شکرستان عروسکی / فواد صفاریان‌پور

در ابتدا، تیزرهای مجموعۀ عروسکی «شکرستان» بدون ذکر نام اثر از شبکۀ نسیم پخش گردید، تا این‌که بالاخره در آخرین تیزر، به نام «شکرستان» اشاره شد و اولین قسمت آن در شب عید غدیر به روی آنتن رفت، اما پس از چندی ادامه پخش آن به بعد از ماه‌های محرم و صفر موکول شد. 

علت پخش تیزرها بدون ذکر نام شکرستان این بود که سازندگان اثر از ابتدا نمی‌خواستند به مخاطب القا نمایند که این مجموعه همان «شکرستان» انیمیشنی است. با توجه به این‌که سازندگان مجموعه انیمیشنی شکرستان در تیم تولید سری عروسکی آن نقشی نداشتند، تلاش گروه بر آن بوده‌ تا بدون اشاره به گذشته شخصیت‌ها، معرفی مجزایی از آنان داشته باشند و بر همان اساس نگاهی آزاد برای مخاطبان ایجاد نمایند.

مجموعه عروسکی «شکرستان» به همت موسسه صبا و به کارگردانی فواد صفاریان پور و تهیه کنندگی جواد فرحانی در شهرک سینمایی علی حاتمی تهیه و تولید شده و علاوه بر شخصیت‌های پیشین شکرستان، تعدادی کاراکتر جدید نیز برای این مجموعه عروسکی طراحی گشته است. در این مجموعه عروسکی عروسک‌گردانان و صداپیشگان مطرح تلویزیون حضور دارند، اما فقدان راوی قدیمی شکرستان، زنده یاد مرتضی احمدی بسیار به چشم می‌آید. 

گفتنی است طراحی دکور مجموعه نیز توسط پیمان قانع و بزرگ‌مهر حسین‌پور انجام گرفته است. حضور حسین‌پور در طراحی صحنه این مجموعه بر کاریکاتورگونه شدن فضاها تأثیر به سزایی داشته است. در این میان استفاده از ترکیب پنل‌های نقاشی شده دو بعدی که یادآور انیمیشن شکرستان است، به همراه عروسک‌هایی که از شکل دو بعدی خود خارج شده اند فضایی جدید وخلاقانه را رقم زده است. پنل‌ها در لایه‌های مختلف و با فاصله از یکدیگر چیده شده‌اند و فضای کلی اثر را شکل می‌دهند، به طوری‌که عروسک گردانان نیز در میان این پنل‌ها قرار می‌گیرند. با این همه اما نکته قابل توجه دیگر در تصمیم سازندگان مجموعه عروسکی شکرستان است، که هر قسمت از این مجموعه عروسکی را به یکی از هنرمندان حوزه نمایش عروسکی تقدیم نمایند تا بدین گونه قدردان گوشه‌ای زحمات آنان در این سال‌ها باشند. 

پوسترهای جشنواره نمایش عروسکی تهران-مبارک

مبارک نام یکی از شخصیت‌های قدیمی نمایش‌های عامیانه است، که به سبب گفتار طنزآمیز و جمله‌های نیش دارش سال‌های سال محور اصلی نمایش های خیمه‌ شب‌بازی بوده است. مبارک از چنان جایگاهی در فرهنگ  عامه برخوردار است، که امروزه نیز شهرت و محبوبیت خود را از دست نداده است. پس دور از ذهن نیست که برگزار کنندگان جشنواره بین المللی نمایش عروسکی تهران، نام مبارک را به عنوان برند جشنواره خود انتخاب نمایند. هر چند این اتفاق از جشنواره یازدهم (1385) رسمیت یافت، اما پیش از آن نیز در دوره های دهم، ششم، پنجم و سوم جشنواره، شاهد حضور شخصیت مبارک در پوستر اصلی جشنواره بودیم. 

در طول شانزده دوره برگزاری جشنواره بین المللی نمایش عروسکی تهران (از سال 1368)، به جز شخصیت مبارک، دیگر عناصر و نشانه های شناخته شده  تئاتر عروسکی نیز در پوستر اصلی جشنواره حضور داشتند. با این حال در طی این بیست و هفت سال ایده های برگرفته از این عناصر پخته تر و جا افتاده تر گشتند و بیشتر به دنیای مخاطبان اصلی جشنواره یعنی کودکان، نزدیک شدند. هر چند به سبب تغییر هر ساله طراحان پوستر، این روند هنوز شکل منسجمی به خود نگرفته و همواره با فراز و فرودهایی کمی و کیفی همراه بوده است. 

با این همه پوستر امسال جشنواره، با وام گرفتن از برخی عناصر نمایش های خیمه شب بازی، همچون عروسک و نخ های آویزان از آن و با تکیه بر دو رنگ آبی و سفید و نوع ترکیب بندی عروسک سوار بر اسب و کبوتر و ابر نشسته بر دستان او، توانسته به دور از سردرگمی، به خوبی دنیای آبی و آزاد کودکان را با دنیای عروسک ها پیوند دهد و شعار جشنواره امسال «آسمان عروسکها آبی است»، را به تصویر درآورد.

مرضیه سرمشقی، متولد 1355 و دارای مدرک کارشناسی نمایش، گرایش نمایش عروسکی، از دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران و فارغ التحصیل کارشناسی ارشد گرافیک از دانشگاه تربیت مدرس تهران، با اشراف بر دو حوزه گرافیک و نمایش عروسکی، پوستر شانزدهمین جشنواره بین المللی نمایش عروسکی تهران- مبارک را طراحی و اجرا نموده است.

موزه عروسک / امیر سهرابی و فرزانه ثابت

باربی، برت، اسپایدرمن، بولت و ...، دیگر تنها نام شخصیت‌های کارتونی والت دیزنی نیستند؛ آنها سال‌هاست که در قالب مدل غربی، تبدیل به قهرمانان پوشالی بچه‌های ایران شده‌اند؛ دیگر فرصتی را برای داستان مادرانه باقی نمی‌گذارند و همه در پی شعار دهکده جهانی تابع یک الگو شده‌اند. فارغ از این که در گذشته، از پارچه‌های اضافه عروسک می‌ساختند، با نخ، سوزن و دکمه، چشم و لب و دهن درست می‌کردند و این عروسک های دست‌ساز می‌شد عالمی برای کودکان.
احیای عروسک‌های بومی، هدفی بود که آقای سهرابی و همسرش تلاش داشتند با تبدیل خانه خود به موزه‌ی عروسک، به آن دست پیدا کنند. در حال حاضر این موزه، مجموعه‌ی کم‌نظیری است از عروسک‌های محلی با قدمت حداقل صد و پنجاه سال؛ که معرفی بخش‌های مختلف موزه، توسط راهنما و یک عروسک سنتی به نام مبارک ارائه می‌شود که بازدیدکنندگان را با حرکات خیمه شب بازی، راهنمایی و سرگرم می‌کند.
ساخت عروسک‌های جدید با الهام از مستندات و آثار عروسکی به جا مانده از گذشته در چنین موزه‌هایی، می تواند ایده‌ی خوبی برای صنعت گران ایرانی باشد تا از این طریق، ضمن ایجاد ابزاری برای سرگرمی کودکان، بخشی از فرهنگ ایران زمین را به نسل‌های بعد منتقل کرده و با رونق به بازار نمایش عروسک‌های سنتی ایرانی، حرکتی تاثیرگذار در احیا و ادامه حیات اجتماعی گونه‌های کهن عروسک‌‌های نمایشی ایرانی، داشت باشد.

سهم کودک در گستره مخاطبان کلاه قرمزی

در فرهنگ عامه، هر فیلم انیمیشنی را کارتون و هر برنامه عروسکی را برنامه کودک می‌گویند. در صورتی که سال‌هاست این خط کشی‌های سنتی از میان رفته‌اند و بسیاری از برنامه‌ها و انیمیشن‌ها با هدف‌گیری قشر بزرگسال جامعه طراحی و ساخته می‌شوند. شاید مجموعه عیدانه کلاه قرمزی یکی از همین برنامه‌ها و تنها نمونه موفق ایرانی آن باشد. برنامه‌ای که در آن سهم کودک و خانواده لحاظ شده تا بچه‌ها نه تنها با برنامه که حتی با خانواده نیز تعامل داشته باشند. ببینند، بپرسند و بفهمند.