غار موزۀ وزیری

ناصر هوشمند وزیری متولد سال ۱۳۲۵ خورشیدی در همدان است. وی در سال ۱۳۵۰ مدرک کارشناسی خود را در رشتۀ مجسمه‌سازی از دانشکدۀ هنرهای زیبا دانشگاه تهران دریافت نمود و در سال ۱۳۷۳ نیز موفق به اخذ نشان درجۀ یک هنری و دکترای افتخاری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گردید. 

استاد وزیری در مهرماه سال ۱۳۸۴ نخستین غار موزه ایران را با ایده، خلاقیت و هزینۀ شخصی خویش در زمینی به مساحت ۱۰۰۰ مترمربع راه‌اندازی نمود، به‌طوری‌که همچنان نیز در حال توسعه و گسترش آن می‌باشد. غار موزۀ وزیری از بخش‌های متعددی هم‌چون فضای نمایشگاهی، کارگاهی، صنایع دستی، آموزشی، نگارخانه و سالن اجتماعات تشکیل شده است.

از زمان شروع فعالیت این مجموعه، دالان‌هایی در دل کوه حفاری و جهت به نمایش گذاشتن آثار استاد و ارائه آن به هنردوستان آماده گردیده است. این آثار بیانگر داستان‌های شاهنامه فردوسی و قصه‌های فولکلور ایران و فرهنگ اصیل ایرانی می‌باشند. در این میان فضای داخلی غار مشتمل بر ۸ دالان تو در تو است، که دیوارۀ اصلی آن از سنگ کوهستان تشکیل شده و لایه‌ای از بتن آن را پوشش داده است. مجموع این دالان‌ها فضای مناسبی را برای نمایش بخشی از مجسمه‌های استاد وزیری فراهم آورده‌اند، اما از آن جهت که در این محل امکان دسته بندی مجزای مجسمه‌ها به لحاظ جنس ساختاری وجود ندارد، آثار با توجه به فضای موجود چیدمان شده‌اند. 

غار موزۀ وزیری در جاده لواسان واقع شده و علاقه‌مندان جهت کسب اطلاع از نشانی دقیق و زمان بازدید می‌توانند به وب‌سایت این مجموعه به آدرس www.vaziriart.com مراجعه نمایند.

مجسمه‌های مینیاتوری / جهانگیر ارجمند

جهانگیر ارجمند متولد سال ۱۳۰۱ خورشیدی و از جمله مجسمه‌سازان خوآموختۀ این مرز و بوم است، که همواره کوشید تاریخ فرهنگی، اجتماعی و سیاسی سرزمینش را در قالب تندیس‌های مینیاتوریش جاودانه سازد. آثار حجمی او همگی از ماده‌ای کم ارزش به نام یونولیت ساخته شده‌اند و عجب این‌جاست که تا پیش از او هیچ مجسمه‌ساز دیگری به سراغ این ماده نرفته بود و امروزه نیز کمتر کسی به سراغ آن می‌رود.

ارجمند اگر چه از کودکی به نقاشی علاقه داشت، اما از سن سی و چهار سالگی بدون طی مقدمات آکادمیک به مجسمه‌سازی روی آورد. ابزار کار او همواره یک تیغ ریش‌تراش نیمه شده بود، که با دستان هنرمندانۀ او از این یونولیت‌های بی‌جان، چهره‌هایی آشنا را بیرون می‌کشید. 

جهانگیر ارجمند ابتدا با تیغ ریش‌تراشی از دل یونولیت حجم کلی را بیرون می‌آورد، سپس با همان تیغ به ساخت جزئیات می‌پرداخت. پس از آن نیز به‌ وسیلۀ سمباده‌های نرم، روی صورت را با توجه به رنگ چهره، جورابِ زنانۀ نازک می‌چسباند و در نهایت صورت را گریم می‌کرد. هم چنین رنگ‌گذاری بر روی چهره، به وجود آوردن ابرو، مو، ریش و سبیل به وسیله پشم‌گوسفند خود‌رنگ و در مواردی موی انسان انجام می‌شد. دوخت و دوز لباس، کفش و کلاه نیز  همگی با دقت فراوان در انتخاب جنس و رنگ پارچه صورت می‌گرفت و در نهایت با دست دوخته می‌شد. 

استاد جهانگیر ارجمند یک سال پیش از ترک این دیار، در بهمن‌ ماه سال ۱۳۹۱ مجموعه مجسمه‌های مینیاتوری مردم‌شناسی‌اش را به باغ نگارستان دانشگاه تهران اهدا نمود و آثار ایشان پس از آماده‌سازی مکان مناسب برای نمایش و بازدید عموم، از تیرماه سال ۱۳۹۳ در معرض دید علاقه‌مندان به حوزۀ مجسمه‌سازی قرار گرفت. لازم به ذکر است که  دیگر آثار جهانگیر ارجمند هم‌چون مجموعه تندیس‌های مردم‌شناسی اقوام ایرانی توسط سفارت آلمان خریداری و به آن کشور منتقل شده و برخی از آثار ایشان نیز در آمریکا می‌باشد. هم‌چنین در موزه صنایع دستی ولنجک نیز تعدادی از تندیس‌های جهانگیر ارجمند نگهداری می‌گردد. 

نگاهی به سایت متروک موزه فرش ایران

موزه فرش ایران واقع در ضلع شمالی پارک لاله، ابتدا در سال ۱۳۴۰ شمسی به منظور احداث گالری فرش ساخته شد، اما ناتمام ماند و به مدت ۱۵سال محلی متروکه به حساب می‌آمد؛ تا سرانجام در اوایل سال ۱۳۵۵ شمسی تغییرات کلی در آن اعمال گردید و در روز ۲۲ بهمن ماه سال ۱۳۵۶ به عنوان موزۀ فرش ایران افتتاح گردید.

معمار ساختمان موزه فرش ایران عبدالعزیز فرمانفرمائیان است؛ او نمای بیرونی این بنای باشکوه را از ساختار دار قالی اقتباس نموده است، که در عین بهره‌گیری از ظاهری مدرن، داری هویت فرهنگی – تاریخی نیز می‌باشد. این موزه دارای دو طبقه با سطح نمایشی ۳۴۰۰ مترمربع است، که طبقۀ هم‌کف برای نمایش‌ دائم ۱۵۰ قطعه فرش می‌باشد و طبقۀ دوم نیز به نمایشگاه‌های موردی اختصاص یافته است.

مجموعۀ موزه فرش ایران دربردارندۀ با ارزش‌‌ترین نمونه‌های قالی ایرانی از قرن نهم هجری تا دوره معاصر است و پس از موزه باکو دومین موزه فرش جهان به حساب می‌آید؛ که این امر نشانگر جایگاه مهم و درخور توجه این موزه می‌باشد. با این حال اما در طول سالیان اخیر توجهات درخوری به این موزه نشده و حتی در فضای مجازی نیز که پل ارتباطی مهمی در دنیایی امروز به حساب می‌آید، نمی‌توان اطلاعات لازم را دریافت نمود. چرا که سایت موزۀ فرش ایران تنها به زبان انگلیسی طراحی شده و هیچ اطلاعات به روزی برای مخاطبان وجود ندارد. هرچند موزۀ فرش ایران را می‌توان به لحاظ فرهنگی – هویتی مهم‌ترین موزۀ ایران به‌شمار آورد؛ اما شاید تعداد اندکی از ایرانیان تا به حال پا به این مجموعه گذاشته باشند، در حالی ‌که این موزه یکی از مهم‌ترین مکان‌های مورد بازدید توسط سران، مهمانان و توریست‌های خارجی به حساب می‌آید.  

از همین رو برخورداری از سایتی پویا و جذاب آن هم در عصر حاضر کمترین اقدام ممکن برای جذب بازدیدکننده به حساب می‌آید، که حتی می‌تواند نقش موثری در آشنایی ایرانیان با عقبۀ فرهنگی و هنری‌شان ایفا نماید. این در حالی است که سایت فعلی دارای تصاویری اندک با کیفیت پایین و دارای اطلاعاتی محدود و قدیمی است، که خبری از تحولات دنیای فرش و یا رخ‌دادهایی که در همین موزه یا سایر موزه‌های فرش جهان در جریان می‌باشد، در آن نیست! متأسفانه سایت رسمی موزۀ فرش ایران را می‌توان به سایتی خموده و خاموش تشبیه نمود، که گویا فقط برای خالی نبودن عریضه طراحی شده و هیچ هدف دیگری برای آن تعریف نگشته است.

نگارخانه ای به وسعت یک شهر/سعید شهلا پور

چندی پیش شهرداری تهران با همکاری سازمان زیباسازی در اقدامی فرهنگی به مدت ۱۰ روز بیلبوردها و بنرهای تبلیغاتی را به نمایش آثار هنری اختصاص داد.در این اقدام حدود ۷۰۰ اثرهنری از هنرمندان ایرانی و خارجی در نقاط مختلف شهر، در معرض دید عموم قرار گرفت که می توان از آن به عنوان نقطه عطفی برای توجه هر چه بیشتر به هنر و هنردوستان در سطح عمومی یاد کرد. از اهداف اجرای این طرح می توان به تلطیف فضای پرهیاهو و چهره خسته شهر تهران و آشتی دوباره با هنر و آثار هنری و همچنین ترغیب مردم برای رفتن به گالری ها و موزه ها که جایگاه چندانی در برنامه های زندگی امروز ندارند، اشاره کرد.اما با وجود نقاط قوتی که موجبات تشویق دوستداران هنر را فراهم آورد، انتقاداتی نیز بر آن وارد شده است.  به گفته منتقدان؛ نمایش این آثار هنری در مکان های نامناسب مانند بزرگراه ها که  نه تنها شهروندان زمانی برای دیدن آنها ندارند بلکه باعث افزایش احتمال تصادفات نیز می گردد، از نقاط ضعف این طرح به شمار می رود و باید اینگونه آثار ارزشمند و منتخب هنری در فضاهایی که امکان مکث و تأمل برای افراد وجود داشته باشد مانند پیاده روها و مکان های تفریحی، به نمایش گذاشته شود.با وجود مشکلاتی که در اجرای این طرح با آن مواجهه بودیم، امید است با انجام اقداماتی مشابه و رفع ایرادات آن، شاهد ارتقای فضای فرهنگی پایتخت و از بین رفتن یکنواختی و ظاهر پرآشوب پایتخت باشیم.

نقش ها در ظروف سفالی/ موزه ملی ایران

آثار تاریخی تمدن‌های بزرگ در دوره‌های مختلف همواره منبع الهام هنرمندان بوده است. یکی از قسمت‌های بزرگ آثار هنری ایران اشیا سفالی است که در دوره‌های مختلف از فرازوفرودهای جامعه تأثیر گرفته است. جدای از ویژگی‌های فنی، بحث بر روی فرم‌ها و اشکال به‌کاررفته برای تزیین این اشیا بسیار گسترده است. موزه‌ی ملی ایران، گنجینه‌ی بزرگ از این اشیا تاریخی است. در سالن دوران اسلام تنوع زیادی از آثار سفالی به چشم می‌خورد که کاربردهای متنوعی داشته‌اند. تعداد زیادی از این اشیاء، برای کاربردهای روزمره بوده‌اند و تعدادی نیز جنبه‌ی آیینی و رمزی داشته‌اند. هنرمند سفالگر در هر دوره‌ای با توجه به نوع کاربرد، طبقه‌ی اجتماعی سفارش‌دهنده و نیز علایق خود، طرح و نقشی زیبا بر روی این اشیا و ظروف ایجاد کرده است. شاید برای هنرمند امروز جالب باشد که چطور این هنرمندان با این گستردگی و تنوع و نیز ظرافتی خیره‌کننده این آثار را می‌آفریده‌اند. بسیاری از این ظروف به نوشته‌هایی مزین شده‌اند که یا آیات و روایت‌های اسلامی بوده است و یا اشعار شاعران بزرگ زمان خود که عمدتاً دارای مضامینی چون بخشندگی خداوند و روزی‌رسان بودن او و آرزوی خیروبرکت برای دارنده ظرف بوده است.

به آینده باز گردیم / موزه ایران باستان

موزه ایران باستان جایی که در آن قدرت طراحی انسان طی ادوار مختلف در معرض دید قرار می گیرد. محصولاتی که نشان از وسایل روزمره انسان های دیرین دارند. ظروف، زیورآلات، اسباب بازی و... که همه به نقوش و فرم هایی آراسته شده اند که هر بیننده ای را مجذوب خود می کنند و همگی گواه دستان و نگاه هنرمندانه انسان دیروز هستند. این آثار نشانه ی حضور فعال هنر در زندگی روزمره انسان ها هستند. به گفته برونو موناری در کتاب طراحی در معنای هنر: "هنگامی که اشیاء در زندگی روزمره و محیط پیرامون زندگی ما، خود تبدیل به آثار هنری شوند، می توانیم بگوییم به زندگی متعالی دست یافته ایم."

اما آیا این روزها نیز هنر در زندگی پررنگ است؟ آیا همچنان این حضور مستدام است و تنها تعریف آن تغییر پیدا کرده است؟ پاسخ هر چه که باشد نمی تواند ارزش بازدید از موزه ها و شناخت و درک آثار گذشتگان را کم کند. سبکی در شاخه های مختلف هنری به نام رترو دیزاین وجود دارد که هدفش به نوعی یادآوری دوران خوش گذشته است. سبکی که در آن اقتباس از گذشته معیار اصلی طرح قرار می گیرد و نوعی نوستالژی را برای کاربران خود به ارمغان می آورد. مثال معروف این سبک در شاخه طراحی صنعتی، طراحی ماشین "نیو بیتل" است که طراحی جدیدی از مدل قدیمی خودروی قورباغه شکل شرکت فولکس واگن است. شعار اصلی شرکت در تبلیغ این محصول "به آینده بازگردیم" بوده و این شعار کاملا گویای رویکرد و هدف طراحی این خودرو بوده است.

اما سخن از این موضوع به منظور مطرح کردن این پرسش است که آیا طراحان صنعتی ایران توانسته اند از هنر گذشگان خود آنطور که باید بهره ببرند؟ آیا قدم زدن در موزه هایی چون "موزه ایران باستان" و مشاهده تاریخ هنر گذشته ایران از نزدیک، نباید جزء فعالیت های یک طراح صنعتی باشد؟ قرار نیست همیشه در مسیر الهام از هنر گذشته گام برداشت، بلکه به روز بودن از لازمه های اصلی هنر-صنعت طراحی صنعتی است. اما نباید فراموش کرد موزه ها محل مناسبی برای رشد و ارتقای سطح هنری و فکری طراحان است و دروس ارائه شده در این راستا باید با نگاهی نو بازنویسی شوند.

مرمت موزۀ علی اکبر خان صنعتی/ مهندسان مشاور عمارت خورشید

پروژۀ مرمت و احیای موزۀ علی اکبرخان صنعتی توسط شهرداری تهران به مهندسین مشاور عمارت خورشید سپرده شده و به گزارش سازمان زیباسازی شهرداری تهران، این پروژه قرار است در اوایل سال آینده مورد بهره برداری قرار گیرد. ما روند انجام این پروژه را از طراح و معمار آن، آقای مهندس فرامرز پارسی، جویا شدیم.