خانه‌ی بزرگمهر / استودیو EOT

خانه‌ای آرام و بی‌حاشیه، در کوچه‌ای خلوت و کم‌تراکم، در شهر مشهد که میزبان یک خانواده‌ی متوسط است. اغلب خانه‌های این محله در مرور زمان از خانه‌های کوچک با حیاط‌های وسیع، تبدیل به آپارتمان‌های دو تا سه طبقه با حیاط‌های کوچک شده‌اند. خانه‌ی بزرگمهر اما تاکید زیادی بر فضاهای باز خود دارد. ایجاد فضاهای خالی عمودی در مرکز و جلوی ساختمان، و طراحی کارآمد حیاط خانه، پیوستگی با فضای باز را از آرمانی شعارگونه به عینیت تبدیل کرده است. ورود سخاوت‌مندانه‌ی نور به داخل فضاها ضمن تهویه‌ی مناسب هوا از عواقب سودمند این پیوستگی است. توجه به جزییات حتی در ساده‌ترین فضاهای خانه از جمله ویژگی‌هایی است که حس زیستن در ساختمانی اختصاصی، حساب شده و متناسب را به‌وجود می‌آورد. اختصاصی به این معنا که گویی این خانه صرفا برای این خانوار طراحی شده و مشخصه‌های زیست سایر خانوارها را به سختی دارد. حساب‌شده از این حیث که تمام جزییات، طراحی مبلمان‌ها، عناصر و... پیرو تفکر طراح جهت پاسخ به کاربری‌های روزانه است و متناسب به این خاطر که ترکیب رنگ‌ها، فرم‌ها، پروخالی، بافت‌ها و سایه‌ و روشن در این منزل به‌خوبی با یک‌دیگر در تناسب و تکامل هستند. متریال‌های ساده با تغییرات اندک و هماهنگ در کنار اجرای ظریف و با دقت، موجب تقویت سادگی مینیمالیستی در عین پاسخگویی به نیازهای معمارانه شده است.

سینمای بدون مخاطب، سینمای بی هویت / دانشمیر و اسپریدونف

وجود 100 سالن سینما در یک شهر، رقم قابل توجهی است؛ اما زمانی که آن شهر، کلان شهری مانند تهران باشد، قضیه فرق می کند. گله کردن از امکانات موجود، کاری از پیش نمی برد و باید از فرصت های پیش رو، نهایت بهره را برد. طراحی و ساخت پردیس سینمایی ملت که در سال ۱۳۸۵ آغاز شد، یکی از فرصت هایی بود که می توانست امکان مناسبی را برای شهروندان تهرانی ایجاد کند، اما این اتفاق نیفتاد. به نظر می رسد، مهمترین مسئله در این عدم موفقیت، نگاه نادرست و تعریف نامناسب از جایگاه مخاطب(کاربر) در این طرح است؛ چراکه بررسی جایگاه این مهم، باید متناسب با شرایط موجود در نظر گرفته شود، نه مخاطبی که در فرآیند طراحی شکل می گیرد و ذهنی و ساختگی است.

پردیس سینمایی ملت، همان طور که از نامش پیداست، سینمایِ بوستانِ ملت است. سینمایی که در ضلع جنوب غربی این بوستان واقع شده و بناست به عنوان فضایی فرهنگی در پارک ایفای نقش کند. اما در واقع این بنا، به لحاظ کارکردی کاملا مستقل عمل می کند. به علاوه، نمی توان مخاطبان اصلی این بنا را افرادی دانست که از بخش های مختلف شهر و از طریق دو رهگذر ترافیکی مهم شهر، جذب این بنا می شوند، که ظرفیت در نظر گرفته شده برای پارکینگ آن هم گواه این مدعاست. این دو عامل باعث می شود که جایگاه مخاطب با اتمام پروژه هم چنان مجهول بماند. مجموعه ی فرهنگی ای که در هم جواری و ارتباطی بلافصل با ضلع شمالی اتوبان نیایش و در تقاطعی غیر هم سطح با انتهای اتوبان کردستان طراحی شده و چنان حضور این دو گذر ترافیکی در این طرح پررنگ است که نقش حضور انسان، به عنوان مهم ترین عامل ایجاد حس پویایی در یک فضای فرهنگی نادیده گرفته شده است. در نهایت می توان به این نتیجه رسید که پردیس سینمایی ملت با گذشت زمان، بیشتر نقش نمادین(سمبلیک) را برای تهران امروزی بازی می کند تا به عنوان فضایی که در جریان فرهنگی شهر تأثیرگذار باشد.

معماری در خدمت صنعت / دفتر طراحی آراد

تصوری که احتمالا اغلب ما از یک کارخانه داریم، سوله ای است در محیطی آلوده، با چهره ای افسرده و غمگین. اما این تصورِ صحیحی نیست. چراکه کارخانه ها، چه کوچک و چه بزرگ، در واقع، مجموعه های زنده و پویایی هستند که فعالیت آن ها اغلب در طول شبانه روز جریان دارد. کارکنان آن ها عضو خانواده ی آن صنعت بوده و به خوب و بد خانه دوم خود، دل بسته و حساسند. 

بر همین اساس حدود ده سال پیش، مدیران کارخانه پایکار بنیان شهر پرند، تصمیم گرفتند مسئولیت طراحی این سایت را به تیم طراحی آراد(بهرام کلانتری و کوروش دباغ) بسپارند. شاید در کنار چالش بزرگِ تغییر سیستم ساختمانی از شکل سنتی آن به شکل صنعتی، قرارگیری نمای اصلی مجموعه رو به رشته کوه های البرز را بتوان چاشنی مناسبی برای تلطیف روح حاکم بر فضای داخلی کارخانه دانست. قابی که منظر پیش روی خود را درون پیکسل هایی پر و خالی تعریف کرده و ضمن ایجاد جداره ای نورگذر در فضای اداری و خدماتی مجموعه، چشم انداز نویی را بر این فضا حاکم می کند. اگرچه حجم کلی ساختمان متشکل است از مدولی پیوسته که در راستای طول امتداد یافته، اما در دید انسانی از بیرون مجموعه، تنها یک وجه اصلی آن که در بخش ورودی واقع شده، رخ می نمایاند. این همان جداره ای است که از داخل مجموعه هم چشم نواز بوده و به نوبه ی خود، یکی از مهم ترین عوامل ایجاد بافت حجمی همگن و فضایی پیوسته در بیرون و درون ساختمان محسوب می شود و در نهایت می توان گفت که انتخاب این پروژه، به عنوان اثر برتر جایزه معمار سال ۱۳۸۶ ، بی تاثیر از این عامل نبوده است.

معماری بی‌هویت مصلی امام اصفهان/موسسه مجتمع فرهنگی-مذهبی امام خمینی

ساخت مصلی اصفهان از سال ۱۳۷۵ آغاز و تا کنون ادامه دارد. این مجموعه شامل ۸ مناره، گنبد و فضاهای وابسته و همچنین فضاهای خدماتی گسترده ای است.این بنای عظیم، از طرفی مورد تمجیدهای فراوان طرفداران معماری مدرن و ار طرف دیگر مورد انتقاد دوست داران معماری ایرانی- اسلامی مساجد و به خصوص مساجد ساخته شده در مکتب اصفهان قرار گرفته است. منتقدان، ناهمگون بودن سبک معماری مصلی با معماری مساجد اصفهان ، که منجر به شکل گیری پروژه ای با رویکرد هایتک شده و همچنین استفاده از مصالحی همچون شیشه در سقف صحن اصلی را که یادآور دوره رنسانس است به چالش کشیده اند و مخالفت هایی با آن دارند.

این مخالفت ها موجب شد تا مدیر جدید طرح که بسیاری از این انتقادات به نقل از ایشان است، در جهت رفع این ایرادات و برای ایجاد همخوانی این مجموعه مدرن با بافت تاریخی اطراف آن و به خصوص مساجد اصفهان، تغییراتی در نوع مصالح کاربردی و همچنین طرح کلی مجموعه، انجام دهند. از جمله اینکه به جای شیشه از سرامیک فیروزه ای و لاجوردی در سقف صحن اصلی، استفاده شده و برخی از فضاهای الحاقی، حذف شده و یا تغییر کاربری داده اند تا شکوه و عظمت گنبد و مناره ها، جلوه بیشتری به خود بگیرد و نمایان تر شود.

مجتمع اداری سعادت آباد / دفتر معماری LP2

در میانه‌های خیابان سعادت آباد تهران، ساختمانی اداری وجود دارد که می‌توان گفت اصلی‌ترین عامل در شکل‌گیری آن توجه طراحان به مولفه‌ایست که این روزها درحال فراموشی است؛ "دید و اشراف بصری". این بنا با نمای یک‌دست چوبی و با جزئیات پرداخت شده، نمایی متغیر دارد. این ساختمان در فواصل دور به سبب گرافیک نما و مصالح خود، و در فواصل نزدیک نیز به سبب پرداختن به جزییات، اتصالات و مصالح،شگفتی‌هایی برای عابرین و بینندگان دربر دارد. شیوه‌ی طراحی نما به گونه‌ایست که کاربران می‌توانند با تنظیم نوارهای عمودی نما، میزان ورود نور طبیعی را کنترل کنند. نکته‎ی مهم دیگر آن‎که میزان دید از خارج به داخل ساختمان نیز با تنظیم همین نوارهای عمودی نما قابل تنظیم است. این امر پاسخ به نیاز حتمی انسان‎ها مبنی بر تامین محرمیت (در هر درجه و میزانی) است. ساختمان‌های مجاور این بنا، ساختمان‌هایی متداول‌تر هستند با نماهای معمول سنگ و فلز. استفاده از چوب برای نماپردازی این بنا و نیز ارتفاع بیشتر آن نسبت به ساختمان‌های مجاور نقش موثری در برجسته‌سازی آن دارند. درهرصورت طراحان این ساختمان (گروه معماری LP2) با توجه به یکی از عناصر اصلی آرامش انسانی توانسته‌اند فضایی پاسخگو و بالنسبه کارآمد خلق کنند.

 

اتفاقی خوب برای کلاس عکاسی

چندی پیش نمایشگاه عکسی از آثار دانشجویان ترم ششم عکاسی دانشگاه هنر با تلاش علیرضا مزینانی در گالری خانه عکاسان برگزار شد. این نمایشگاه قطعا یکی از بهترین نمایشگاه هایی بود که طی ده سالی که خودم را به عنوان عکاس شناخته ام دیده ام. نه به خاطر آن که عکس ها متعلق به بزرگان عکاسی است و نه آن که آثار قوی و نویی دیده باشم و نه اینکه نحوه ی ارائه آثار حرفه ای و خاص باشد، نه... تنها به این دلیل که این نمایشگاه در واقع ژوژمان یا ارائه پایان ترم درس عکاسی معماری دانشجویان دانشگاه هنر بود و در صورت تکرار، اتفاقی مبارک برای آینده عکاسی ایران خواهد بود. چه بسیار دانشجویان با استعداد با آثار قابل توجه، که کارهایشان را تنها دیوار کلاس های دانشگاه و اساتید دانشگاه دیدند و بعد از فراغت از تحصیل به دلایل مختلف از جمله بالا بودن هزینه های برپایی نمایشگاه، دور شدن از فضای عکاسی هنری و درگیر شدن با بازار تجاری عکاسی و... موفق به ارائه آثار برای مخاطبین بیشتر و شناخته شدن در فضای هنر معاصر نشدند و آثارشان برای همیشه بایگانی شد. برگزاری ژوژمان کلاسی در قالب نمایشگاه از چند جهت مفید است؛ اول آن که تمرینی است برای هنرجویان برای تجربه و آموزش نحوه ی ارائه اثر که متاسفانه جای چنین مبحث آموزشی ای در میان تمام رشته های هنری در دانشگاه خالی است و چه بسا دانشجو در انتخاب اندازه، قاب یا شاسی کردن، نوع چاپ و چیدمان آثار دچار مشکل و سردرگم اند، و دوم آن که به کارهایی که به دلایل ذکر شده حداقل یک بار فرصت دیده شدن داده ایم و این در آینده عکاسی کشورمان تاثیرگذار خواهد بود.

تراز / فرهاد مختاری

در اوضاع کنونی معماری کشور که به تصدیق اجتماعات آکادمیک و تخصصی، اوضاع به‌سامانی نیست، پشتوانه اصلی بهبود وضعیت و ایجاد روند صحیح در مسیر پیشرفت معماری، ارتقاء سطح مطالبات عموم مردم از معماران است. معماران جامعه‌ی ما در فضای دانشگاه غالبا به انواع ارزش‌های معمارانه مجهز می‌شوند ولی در بازار کار به‌دلیل خواست‌های عمومی مغایر با این ارزش‌ها، گاهی کارهایی از خود ارائه می‌کنند که بعضا خلاف میل باطنی خود و مصالح عمومی معماری کشور است و سطح خواست و طلب نیاز مخاطب را نیز تنزل می‌دهد.

در طول سال‌های گذشته برنامه‌های محتوا محور حامی ایده‌آل‌های معماری، به‌سان تک مضراب‌هایی از سازمان صداوسیما شنیده می‌شدند اما حال چند هفته‌ایست که برنامه‌ای محتوا محور با حمایت جمع صاحب‌نظران تخصصی معماری تلاش دارد سهم خودش را در آشنایی مردم با معماری صحیح ادا کند.