تولید محصولاتی اختصاصی برای هیئت

با آمدن محرم آهنگ زندگی تغییر می‌کند. همه در تب و تاب آماده شدن برای عزاداری و برپایی مجالس روضه هستند. در این میان هنرمندان نیز به این جمع بزرگ می‌پیوندند و به نحوی دیگر ارادت خود را نشان می‌دهند.
هرساله در هیئت دانشجویان و دانش‌آموختگان هنر، قسمت فروش آثار هنری، در کنار بخش‌های متفاوت دیگر توجه عزاداران را به خود جلب می‌کند. هنرمندان در یک بازه‌ی زمانی کوتاه و با یک حرکت جهادی تعداد زیادی محصول در شاخه‌های مختلف تهیه می‌کنند. این آثار که تعدادی برای آراستن فضا و تعدادی هم برای فروش و کمک به مخارج هیئت تهیه می‌شوند، معمولاً از کیفیت خوب و طراحی دقیق دانشجویان و فارغ‌التحصیلان هنر بهره برده‌اند. اغلب آثاری که برای فضاسازی استفاده می‌شود نیز درنهایت به فروش می‌رسد و خریداران با این نگاه که این آثار در خیمه‌ی عزای امام حسین علیه‌السلام استفاده‌شده با حس و حالی دیگر به آن‌ها می‌نگرند. در این دهه و پیش از آن می‌توان جمعی هنرمند را دید که به‌دوراز منیّت ها و با اخلاص در کنار هم کار می‌کنند. این محصولات در شاخه‌های تخصصی سفال، چرم، پارچه، فلز و جواهرات و دیگر شاخه‌های هنری در طول 40 روز پیش از ده محرم، طراحی و ساخته می‌شوند. تولید لباس و کتیبه‌هایی خاص هیئت هنر در راستای ایجاد هویت بصری توانسته توجه بسیاری را به خود جلب کند.
بسیاری از این آثار نگاهی اصلاحی به سبک زندگی دارند. که البته رسیدن به این هدف نیاز به بررسی و دقت بیشتری دارد و با نگاهی طولانی مدت محقق می‌شود. آثاری که در محرم امسال برای کودکان طراحی و تولید شد باهدف آشنایی کودکان با فرهنگ عاشورا، در غالبی جذاب و توأمان با بازی ارائه گردید. در فضای فعلی جامعه که اغلب محصولات مربوط به کودکان کپی‌برداری از فرهنگ غرب است نیاز به این محصولات بیشتر حس می‌شود و باید در طراحی این آثار، در کنار اهداف محتوایی مورد نظر، جذابیت‌های بیشتری اعمال شود تا با استقبال مخاطبان نیز روبه‌رو گردد.

آسمان حسین / عبدالحمید قدیریان

«آسمان حسین (ع)»، نه عنوانی برای نمایشگاه که حسی نشأت گرفته از باور هنرمند است. عبدالحمید قدیریان سعی کرده با نگاهی تازه به ابعاد واقعه عاشورا بنگرد و روایت های درون آن را به زبان هنر برای مردم به تصویر درآورد. هرچند تکنیک آثار قدیریان وام دار سبک کلاسیک است اما نقاشی های او کاملاً با فرهنگ ایرانی عجین شده اند و به راحتی با مخاطب ارتباط برقرار می‌کنند. 

شاه کلید او در خلق این حماسه رنگین، جمله معروف حضرت زینب (س) بوده که فرمودند: «در عاشورا هیچ ندیدم به جز زیبایی». این سخن نه یک شعار که یک اعتقاد است، اعتقادی که قدیریان سعی کرده در حد توان، آن را در آثار خود متجلی سازد. آثار او بیش از این که حس جنگاوری یا حماسی داشته باشند، زبانی شاعرانه دارند و مخاطب را به تأمل وامیدارند. خلوص گرایی، ویژگی بارز آثار قدیریان است، به طوری که مخاطب خود را نه مقابل یک تابلو نقاشی، که در برابر یک واقعه عظیم می‌بیند و همین امر باعث ایجاد نوعی وحدت کلام در نقاشی های او شده است. 

عبدالحمید قدیریان فارغ التحصیل رشته نقاشی است. با این که او از سال 1360 به شکل حرفه ای نقاشی را پی گرفت اما در سال 1365 به سینما هم وارد شد و تا امروز آثار شاخصی را در هر دو حوزه تولید نموده و جوایز متعددی را از آن خود کرده است. 14 اثر از مجموعه «آسمان حسین» از 24  مهر امسال به مناسبت ایام محرم در خانه هنرمندان به نمایش درآمدند. همچنین در دهه دوم محرم، 28 تابلو رنگ روغن این مجموعه در مسجد مقدس جمکران به معرض نمایش گذاشته می‌شوند و با هماهنگی دفتر تبلیغات، این نمایشگاه دهه سوم محرم نیز در موسسه اشراق قم برگزار می‌گردد. همیشه در نماز، حامی، کوچکترین سرباز، اعلی علیین، نور هدایت، انتخاب حر، در محضر، حجت باقی، حامل سلام و آخرین کلام از جمله این تابلو‌های عاشورایی هستند.

تصویرسازی محرم / سایت خادم الشهدا

عظمت حادثه عاشورا پس از گذشت 14 قرن همچنان جسم و جان انسان ها را مسخر خود کرده است. هنرمندان نیز از این قائله مستثنی نبوده، هر یک به نحوی و در حد بضاعت خویش سعی در انعکاس تاثرات خود از این واقعه در آثارشان کرده اند. برخی نیز با نگاهی وظیفه محور و مبلغانه به خلق اثر پرداخته اند که اغلب این گونه آثار در قالب به تصویر کشیدن وقایع روز عاشورا نمود پیدا کرده است.
مجموعه پوسترهای سایت خادم الشهدا نیز در این دسته جای می گیرند. آثاری که در عین سادگی و کمی هم خام دستی به دلیل خلوص قلبی طراح بر دل می نشینند.
تکنیک اغلب این آثار عکس برداری از سوژه های انسانی به صورت صحنه پردازی شده و قرار دادن آن در پس زمینه ای تصویرسازی شده است. ضعف اصلی این آثار هم در تفاوت مشهود جنس این دو نوع تصویر می باشد که موجب جدا شدن سوژه از پس زمینه شده است. بخش دیگر این آثار که یا به صورت کامل عکاسی شده اند (و سپس فیلترهای نقاشی گونه بر آنها قرار داده شده) و یا اینکه به صورت کامل تصویرسازی شده اند این ضعف تکنیکی را ندارند و حرفه ای تر به نظر می رسند. در مجموع می توان گفت این مجموعه پوسترها از سطح کیفی متوسطی برخوردارند و تنها برای انتشار در فضای مجازی مناسب می باشند.

روضه / هیئت محبین اهل بیت

در طول تاریخ اسلام، کتب بسیاری در باب موضوع عاشورا و قیام امام حسین (ع) توسط علما و تاریخ دانان نوشته شده و اخیرا نیز آثار هنری از قبیل نقاشی ها، فیلم ها و تصویر سازی های فراوانی در این زمینه توسط هنرمندان خلق شده است.

مجموعه ی روضه، منتخبی است از آثار تصویرسازی هیئت محبین اهل بیت که در باب موضوعات ماه محرم توسط دانشجویان هنر و اعضای هیئت به اجرا در آمده است. این مجموعه شامل آثاری است که با نگاهی به اشعار و روضه های مکتوب محرم از قبیل روضه اباعبدالله (ع)،حضرت علی اصغر (ع)، عباس بن علی (ع)، ذوالجناح، شام غریبان، حضرت رقیه (ع)، مسلم بن عقیل و ...تصویرسازی شده است. آثار با سبک ها و تکنیک های مختلف اجرا شده اند و از نظر بصری کاملا با هم متفاوت اند اما از لحاظ موضوعی، مجموعه ای منسجم و حرفه ای پیرامون موضوعات محرم به حساب می آیند.
مخاطبین این مجموعه بسیار گسترده است چرا که تنوع آثار می تواند با مخاطبی از هر گروه سنی ارتباط برقرار کند. برای مثال در اثری که با موضوع حضرت رقیه تصویر سازی شده است، کودکی را می بینیم که سر پدر را در آغوش دارد،تصویر کاملا ساده و سرشار از حس معصومیت کودکانه است و یا اثری که با موضوع مسلم بن عقیل است و با تکنیک اکرلیک اجرا شده است در عین سادگی و خلوتی تصویر کاملا موضوع را به مخاطب انتقال می دهد و بیشتر مناسب نوجوانان و بزرگسالان است.

هویت سازمانی/ هیئت محبین اهل بیت(علیهم السلام)

هر سازمانی مانند انسان‌ها هویت دارد. مجموع اینکه یک شخص چطور لباس می‌پوشد، چطور صحبت می‌کند، کجا متولد شده است، تحصیلاتش چیست، چگونه می‌اندیشد و...تصویری از هویت فرد را شکل می‌دهد. هویت سازمانی نیز مُلهم از همین موضوع است اما در گستره‌ای وسیع‌تر. هویت مسئله‌ایست که به درون توجه دارد و تصویر به خارج و هماهنگی میان تصویر داخلی و خارجی می‌تواند تعریفی کلی از هویت سازمانی باشد.
شاید بتوان اظهار داشت هیئت‌های فعال در ایام محرم از قدیمی‌ترین سازمان‌های اجتماعی دنیا هستند. سازمان‌هایی که فعالیت آنها نشان از باور قلبی و دینی‌شان به امام حسین (ع) و واقعه کربلا دارد که تنه اصلی هویت آنها را شکل می‌دهد و ریشه در عشق شیعه به ائمه معصومین دارد. شاید از نگاه مقوله هویت سازمانی بتوان هر هیئت را سازمانی اجتماعی دانست که وجهه‌ی اصلی آن ترویج فرهنگی‌ست که در گرو رابطه‌ی تنگاتنگ مخاطب با سازمان است. هیئت "محبین اهل بیت" دانشگاه هنر تهران با شناخت این مقوله سعی در ایجاد تصویری منسجم از فعالیت‌های خود در نگاه مخاطب دارد. عوامل مختلفی چون طراحی نشانه که حال و هوای مذهبی دارد، نوع ارائه خدمات به عزادارن حسینی، طراحی پوسترهای سالانه، استفاده از گرافیک سالانه در طراحی فضای زمینه سخنران که برگرفته از همان گرافیک پوستر است، طراحی فضای خیمه‌ها، پوشش خادمین هیئت، سربند آقایان، طراحی غرفه و عرضه محصولات هنری عاشورایی برای فروش، استفاده از رنگ مشکی و قرمز که از دیرباز بخشی از هویت عاشورا بوده است در کنار رنگ های اُکر و سفید، انتشار گزارش‌هایی کوتاه با عنوان موکب نامه و هرآنچه که معرف عقاید، رفتار و منش آن‌هاست هم‌چون تکه‌های پازل کنار یکدیگر قرار می‌گیرند تا هویت آن‌ها را نمود عینی بخشد.
اما عزاداری رسم تمامی هیئت‌هاست و آنچه آن را خاص هیئت هنر کرده است انتخاب روند ثابتی‌ست که در برگزاری مراسم خود دارند. به ترتیب دمام‌زنی در ابتدای شروع فعالیت هیئت، پخش کلیپی که ساخته خادمین هیئت است با مضمون عاشورایی، خواندن زیارت عاشورا و سینه زنی، بهره بردن از اشعار هنرمندان جوان و در پایان سخنرانی حجت الاسلام پناهیان.
شاید با قدم زدن در هیئت و مشاهده فعالیت تک تک افراد حاضر در دانشگاه که نقطه مشترک آن ها به ظاهر تحصیلات هنریشان است و از تمام دانشگاه‌های هنر تهران گرد هم آمده‌اند تا تنها به عشق امام حسین (ع) کار کنند، تصویر بهتری از هویت آنها را در چشمان مخاطب به تصویر کشد. هویتی که با فکر، اندیشه و کار حاصل شده است و جای تقدیر دارد.

نمایشگاه آثار عاشورایی در خانه ی هنرمندان / حسن روح الامین

موضوع عاشورا و قیام امام حسین(ع) یکی از موضوعاتی است که به تصویر در آوردنش در توان هر هنرمندی نمی گنجد و مهارتی همراه با باور و ایمان به ذات موضوع می طلبد. مهارت هنرمند به تنهایی نمی تواند این موضوع را به نتیجه ی مطلوب برساند و نیز اگر شخصی صرفا با باور و ایمان و بدون مهارت لازم به این موضوع بپردازد، اثری در شأن این واقعه ی عظیم خلق نخواهد شد.

حسن روح الامین یکی از هنرمندانی است که تمام مهارت و استعدادش را به همراه باور و اعتقاد قلبی به موضوع عاشورا اختصاص داده است.
نمایشگاهی شامل ده اثر نقاشی عاشورایی از این هنرمند جوان با عنوان «جام بلا» در نگارخانه «پاییز» خانه هنرمندان ایران از تاریخ بیست و چهار تا بیست و نهم مهر ماه نود و چهار برپا شده که در این نمایشگاه تابلوهای «مقتل» درباره شهادت امام حسین (علیه السلام)، «جوانان بنی‌هاشم»، «شیرین‌تر از عسل» درباره حضرت قاسم بن الحسن (علیه السلام)، «حضرت علی‌اکبر (علیه السلام)»، «علقمه»، «آتش پرستارم بود» درباره امام سجاد (علیه السلام)، «سقا» درباره حضرت ابوالفضل (علیه السلام) و «خرابه شام» به نمایش گذاشته شده است.

آثار وی با سبکی واقع گرایانه، بدون چهره نگاری و در ابعاد بزرگ، فضای واقعه را برای بیننده عینی می کند. رنگ گذاری و نورپردازی در نقاشی های او شبیه آثار دوره ی باروک است. خطوط پویا و تبحر خاص روح الامین در طراحی و نقاشی و طراحی فیگورهای انسانی و نیز علاقه ای که وی از دوران کودکی تا به امروز به موضوع عاشورا داشته موجب تاثیرگذاری آثارش شده است.
حسن روح الامین دانش آموخته ی هنرستان هنرهای زیبا و فارغ التحصیل دانشگاه شاهد در رشته ی نقاشی است. وی سال هاست که به صورت اختصاصی در آثارش به موضوع عاشورا می پردازد.

نگاهی به ۵ دوره پوستر هیئت هنر

در ایام محرم، شهر حال و هوای تازه‌ای دارد. هیئت‌ها و حسینیه‌ها همه در تکاپوی هر چه بهتر برگزار کردن مراسم عزاداری خود هستند. هیئت محبین اهل بیت دانشگاه هنر تهران نیز در این راه قدم برداشته و هرساله فعالیت خود را منسجم‌تر برگزار می‌کند. در این میان تبلیغات در رابطه با فعالیت‌‌های هیئت هنر نقش بسزایی در تشویق هنرجویان عرصه هنر برای حضور در مراسم و هم‌کاری با خادمین آن دارد. پوستر ابزاری قدرتمند برای دست یافتن به این هدف است.
پوسترهای هیئت را می‌توان در مجموعه کارهای فرهنگی-مذهبی تقسیم نمود. این گروه از پوسترها نسبت به کارهای تجاری با مخاطب ارتباط معنوی‌تری برقرار می‌کنند و مخاطب نیز وقت بیشتری را برای دیدن آن اختصاص می‌دهد. مجموعه حاضر پوسترهایی‌ست که طی پنج دوره اخیر فعالیت هیئت دانشگاه هنر طراحی و چاپ شده‌اند. استفاده از اِلمان‌های مذهبی، خوشنویسی، نقوش اسلیمی، بافت زره و مواردی از این قبیل نقطه قوتی در ارتباط و انتقال سریع فضا و مفهوم محرم به مخاطب است. همچنین استفاده از رنگ‌های خاکستری و مشکی در کنار قرمز که از قدیم بخشی از هویت و فرهنگ عاشورایی بوده در انتقال حس و حال عزاداری ایام محرم بسیار مؤثر عمل کرده است. شیوه کار طراحی در این مجموعه به این شکل است که بعد از انتخاب شعار سالانه، طراح با توجه به مذمون آن طراحی را شروع می‌کند.اما آنچه در نگاه اول از پوسترها به چشم می‌آید رنگ و حس عاشورایی آنهاست و این نشأت گرفته از آن است که پوستر در درجه اول برای دیده شدن طراحی می شود نه برای خوانده شدن.
نقطه عطف پوسترهای طراحی شده، مجموعه پوسترهای امسال هیئت است که با هویتی مشابه برای کارگروه‌های مختلف با هدف تشویق و دعوت افراد فعال در حوزه‌های مختلف هنری برای فعالیت در مجموعه هیئت شکل گرفته‌اند. استفاده از تکنیک عکاسی و چیدمان اِلمان‌های تخصصی هر حوزه، در کنار نمادهای مذهبی عاشورایی انتخابی‌ست هوشمندانه که جلوه‌ی بصری جذابی را رقم زده است. ابتدا با تفاوت در طراحی، مخاطب را در نگاه اول جذب می‌کند و بعد او را وادار به دقت و تحلیل می‌نماید. با اجرای قوی و استفاده از خطوط گرافیکی، چشم مخاطب را برای خواندن هدایت می‌کند. همراهی این فاکتورها در طراحی، خوانش جذاب و جدیدی را برای مخاطب خاص خود ایجاد کرده است چرا که مخاطبانش هنرمندانی هستند که نسبت به مخاطب عام از سواد بصری و هنری متخصصانه برخوردارند.