خدا، اسراف کنندگان را دوست ندارد !

در چند پست پیش تر، نقدی در رابطه با طراحی بنای "نمایشگاه اتومبیل تهرانپارس" منتشر کردیم. زمان چندانی از ساخت این بنا نگذشته بود که یک باره با عنوان تغییر کاربری این مکان از طریق تابلوهای شهری در این منطقه مواجه شدیم. رستوران بین الملل 133 تهرانپارس؛ عنوانی که برای این تغییر کاربری پیش بینی شده بود. زمانی گذشت و بالاخره این بنا با چهره جدید اش بازگشایی شد. دیگر خبری از آن ساختمان ساده و بی تکلف نبود، اگرچه ساختمان پیشین، حال و هوایی نوگرا داشت و با مؤلفه های معماری سنتی اسلامی-ایرانی وجوه اشتراک بسیار کمی داشت، اما هرچه بود در میان چهره ی ساختمان های تازه به دوران رسیده، سادگی و آرامش را به رهگذران یادآور می شد و اتفاق مبارکی را رقم زده بود. اما حال شاهد بنای جایگزینی هستیم که در تضاد کامل با شرایط پیشین، فخرفروشی و تجمل گرایی را سر لوحه کار خود قرار داده و سعی در ترویج چنین فرهنگی دارد. بنایی که در نمای بیرونی و فضای داخلی آن اسراف و مصرف زدگی رخ می نمایاند. مساله ای که در فرهنگ اسلامی_ایرانی ما نهی شده و بر ضرورت اعتدال و میانه روی، تاکید می شود

حال سوال اینجاست که آیا به گفتمانی که در ساخت و سازها به آن تأکید می کنیم، آگاه هستیم؟ آیا به پتانسیل و قدرتی که فضای معماری در ترویج یک فرهنگ خاص در یک جامعه دارد، واقفیم؟ بهتر بود اگر نسبت به فضاهایی که بناست بخشی از زندگی انسان در آن روایت شود و رفتارهای او تحت تاثیر آن شکل بگیرد، حساسیت بیشتری داشتیم و حساب شده تر عمل می کردیم.

حذف کالای غیرضروری/نمایشگاه پوستر گروه خیمه

مجموعه خیمه متشکل از بانوان هنرمندی است که در رشته‌های گرافیک، معماری و شهرسازی، طراحی و تولید لباس مشغول به فعالیت هستند.
بانوان طراح، گرافیست و تصویرساز بخش گرافیک مجموعه خیمه در تلاشند طراحی‌هایی متناسب با نیازجامعه ی کنونی ایران و نقش حساس آن در منطقه، و با در نظر داشتن راهبردهای کلی کشور و کمک به افزایش سواد بصری و فرهنگی جامعه، ارائه دهنند.
روح جاری در آثار، نشات گرفته از روحیات لطیف بانوان است که اصلی‌ترین ویژگی ظاهری و محتوایی طرح‌هاست.
در شهریورماه نمایشگاه گروهی پوستر متشکل از بانوان هنرمند گروه خیمه با موضوع حذف کالای غیرضروری در نگارخانه مرحوم ابوالفضل عالی حوزه‌هنری برگزار شد.
 این نمایشگاه در راستای بیانات و دستورات مقام معظم رهبری مبنی بر اقتصاد مقاومتی شکل گرفته است. روح و نگاه حساس هنرمندان با توجه به مسائل و معضلات فرهنگی و اقتصادی مانند سهم بالای واردات و یا بهتر بگوییم قاچاق کالاهای مصرفی چینی، اسراف، تجمل‌گرایی، مصرف‌گرایی و عدم خرید کالای ایرانی به ایده‌پردازی پرداخته اند.
در یکی از پوسترها جعبه‌های کارتون محصولات چینی روی هم آمده را می بینیم که یادآور پاگودا بنایی چتری و پله کانی که یکی از اشکال شاخص هنر معماری چین است و در فضای نقاشی های چینی تصویر شده است. این مفهوم را به مخاطب می‌رساند که با واردات محصولات چینی به  بالارفتن رشد و توسعه همه جانبه اقتصاد و فرهنگ و... کمک کرده‌ایم. اشاره ی پوستر به نقاشی و معماری چین بیانگر این مسئله است که این کالاها حامل فرهنگ آن کشور هستند و علاوه بر اقتصاد به فرهنگ ما نفوذ و به آن ضربه می‌زنند. چنانچه در زیر تصویرنیز نوشته شده «با خرید محصول هر کشور به رشد و توسعه آن کمک کرده‌ایم».
پوسترهای دیگری نیز به موضوع پرهیز از تجمل‌گرایی و مصرف‌گرایی پرداخته‌است. در یکی از پوسترها درباره تهیه جهیزیه از طرح پازل بهره گرفته و شعار جهاز به قدر نیاز بر آن نوشته شده است. پازل شدن یکسری لوازم ضروری نشان‌دهنده کامل‌شدن اسباب زندگی است و باقی وسایلی که ترسیم نشده در حکم یک ناسازه در کلیت زندگی هستند،  وسایلی که پازل زندگی بدون آن‌ها نیز تکمیل است.
این آثار به زودی در قالب بیلبورد در سطح شهر اجرا می شوند و شاید تلنگری باشند برای تغییر عادات غلط فرهنگی مان.

مادران شهدا/ نسرین شیخ حسن

تنیدگی همه جانبه زندگی ما ایرانیان درمیان فرهنگ و اعتقادات مذهبی و سیاسی‌مان و نمود بارزش در شکل آثار هنری‌ گویی امری اجتناب‌ناپذیر می‌نماید. ما نمی‌توانیم از فقر، عشق، انسانیت و... سخن بگوییم ولی پای دین و سیاست را در آن باز نکنیم. شاید این ویژگی خاص هنرما ایرانی‌هاست که آن را جذاب می‌کند و طالبان زیادی در آن طرف مرزها می‌یابد.
عکس‌های نسرین شیخ حسن اگرچه با موضوع تکراری مادران شهداست، اما دیدگاه هنرمند در مورد تناقضات موجود در جامعه را به تصویر می‌کشد. شیخ حسن با تمرکز بر روی فضای زندگی مادران شهدا و سبک زندگی آنان که نسلی از جوانان تاریخ‌ساز در آن رشد و نمو پیدا کرده‌اند در مقایسه تصویری با سبک زندگی جوانان امروز، تناقض‌ها و تفاوت‌های فرهنگی این دو نسل را آشکارتر می‌کند. عکاس معیشت، سبک زندگی، پایبندی به اعتقادات مذهبی، فضای سیاسی جامعه را در مقایسه با زندگی مادران سالخورده شهدا به چالش می‌کشد. عکس یا نقاشی چهره شهید با ابعادی بزرگ در پس‌زمینه و روی دیواری با طاقچه و گچبری‌های قدیمی قرار دارد. پیش‌زمینه خلوت که با گل‌های قالی پر شده، با پرسپکتیو یک نقطه‌ای ما را به عمق تصویر جایی که مادر شهید نشسته است می‌کشاند. پس زمینه خلوت با عمقی که به تصویر داده است دور شدن و فاصله گرفتن فضای زندگی معاصر ما از آن شیوه تفکر و ایدئولوژی است که به زعم هنرمند ما از آرمان‌های شهدا فاصله گرفته‌ایم. این فاصله با عکس‌هایی که از لحاظ ترکیب‌بندی در بعضی عکس‌ها انتخابی هوشمندانه است بیشتر نمایان می‌شود. فضای درونی ساده و بی‌آلایش بالای تصویر در مقابله و قیاس با تصاویری از زندگی پر زرق و برق و در برخی عکس‌ها فضای غیراخلاقی مجازی و البته واقعی دنیای بیرونی قرار می‌گیرد. عکاس در عکس‌هایی مانند تصویر شماره 12، 14 و۱۵ با ترکیب‌بندی‌های نسبتاً مشابه برای بیان مفهوم مورد نظرش موفق‌تر عمل کرده است. تصویر شماره 11 دو الگوی متفاوت پوشش که اولی نمود اعتقادات مذهبی و دومی نمود فرهنگ مصرف گرایی و تفکرات غربی است  با ترکیب‌بندی مشابه ما را برای دیدن تفاوت‌ها و درک منظور عکاس یاری می‌کند.

سرطان مصرف / نهضت مردمی پوستر انقلاب

مصرف بخش جدایی ناپذیر زندگی انسان و بیانگر تمایلات ما است که تا حد زیادی با فرآورده‌هایی که مصرف می‌کنیم شناخته می‌شود؛ اما مسئله اینجااست که  پیشروی این امر در زندگی تا سر حد جنون مصرف ادامه پیدا می‌کند، به ویژه استفاده از مارک‌های تجاری که گاهی شاخصه ارتقای منزلت اجتماعی می‌شود و چنان مدهوش آن‌ها می‌شویم که دیگر قانع‌مان نمی‌کنند. در این صورت افراد جامعه به مصرفگرایانی برای سوء‌استفاده و محک اجناس شرکت‌ها و مارک‌های تجاری بزرگ دنیا قرار می‌گیرند. در چنین وضعیتی بنیادهای نظام فرهنگی و اقتصادی جامعه رو به اضمحلال می‌رود.
"نهضت مردمی پوستر انقلاب" با طراحی پوسترهای "سرطان مصرف" هشدار جدی در رابطه با این نوع سبک زندگی می‌دهد. پوسترهای سرطان مصرف اگر چه به لحاظ ترکیب‌بندی گرافیکی و چینش‌های رنگی دارای نقص است اما ایده،خلاقیت و ترکیب متون با نشانه‌ها قابل تقدیر است و ما را مجبور به تعقل می‌کند.

منتخب نسل نو نقاشان ایران یا نسل کوکاکولا؟!

رونالد ریگان زمانی برای مقابله با اتحاد جماهیر شوروی گفته بود:«باید قشر عظیمی از جوانانی که نگرشی مصرف گرایانه نسبت به جامعه دارند، در شوروی بوجود بیاید، یک نسل پپسی!».
این عبارت اگرچه رویکرد یک رئیس جمهور فقید امریکا در باب کشوری غیر از کشور ماست، اما فحوای آن، نگاه حاکم بر نظام سرمایه داری را به نمایش می گذارد. نگاهی که با ایجاد نوع خاصی از سبک زندگی، آرام آرام اندیشه و فرهنگ جامعه ای را دگرگون می کند و زمینه را برای استثمار و بهره کشی از آن جامعه در راستای منویات خود فراهم می نماید؛ تردیدی نیست که گاه افراد و جریاناتی درون همین جوامع، بازوان اجرایی این نظام سلطه می شوند و جامعه را به سوی آنچه آن ها می خواهند و نه آنچه حقیقتا شایسته است، سوق می دهند.

رسانه ها و خصوصا در حیطۀ هنر، جشنواره ها و سالانه و دوسالانه ها و از این قبیل، همواره در جهت دهی نگاه جامعه و سبک زندگی و به تبع، تفکر آن جامعه نقشی انکارناپذیر داشته اند و در حقیقت بخشی از سکان داری فرهنگ یک جامعه به عهدۀ این جریانات است. از این رو، اینکه رسانه ها و جشنواره ها با چه هدفی برگزار شوند و خود از کدام آبشخور فکری تغذیه شده باشند، تا حدود زیادی تعیین کنندۀ شاکلۀ جامعۀ مخاطب در آینده است.