به عنوان طراح بسیاری از پروژه های ارائه شده در سمینار و عضو هیئت مدیره شرکت هیرا، به سخنرانی پرداختند. ایشان تاکید داشتند برای موفقیت در طراحی باید وارد پروژه های واقعی شد؛ پروژه هایی که نیاز است زبان کارفرما را درک کرد. حنانه حاجی سید جوادی می گوید هنگام گفت و گو با کارفرما تنها از زیبایی طراحی خود صحبت نکنید؛ بلکه سعی کنید از زاویه چگونگی دریافت سهم بیشتر از بازار و مزایای اقتصادی اثر خود مسئله را مطرح کنید. تاکید ایشان بر شناخت "دیزاین بریف" در برخورد با پروژه و کارفرما، همچنین تلاش در راستای به روز بودن می تواند قابل توجه باشد.