تبلیغات شهر فرش / استدیو تارنگ

مدتی است که بنر های تبلیغاتی شهر فرش در نقاط مختلف تهران جلب توجه می کنند. این اولین بار است که یک مرکز فروش فرش، دست به تبلیغات جذاب و گسترده می زند.

طراحی مجموعه ی تبلیغاتی شهر فرش توسط استدیو تارنگ به مدیریت هنری مهدی نقاش زاده انجام شده. ایده ی اصلی این مجموعه، فرش است که در ترکیب با تصاویر مختلف و با تکنیک فوتومونتاژ پیام تبلیغاتی را در شکل های گوناگون به بیننده منتقل می کند. برای مثال فرش هایی که با تصویر شمع ترکیب شده، در ایام محرم به عنوان نوعی تبلیغات مناسبتی ارائه شده است.
بیان(کانسپت) این مجموعه، معرفی این مرکز به عنوان قلب تپنده ی صنعت و هنر فرش است و نیز در تصاویر و پیام ها سعی بر آن شده که وجود این مرکز در کیلومتر پانزده جاده کرج به عنوان یک وجه تمایز مثبت و منحصر به فرد و نه یک نقطه ضعف معرفی شود.
استدیو تارنگ فعالیت حرفه ای خود را از سال هشتاد و هفت با مدیریت مهدی نقاش زاده و حجت دادرس در مشهد آغاز کرد و هم اکنون با دو دفتر در تهران و مشهد به فعالیت های حرفه ای خود در زمینه ی خدمات طراحی گرافیک و بسته بندی و تبلیغات می پردازد.

علامت سازی / بروجرد

محرم که آغاز می‌شود، علامت‌های بزرگ کوچک هیئت‌ها در شهر خودنمایی می‌کند. جوان‌ها و پهلوانان به یاد علمدار دشت کربلا حضرت ابوالفضل العباس علم فلزی را به دوش می‌کشند و این‌چنین است که علامت از گذشته‌های دور یکی از نشانه‌های باارزش این واقعه بوده است.
تاریخچه علم‌گردانی در ایران و به‌ویژه در میان مردم بروجرد مشخص نیست. برخی اساس آن را مربوط به دوره آق قویونلوها و قره قویونلوها می‌دانند. آنچه مسلم است آیین علم‌گردانی به دوره‌های پیش از حکومت صفویه بازمی‌گردد؛ اما دولت صفویه علامت سازی را مرسوم کرد و هنرمندان این رشته آن را به اوج خود رساندند و چون اصفهان در آن دوران پایتخت ایران بود، هنرمندان در رشته‌های گوناگون روانه این شهر شدند و عملاً اصفهان را وارث هنر هزارساله ایران کردند. علامت سازی در دوره قاجار شکل تازه‌ای گرفت و علامت‌ها هرروز به همت هنرمندان ایرانی سنگین‌تر و نشانه‌های بیشتری به آن افزوده شد. امروزه بروجرد، تهران و اصفهان شهرهایی هستند که بازماندگان هنرمندان و صنعت‌کاران دیروز در آن به ساخت علامت‌ مشغول‌اند.

ظهر عاشورا/ محمود فرشچیان

عصرعاشورا یک نقاشی نیست، یک روضه است، یک ماتم است، یک هیئت است. رنگ ارغوانی مایل به خاکستری چادر زنان درتضاد با زردی زمینه و داغی فضا ناخودآگاه چشم را گرد می کند و اشک از چشم جاری می شود، نگاهت نخل های خمیده بر اسب امام را دنبال می کند و از روی جسم دو زنی که بر هم افتاده اند و طاق تحمل ندارند حرکت می کند و آنگاه چشمت به زین افتاده از اسب که بر آن تیر نشسته و کبوترهای زخمی جان باخته می افتد، طاقت تو هم تمام می شود. تا سرت را می خواهی بالا بگیری چشمانت به زنی با کودک گریانش می افتد که پوزه اسب خسته و شرمسار را گرفته اند و گویی با او نجوا می کنند، از گردن اسب که بالا می روی دستان کوچک کودکان را می بینی که اسب را در آغوش گرفته اند تا کمی تسلی دردشان شود و در آخر به زینب(س) می رسی... . زینب، زینبی که با چادر پر چین و چروکش ایستاده. آری خمیده ولی ایستاده، شاید میلش به نشستن و زاریست اما باید بایستد چنان غلاف شمشیر طلایی رنگ امام که دیگر در آن شمشیری نیست و با قامت خمیده زینب همنواست،  زینبی که زین پس شمشیر بران امام است.

نخل ماتم

تداوم برگزاری عزادارای محرم از همان سال‌های پس از واقعه عاشوار تا به امروز موجب شکل‌گیری نوعی فرهنگ شده که با توجه به آداب و سُنن هر کشور یا شهر اسلامی، به نوعی بروز و ظهور پیدا کرده که در بسیاری از موارد نیز دارای مشابهت‌های فراوانی است. 

مراسم نخل گردانی یا نخل برداری نیز از جمله رسوم مردمان مختلف ایران اسلامی است که با تأثیر از شرایط فرهنگی و اقلیمی خاص هر منطقه، اجرا می‌شود. مناطق کویری ایران خاستگاه اصلی برگزاری این مراسم اند؛ از جنوب خراسان گرفته تا سمنان، دامغان، خمین و نواحی قم، کاشان، ابیانه، اردستان، نائین و... . در این بین بیش‌ترین، گسترده‌ترین و شاخص‌ترین نخل‌ها مربوط به استان یزد است، به گونه‌ای که هیچ شهر و آبادی نیست که یک یا چند نخل امام حسین(ع) در آن یافت نشود.

این مراسم نمادین در روز عاشورا و با مفهوم تشییع پیکر سیدالشهدا انجام می‌گیرد. نخل در واقع اتاقکی چوبی و حجیم به شکل مکعب مستطیل است و به اصطلاح تابوت‌واره‌ای است که آن را بر دوش می‌کشند و هیچ ارتباط و شباهتی با درخت خرما ندارد.

پیشینه مراسم نخل گردانی به قبل از صفویه می‌رسد. معمولا نخل را در نخستین دهه ماه محرم و پیش از تاسوعا می‌بندند، چرا که آراستن و بستن نخل حداقل یک هفته زمان می‌برد. بستن نخل نیاز به مهارت و سلیقه خاصی دارد که خادمان میدان، شیوه‌های آن را از پدران و اجداد خود آموخته‌اند. هرچند با گذر زمان هر ساله نخل ها با تزئینات کمتری دیده می‌شوند و به همان سیاه پوش کردن و آذین‌بندی ساده بسنده می‌شود، اما نخل گردانی همچنان آئین باشکوهی است که با عظمت خاصی برگزار می‌گردد. شکوه این مراسم به حدی است که حتی به خارج از مرزهای ایران نفوذ کرده و در کشورهایی همچون جزایر کارائیب، پاکستان و در هندوستان نیز با نام «تعزیره» اجرا می‌شود.

قاب توسل / هیئت هنر

درگذشته‌های نه‌چندان دور، در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر، محلی تعبیه می‌شد که در آن مخزن آب و چند کاسه کوچک فلزی قرار داشت تا رهگذران تشنه‌لب، آبی بنوشند و نفسی تازه کنند. دیوارهای این فضا با تصاویری از شمایل امام حسین، نقاشی‌های مذهبی، تذهیب و آرایه‌های ایرانی و اسلامی پرشده بود. معمولاً نیز مانند ضریح ائمه پنجره فولادی داشت. برای تأمین روشنایی این محل در شب، اهالی محل یا وقف کننده‌ی آن شمع یا فانوس‌هایی در آن قرار می‌دادند. در این فضای معنوی که مردم به نشانه‌ی سقای دشت کربلا، سقاخانه‌اش نامیدند، هرکسی نذرونیازی داشت، شمعی روشن می‌کرد و گاهی هم پارچه سبز یا قفلی به پنجره‌های سقاخانه وصل می‌کردند تا حاجت‌روا شوند. در این فضا که عامل ایجادکننده‌ی آن نذر یا وقف بود، توسل مهم‌ترین نقش را ایفا می‌کرد.
چند سالی است که در هیئت محبین اهل‌بیت هنر، فضایی با الهام از مفهوم سقاخانه طراحی و ساخته می‌شود که هرسال با متریال و طرحی متفاوت عرضه‌شده است. با توجه به اهمیت اسم یک اثر هنری و تأثیرات آن بر مخاطب، امسال، طراحان این اثر، نام قاب توسل را به‌جای سقاخانه برای آن برگزیدند ولی معنا همان است با ارائه نامی جدید بدون وجود پیش‌فرض‌ها و ذهنیت‌های موجود در مورد سقاخانه. آن‌طور که به نظر می‌آید، دقیقاً تداعی فضای سقاخانه موردنظر نبوده و اهمیت مفهوم برای طراحان قاب، بیش از ظاهر آن است، گویی این‌که المان‌های استفاده‌شده نیز از این فضا دور نبوده و با وجود تغییر اسم سعی شده همان فضا به شیوه‌ای نو ارائه شود. یکی از طراحان این اثر در توضیح اسم قاب می‌افزایند:" سقاخانه در دو سال گذشته هم با توجه به اشاره‌ای که به حرم‌ها و بالأخص حرم امام رضا داشت، به‌نوعی تأکید بیشتر بر همین مفهوم توسل بود؛ و البته برای ما این قاب، همواره تداعی‌کننده‌ی حرم امام رضا را با خود داشت."
او در توضیح ایده‌ی امسال برای این قاب می‌گوید:" مفهوم کلی که ما دنبالش بودیم این بود که آدمی هرچه به منبع حقیقی نور نزدیک‌تر شود، از آن بیشتر بهره می‌گیرد و وجودش باارزش‌تر می‌شود، ولی قطعاً هیچ‌وقت عین آن نور نمی‌شود ولی می‌تواند بسیار بسیار نزدیک شود. آدم‌ها از نقطه‌ای که هستند و می‌خواهند به سمت نور (حقیقت) حرکت کنند، مسیری را طی می‌کنند، این مسیر همان چیزی است که در لایه‌های مختلف کاردیده می‌شود. از کاشی‌های خالی و بدون نقش بیرون حرکت به سمت نقش پذیرفتن و رنگ گرفتن در مرکز. مرکز کار هم ۴ تا ترنج برنجی هست که دقیقاً همان ترنج‌های ضریح امام رضا است."
اثری که دو سال پیش برای اولین با برای این مفهوم اجرا شد، قابی شبیه به ایوان طلا بود که به گفته‌ی طراحان با همین مفهوم ارزش پیدا کردن وجود انسان با نزدیکی نور طراحی شد. نوری که در این قاب وجود مظهر امام و یارانشان بود. طراحان اثر، قاب سال گذشته نیز مفهوم نزدیکی به نور با شکسته شدن انسان در خود و جدا شدن از منیت های وجودش را با بهره گرفتن از آینه‌کاری‌های حرم امام رضا به نمایش گذاشتند. شاید نکته مهم در این سه اثر، اجرای خوب و انتخاب هوشمندانه‌ی متریال، بوده باشد که باعث شده جدای از میزان موفقیت در انتقال مفهوم موردنظر طراحان، در ارتباط گرفتن با بیننده‌ی اثر موفق باشد.

لباس عاشقی / هیئت دانشجویان و فارغ التحصیلان هنر

داشتن لباس فرم شاید برای فضایی مانند هیئت کمی سنگین به نظر برسد. معمولاً فضاهایی مانند مدرسه و یا سازمان‌ها که نظام‌مند هستند و افراد علاوه برداشتن تعهد زمانی، وظیفه‌ی خاصی را نیز بر عهده‌دارند، از لباس فرم استفاده می‌کنند؛ ولی در اینجا تعهد خادمان یک امر قلبی است. در هیئت، فضا بیشتر از آن‌که قوانین ظاهری داشته باشد، نظمی باطنی دارد که همه را به خود وابسته و مسئولیت‌پذیر می‌کند. عشق به صاحبان این خیمه‌ها باعث ایجاد فضایی متفاوت می‌شود که افراد به‌دوراز معادلات زندگی روزمره، بدون چشم داشت با دل‌وجان وظیفه‌ای را انجام می‌دهند.
طراحی لباس در هیئت هنر پیش از آن‌که برای خادمان باشد برای کمک به مهمانان عزادار است تا راحت‌تر بتوانند خادمان هیئت را بشناسند و از آن‌ها کمک بگیرند. این لباس‌های فرم (که پیش‌تر کمتر در هیئت‌های دیگر دیده‌شده است)، از وجوه تمایز هیئت هنر محسوب می‌شود. در طراحی لباس آقایان سعی شده است با الهام از لباس‌های نظامی و گذاشتن بند سرشانه، صلابت و ایستادگی را به بیننده منتقل کند، برخورد گرم و صمیمی خدام با مهمانان به خصوص هنگام ورود، مکمل این لباس‌ها شده است و صلابت را در کنار محبت باهم به نمایش گذاشته است. لباس بانوان هم که مانتو و شال خاص هیئت است، به نحوی طراحی‌شده است که در کنار حفظ حجاب کامل، خادمان بتوانند بدون مزاحمت به فعالیت بپردازند. طراحی لوگو بر روی سرآستین‌های مانتو و بازوی لباس‌ها برای آقایان و یقه‌ی ایستاده، این لباس‌ها را متمایز از دیگر لباس‌های مشکی کرده است. نکته‌ی شاخص امسال، لباس دمام زن ها بود. لباس این گروه که برنامه‌ی هیئت با دمام زنی آن‌ها شروع می‌شود، معمولاً همان لباس فرم همراه با سربند بود. امسال علاوه بر آن کاوری اضافه شد که به‌نوعی الهام از کفن پوشان و نشان‌دهنده‌ی آمادگی برای شهادت بود. پشت کاورها نیز برای هماهنگی بیشتر لباس‌ها با دیگر المان‌های امسال هیئت، آرم پوستر که در فضاسازی هم استفاده‌شده بود، کار شد.
همچنین علاوه بر طراحی لباس برای خادمان هیئت، شال و لباس ویژه محرم برای عزاداران طراحی‌شده است که در معرض فروش قرار داده می‌شود. لباس‌های مشکی برای کودکان که با استقبال عزاداران مواجه شد، از دیگر محصولات شاخص هر ساله ی هیئت دانشجویان و فارغ‌التحصیلان هنر است.

نقش‌های واقعی تعزیه خوانان/ مرضیه موسوی

هرساله با برپایی مراسم عزاداری در ماه محرم و اجرای تعزیه که نمایشی آیینی است در بیشتر شهرهای ایران عکاسان زیادی پا به صحنه می‌گذارند و از این مراسم عکس‌های مستند زیادی می‌گیرند. مرضیه موسوی که پیش‌تر عکس‌های مستندش را در مسابقات عکاسی با موضوع تعزیه دیده‌ایم با تغییر زاویه نگاه از مستند و تهیه گزارش تصویری از اجرای نمایش تعزیه، سعی در پرداخت جدی تر به موضوع دارد. او این بار نمایش زندگی هر روزه ما را عکاسی کرده‌است. عکاس صحنه نمایش را به صحنه زندگی واقعی تغییر داده‌است. او تعزیه‌خوانان را که اغلب نابازیگرانی هستند که از سر ارادت و عشق به امام حسین(ع) در این نمایش به ایفای نقش می‌پردازند را سوژه کار خود قرار داده‌است. عکاس از تعزیه خوانان خواسته تا با لباسی که با آن تعزیه اجرا می‌کنند در نقش واقعی خود در اجتماع حضور یابند و از آن‌ها بصورت جداگانه در محل کارشان عکس گرفته است. تضاد نقش‌ها شاید در نگاه اول جالب بنظر بیاید شمر کجا و کارگر دامداری کجا، نانوا کجا اولیا کجا، کارگر ساختمان کجا و اشقیایی که امام را کشتند کجا؟!  این سوال پیش می‌آید که براستی ما همینیم که می‌نماییم، یک دانش‌آموز، یک کارگر، یک آهنگر و...؟ و یا یزیدیان و حسینیانی هستیم به رنگ سرخ و سبز؟ آیا همه روزهاعاشوراست و همه زمین‌ها کربلا؟ برخلاف ایده، اجرا و عکاسی این مجموعه دچار ضعف‌هایی است. خنثی بودن افراد در عکس‌ها قابل درک نیست. شاید بهتر بود آن نابازیگر که این‌بار در مقام بازیگر حرفه‌ای در عکس حاضر است مشغول به فعالیت روزمره‌اش باشد. البته در چند عکس مانند تصویر جوشکار فروشنده کفش و کارمند بازنشسته بازیگران به نقش واقعی شان نزدیک شده‌اند.