برای باران/ مریم محمدعلی پور

«برای باران» مرثیه‌ای است برای حیات، دست‌های نیازی است که برای خواهش باران گود شده‌است. اثر حجمی برای باران از مریم محمد‌علی‌پور از آثار برگزیده در هشتمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر است. هنرمند در این اثر به کمبود آب‌های زیرزمینی و ذخایر آبی در کره زمین می‌پردازد . محمد‌علی‌پور روی یک مکعب مستطیل سفید ۲۵ عدد سفال‌های کاسه مانند که کف مسطحی ندارند را در ردیف‌های منظم پنج‌تایی چیده است. شکل منظم مربع نماد زمین محسوب می شود وسفال‌ها بیانگر سفره‌های زیرزمینی آب هستند. سطح ناصاف کف سفال‌ها موجب شده تا این ظرف‌های مخروطی هرکدام از یک طرف روی صفحه قرار بگیرند و نظم خشک فضای مربعی دقیق چیده شده را به هم بریزند همان‌طور که کمبود منابع آب می‌تواند نظام حیات را در کره خاکی به هم بریزد. از سویی حالت قرارگیری این کاسه‌های سفالی، طلب و خواهش و حسی از پریشانی را به مخاطب القا می‌کند. هنرمند از یک هنر سنتی برای معظل کمبود آب مسئله ودغدغه روز، بهره برده است. او داخل برخی سفال‌ها را با تکنیک لعاب پوشانده است. رنگ آبی درخشان لعاب ها یادآور آب است و همچون نگین با ارزشی روی رنگ خاکی سفال جلوه می‌کند. آب این گوهر حیات که این روزها با هشدار جدی کمبود آن مواجه هستیم به عنوان یکی از مسائل مهم روز و آینده بشر دستمایه خلق آثار هنری زیادی شده است از جمله تعدادی که دراین نمایشگاه نیز به نمایش درآمده است. و این موجب خرسندی است که نگاه حساس و دغدغه‌مند هنرمندان جوان به این قبیل معظلات زیست محیطی به شکل جدی در آثارشان بروزیافته و در چندین اثر برگزیده در نمایشگاه به شکل‌های مختلف ارائه شده است.

گل و مرغ به سبک جدید / هادی طبسی

یکی از سبک های نگار گری ایرانی، گل و مرغ است. گفت و گوی عاشقانه ی گل و مرغ به تسبیح گویی خداوند و ذکر حق شبیه است و به این سبک حس و حال معنوی می دهد. امروزه هنرمندان زیادی ادامه دهنده ی این سبک هستند.

هادی طبسی، تصویرگر و انیماتور، مجموعه ای با نام گل و مرغ به تصویر درآورده است. در کارهای وی حال و هوای گل و مرغ های متداول و سنتی را نمی بینیم. نه از رنگ آمیزی پر رنگ و لعاب خبری است و نه از طرح های پر پیچ و خم و اسلیمی مانند، بلکه او فضای جدیدی را پدید آورده است، طیف رنگی محدودی به کار گرفته و حتی رنگ ها نسبت به سبک سنتی گل و مرغ کدر ترند. در واقع شاید بتوان فقط اسم این مجموعه را گل و مرغ گذاشت چرا که تصاویر با گل و مرغ سنتی فاصله ی زیادی دارند.
با اینکه رنگ ها متفاوت اند اما فضا غمگین نیست و طراحی خاص گل ها و پرندگان و دیگر موجودات باعث شده آثار حال و هوایی شاد و حتی کودکانه داشته باشند. همان طور که گفته شد گل و مرغ حس و حالی معنوی دارند و نمی توان گفت که آثار هادی طبسی این حس و حال را القا می کند. به طور کلی می توان گفت آثار این هنر مند جوان نمونه ای از تلفیق تصویر سازی دیروز و امروز است.

دانشگاه امام صادق (ع)/ نادر اردلان

دانشگاهی که امروزه با نام دانشگاه امام صادق (ع) میشناسیم، در سال 1349، با هدف ایجاد شعبه‌ای از دانشگاه هاروارد برای رشته‌های مدیریت در ایران ساخته شد. دفتر معماری فرمانفرمایان متصدی طراحی و اجرای این پروژه بود که نادر اردلان با همکاری یحیی فیوضی طراحی بنا را به عهده گرفتند. آنچه که در طرح معماری این دانشگاه قابل توجه است، استفاده از الگوهای معماری ایرانی‌ است؛ اینگونه که طرح معماری بنا از هندسۀ باغ‌ها و مدارس ایرانی تبعیت می‌کند. در این بنا نقش آفرینیِ هندسه در ایجاد کیفیت فضایی بنا را می‌توان به خوبی مشاهده کرد. لذا با وجود استفاده از فن‌آوری‌ها و برخی عناصر جدید در ساخت بنا، نسبت بنا با معماری ایرانی قابل درک است. 

طراحان با ترکیبی از الگوهای به کاربرده شده در باغ‌ها و مدارس گذشتۀ ایران، توانسته‌اند به کلیتی هماهنگ با ارزش­‌های گذشته دست یابند. با تمهیدات اندیشیده شده، طرح جدید پاسخگوی برنامۀ فیزیکی مورد نظر طراحان نیز بوده است. در محوطۀ دانشگاه می‌توان الگوی استقرار کوشک در محدودۀ یک سوم میانی باغ ایرانی، بنای سردر و کوشک انتهایی باغ را همزمان مشاهده کرد. همچنین قرار گرفتن حیاط‌های شش ضلعی در پیرامون محوطه با الگوی مدارس ایرانی قابل قیاس است. اتاق‌هایی که دور تا دور این حیاط‌ها قرار دارند از هندسۀ جانمایی حجره‌ها تبعیت می‌کنند. محوطۀ باز دانشگاه نیز با الگوی درختان و آب در باغ ایرانی سامان‌دهی شده است. نمایش عیان مصالح، راهکار دیگری است که حال و هوای معماری گذشته را در فضا حاکم کرده است. حتی از نظر فرمی نیز پوشش‌های طاقیِ اتاق‌های پیرامون حیاط‌های شش ضلعی یادآور نماهای معماری گذشته است.

اگرچه امروزه به دلیل نیازهای کاربردی تغییرات و الحاقاتی در دانشگاه صورت گرفته و ناهماهنگی‌هایی در ایدۀ اولیه پدید آورده؛ اما با توجه به طرح اولیۀ آن می‌توان گفت، این بنا نمونۀ بسیار خوبی از کاربردی بودن الگوهای گذشتۀ معماری و نحوۀ استفادۀ منطقی از آنهاست.  

زینت حروف / انوشیروان مانی

حروف خوشنویسی شده گاه از جایگاه نوشته بودن خارج می شوند و در موقعیتی قرار می گیرند که فقط نقش بصری ایفا می کنند و یا مطلبی را به صورتی نمایش می دهند که علاوه بر نوشتار، گویی محتوا، شکل بصری به خود می گیرد و نوعی نقاشی خط به وجود می آید.

در آثار انوشیروان مانی، حروف با حرکت و رنگ های متنوع و جذاب، مفاهیم را با جلوه های بصری ارائه می کنند. بخشی از آثار وی نقاشی خط است و حروف، نقش بصری ایفا می کنند و بخش دیگر اسامی و عبارات ادبی و مذهبی است. وی با تغییر در ساختار و قواعد خوشنویسی و نیز استفاده از مفاهیم معنوی و پرمحتوا در آثارش جایگاهی نو به حروف داده و آثارش به گونه ای است که گویی هنرمند، به حروف تحرک و پویایی بخشیده است و نگاه مخاطب در اثر به گردش درمی آید.
انوشیروان مانی هنرمند نقاش، طراح گرافیک و خوشنویس است. وی دارای مدرک کارشناسی نقاشی است و تا کنون در بسیاری از مسابقات و جشنواره ها شرکت داشته و جوایز متعددی دریافت کرده است.

انیمیشن فهرست مقدس / محمد همدانی

فهرست مقدس نام انیمیشنی است که به تازگی توسط هنرمندان ایرانی تولید شده است. کارگردان این اثر محمد همدانی است و داستان آن برگرفته از قرآن است. ماجرا های فهرست مقدس، صد سال قبل از ظهور اسلام در شهر نجران کشور یمن اتفاق افتاده و قهرمان آن، "هارال" نام دارد.

درونمایه ی اصلی این انیمیشن به تعریف جدید نظام سرمایه داری از یهودیت اختصاص دارد که بر طبق این تعریف، دین یهود سعی بر اتحاد با مسیحیت، علیه اسلام دارد. می توان گفت این درونمایه به مسائل امروز دنیا بی ربط نیست و بازتابی تفکر بر انگیز از بحران های دنیای امروز است. به گفته ی کارگردان در طراحی شخصیت ها نوعی فراواقع گرایی مبتنی بر واقعیت به کار رفته است و شخصیت اصلی داستان شخصیتی منفی است که این موضوع اثر را جذاب تر کرده.
فهرست مقدس با تکنیک دیجیتالی و سه بعدی تولید شده و نمایش دهنده ی پیشرفت انیمیشن ایران از نظر تکنیکی و محتوایی است.

صراحت بیان کارتونی / مسعود ضیایی زردخشویی

کاریکاتور زبانی تصویری است که به موضوعاتی خاص اختصاص دارد. کاریکاتور گاه در خدمت طنز و موضوعات شادی آور و گاه در خدمت بیان مسائل سیاسی و اجتماعی و گوشزد کردن معضلات و مشکلات به مخاطب است.

آثار مسعود ضیایی زردخشویی، کاریکاتور هایی حامل پیام های سیاسی و اجتماعی و گاه تکان دهنده است. وی با تصاویری ساده و بی تکلف، با بیانی صریح و بدون تعارف، موضوعاتی مانند فقر، گرسنگی، جنگ، ظلم و استعمار و ... را به بیننده انتقال می دهد. می توان گفت آثار او به جای لبخند، تاثر و تفکر به همراه دارد. صراحت بیان کارهای مسعود ضیایی به دلیل استفاده ی راحت و بدون پیچیدگی از خطوط و رنگ ها و طراحی و شخصیت پردازی هایی با حالات و چهره های ساده و گویا و نیز به تصویر در آوردن مستقیم موضوع با کنایه های تند و تیز است.
مسعود ضیایی زردخشویی متولد آبادان و کاریکاتوریستی فعال است. وی تا کنون بیش از صد جایزه ی ملی و بین المللی از جشنواره های داخل و خارج کشور کسب کرده است.از او بیش از صد ها اثر در کتاب ها و کاتالوگ های داخلی و خارجی به چاپ رسیده است و در زمینه ی کارتون نیز صاحب مقالات و مطالب متعددی می باشد. او همچنین موفق به کسب درجه ی هنری سه معادل لیسانس از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شده است.

مجتمع فرهنگی-مذهبی امام رضا (ع)/ سعیدرضا بریری

 در میان دانشجویان معماری این تفکر رایج است که بنا به کاربری بناها، می توان آنها را در دو قالب کلی طرح های  با اهمیت عملکردی و یا فرمی شناسایی کرد. در این میان طرح‌هایی مانند مجموعه‌های فرهنگی را به عنوان طرح‌های فرمی‌ای که نیازمند ایده‌پردازی در فرم، پلان  و ... هستند معرفی می‌کنند. این رویکرد را امروزه می‌توان در طراحی مساجد نیز مشاهده کرد. مساجدی با نقش همزمان فرهنگسرا یا مجتمع‌ فرهنگی!

 در مجموعۀ فرهنگی امام‌ رضا(ع)، معمار چنین نگاهی در رویکرد طراحی خود داشته است. سعید رضا بریری در مصاحبه‌اش با سایت تبیان اجرای چنین پروژه‌یی، که نه فقط مسجد باشد و نه فرهنگسرا، بلکه ترکیبی از آن دو باشد، را در سطح شهر مفید دانسته و هدف خود را نزدیک کردن دو نسل از مردم که برخی با مساجد و برخی دیگر با فرهنگسراها انس بیشتری دارند، معرفی می‌کند. همچنین معمار با وجود اذعان به این مطلب که زمینه و بافت باید در طرح گنجانده شوند، از اعتقاد به الگوهای ساخت مساجد مدرن صحبت کرده است و ایدۀ وحدت در شکل انگشتان گره خوردۀ دست را به عنوان ایدۀ فرمی خود معرفی می‌کند.

اما مسئلۀ اصلی اینجاست که آیا در بافت جدید شهرها، یعنی جایی که کمتر اثری از بناهای تاریخی باقی مانده، باید مساجد را با ایده پردازی و روش‌های فرمی جدید طراحی کرد؟ و تنها در مواقعی که بافت پیشینه‌ای تاریخی دارد، با کمک الگوهای تاریخی به ایده‌پردازی پرداخت؟ یا اینکه طرح، باید، در هر بافتی برخاسته از زمینه‌های تاریخی و فرهنگی باشد، زمینه‌هایی که امروزه کمتر می‌توان آنها را در بافت شهرها مشاهده کرد. 

 سوالی که لازم است از معمار پرسیده شود، این است که اگر برخورد فرمی برای طراحی مساجد مناسب است، چرا چنین طرح‌هایی برای فهمیده شدن نیازمند توضیحات معمارهایشان هستند؟ آیا این وظیفۀ مردم است که ذهن معمار را بخوانند؟ و یا این وظیفۀ معمارهاست تا بر اساس ذهنیت مردم از هویت‌های ملی و مذهبی‌شان طراحی کنند؟ آیا حاصل این اتفاق این نیست که به جای حضور پررنگ‌تر مساجد در شهرها، کم‌کم با شکل‌ها و الکوهای متنوعشان، در ماهیت مجتمع های فرهنگی-مذهبی رنگ ببازند؟