رنگ در مسجد جامع شهرک غرب/ مهندسین مشاور مافیس

در میان منابع تاریخی و سفرنامه هایی که به توصیف شهرهای ایران پرداخته اند، این روایت رایج بوده که شهرهای ایران را با تعبیر شهرهای خاکی رنگ با گنبدهای فیروزه ای توصیف کرده اند. این توصیف ناشی از این حقیقت است که رنگ بناها در ذهن انسان هویت ساز است و به عنوان مشخصۀ یک بنا در میان یک قوم شناخته می شود. اما امروزه با درنظرنگرفتن چنین نشانه های معنایی ای، برخی معماران بر اساس ایدۀ ذهنی خود به طراحی می پردازند. 

در بنای مسجد شهرک غرب، اگرچه توجه به نشانه های معنایی به کلی نادیده گرفته نشده است، اما رنگ بنا کمتر بر الگوهای ذهنی ما از مسجد دلالت می دهد. اگر بخواهم این طور تصور کنیم که معمار این رنگ را با توجه به بافت شهری امروز انتخاب کرده است، تا در این هرج و مرج رنگی خالص و ناب و متمایز را به مسجد اختصاص دهد، این سوال  بی پاسخ خواهد ماند که چرا وقتی از بدنۀ بیرونی و صحن مسجد گذر می کنیم و به داخل آن وارد می شویم، باز هم همان الگوی استفاده از رنگ غالب سفید تکرار می شود؟ درصورتیکه بنا می توانست با منفک شدن از اوضاع و احوال بافت بیرون، رنگی دیگر به خود بگیرد تا ذهن مخاطب انس بیشتری با آن داشته باشد. استفاده از رنگ های سنتی مرسوم در کاشیکاری ایرانی می توانست در رسیدن به این هدف به طراحان کمک کند.

سالن ورودی شبکه افق / استودیو پنج او هفت

سالن ورودی شبکه افق، که استودیوی پنج او هفت، آن را طراحی و اجرا نموده است؛ دارای ویژگی هایی است که اگرچه نمی توان آن را در نوع خودش نمونه ای شاخص و ممتاز، ارزیابی کرد؛ اما بهره مندی صحیح از ابزار معماری، توانسته کیفیت فضایی مطلوبی را برای کاربران آن ایجاد نماید.
کمک گرفتن از الگوی شمسه در طراحی جداره ها و مبلمان داخلی، که موجب یک صدایی و وحدت هرچه بیشتر اجزای تشکیل دهنده ی فضا شده است. از بدنه ی پیشخوان فضای ورودی گرفته تا طرحی که به شکل نوارهایی به هم چسبیده، دیواری را در پس زمینه مبلمان ایجاد کرده است. البته این طرح، دارای ساختار و قاعده یکنواخت و مشخصی نیست که ذهن بیننده با تماشای آن، به سرعت بتواند الگوی آن را حدس بزند و به همین سبب، توجه کاربر را به خود جلب می کند.
ترکیب بندی رنگی مناسب نیز، عاملی دیگر در انسجام و هماهنگی بخش های مختلف طرح، شناخته می شود. البته می شد با انتخاب رنگی شاخص، متضاد و در عین حال مکمل، پویایی و جذابیت فضا را دو چندان کرد. تم رنگی موجود نیز، حال و هوای غالب در فضا را کمی یکنواخت و کسالت آور کرده است. شاید استفاده از رنگ ایرانی لاجوردی تاثیرگذارتر بود.
در مجموع، بهره مندی از نقوش معماری اسلامی در طراحی اجزای داخلی، عدم استفاده از مبلمان آماده بازار به همان شکل موجود و ایجاد خلاقیتی هرچند مختصر در آن، برخورد متفاوت و خلاق با موضوع را نشان می دهد؛ که همین عامل موجب شد حرکتی یکنواخت، سطحی و تکراری صورت نگیرد.

نمایشگاه بین‌المللی میدکس

نمایشگاه بین‌المللی میدکس، عرصه‌ایست برای عرضه‌ی محصولات و خدمات مرتبط با معماری و معماری داخلی. این نمایشگاه در ماه گذشته برای هفتمین بار در کشورمان برگزار شد که گردآیه‌ای است از برندهای مختلف که هر یک در تلاش برای عرضه‌ی هرچه بهتر محصولات خود هستند. این شرکت‌ها و برندها در زمینه‌هایی نظیر تولید محصولات پوششی معماری، دکوراسیون داخلی، محصولات چوبی، محصولات سازه‌ای نوین، تکنولوژی خانه‌های هوشمند، مبلمان و دکوراسیون داخلی فعالند.

خانه‌ی بهار / دفتر آینه

خانه‌ی خیابان بهارِ دفتر آینه، اثر جدید آن‌ها در نجف آباد اصفهان است که شباهت‌هایی به آثار پیشین‌شان دارد. معماری دو رنگ و مینی‌مال «آینه» در بافت‌ شهرهای معمولی و گاه سنتی ایران، کمی عجیب به نظر می‌رسد. آن‌ها اگرچه مدعی هم‌خوانی با محیط هستند اما در دل این هم‌خوانی، تضادی واضح در آثارشان مشهود است. 

طرح «خانه‌ی بهار»  را چند ایده‌ی اصلی شکل داده است. هم‌باد شدن سطوح نما با ساخت‌مان‌های مجاور، ایجاد حیاط خصوصی در جبهه‌ی شمالی و جدا کردن فضای خصوصی و عمومی از مهم‌ترین آن‌هاست. با این ایده‌‌ی اولیه آن‌ها حجم بنا را به دو قسمت تقسیم کرده‌‌ و با پله‌کان و شکاف مرکزی، اتصال عمل‌کردی و بصری آن را به شکل مناسبی فراهم کرده‌اند. سطوح منحنی گوشه‌ی احجام در داخل و خارج بنا تکرار شده است. استفاده از بتن قالب‌بندی‌شده در داخل بنا، امکان ایجاد شکاف‌ها و اشکال متنوعی را در جداره‌ها ایجاد کرده، اما در بدنه‌‌ی خارجی عامل مهمی در تمایز میان ساخت‌مان و سایت طراحی شده است. 

ظاهر تک رنگ و سرد این ساخت‌مان دو طبقه، در تماس بلاواسطه با بدنه‌های گرم آجری و سنگی مجاور، عامل دیگری در تمایز آن از بافت است. این ویژگی‌ها را بیش‌تر در ویلاسازی‌های مدرنی می‌بینیم که به وفور در سایت‌های دیزاین دنیا منتشر می‌شود. با همه‌ی این اوصاف، می‌توان دید که بعضی مسائل مربوط به محرمیت و تداخل عمل‌کردها در طرح دفتر آینه به خوبی حل شده است.

تا حالا تهران رو اینجور دیده‌ای؟

روایتی توریستی و تبلیغاتی از تهران. دعوتی دوباره برای دیدن تهرانی زیبا
چرا تا بحال چنین عکس‌هایی از تهران ندیده‌ایم؟به این دلیل که  مخاطبین عکس‌ها توریست‌هایی هستند که قرار است با دیدن این تصاویر عزم سفر به تهران کنند و صنعت گردشگری را رونق ببخشند. و اما تصویری که ما از تهران دیده‌ایم شهری آلوده و شلوغ و پرترافیک است تا مصرف کننده داخلی این تصویر از سفر به تهران منصرف گردد.
عکاسی و گردشگری دوقلوهای مدرن هستند. همزمان با ساخته شدن کشتی بخار و قطار که جهان را از نظر فیزیکی در دسترس‌تر ساخته است عکاسی نیز اختراع شد و جهان را از نظر بصری در دسترس همه قرار داد. عکاسی درک ما را از جهان دگرگون کرد و جهان را همانند یک موزه و یا فروشگاه در صفحه‌های نمایش قابل دیدن کرد. توریست ها قبل از سفر به محل مورد نظر پیشاپیش مجموعه عکس‌های فریبنده و غریبی از آن مکان را دیده اند و مصرف کرده اند. آنان رد همین عکس‌ها و مکان‌های موجود درآن را می‌گیرند  و سعی می‌کنند از همان مکان‌ها بازدید کنند و عکس بگیرند بیشتر تجربه های توریستی حول ابنیه معماری دور می‌زند. در صنعت توریسم تلاش می‌کنند تا بااستفاده از تصاویر درکتابچه‌های  راهنما پوسترها و تبلیغات تلویزیونی مخاطبان را به سفر تشویق کنند. در بسیاری از تبلیغات توریسم تصویر کار چنان فریبنده عرضه می‌شود که ما از درک واقعیت عاجز می‌مانیم.
این قبیل عکس‌ها اغلب در زمان‌های ابتدایی روز و انتهای شب که خلوت‌تر است گرفته می‌شوند. از نظر تکنیکی نیز عکاس تمام مهارت خود را در دست یافتن به بیشترین عمق میدان وضوح و بیشترین دامنه تنالیته‌های رنگ  و سایه روشن(HDR photography)در تصویر برای داشتن تصاویری واضح و خوش‌آب و رنگ و زیبا به کار برده است. عکس‌های «رسول صفی زاده» از نماهای عمرانی پایتخت که آبان ماه در قالب نمایشگاهی با عنوان «تهران در شب» در پردیس سینما گالری ملت برگزار شد از این قبیل تصاویر هستند.

مدرنیته در مساجد معاصر / مسجد Yesil Vadi ترکیه

آیا می توان در شکل کلی بنای مسجد، تغییراتی را با حفظ عناصر کلیدی، مانند محراب، گنبد، مناره و... ایجاد و چهره ی جدیدی از مساجد شهری به انسان شهرنشین معرفی کرد؟!

طراحی باید مبتنی بر رویکردی باشد که اسماعیل سراج الدین در مقاله "دسته بندی رویکردهای تأثیرگذار در معماری معاصر کشورهای اسلامی" آن را با عنوان رویکرد نوگرا، مطرح می کند. در این رویکرد، تمام تلاش طراح، صرف طراحی برای زمان حال می شود و در حقیقت معمار می کوشد زبان معماری گذشته را (ضمن حفظ چارچوب هایی برای آن) برای پاسخ به نیازهای معاصر به کار برد. 

برای ملموس تر شدن موضوع در راستای ارائه ی این چهره جدید از مساجد، بر آن شدیم نمونه ای را در این زمینه معرفی کنیم و به دلیل نبود بنایی قابل توجه در ایران، به ناچار مسجدی را در شهر استانبول ترکیه به نام مسجد Yesil Vadi انتخاب کردیم.

طراحی این بنا، با توجه به جایگاه مسجد در بافت شهر عثمانی، با هدف جریان زندگی اجتماعی در شهر شکل گرفته، که به همین دلیل علاوه بر در نظرگرفتن فضای نمازخانه با ظرفیت 350 نمازگزار، کاربری های دیگری مانند اختصاص محلی برای مراسم تشییع جنازه، کتابخانه، سالن اجتماعات و ... با ماهیت اجتماعی، به فضای اصلی مسجد الصاق شده است.

بنای "یسیل ودی"، ضمن پای بندی بر اصول و عناصر هویتی مساجد عثمانی، با استفاده از فرم نیم کره ی از میان منقطع، به دلیل ایجاد تمایز بصری به لحاظ فرمی با بناهای مجاور شکاف ایجاد شده در سقف برای ورود نور و تعبیه شیارهای نورگیر که دورتادور بنا حلقه زده اند.رعایت سادگی در طراحی فضاها و خوانایی مسیر حرکت، و بسیاری از ترفندهای معمارانه دیگر سعی داشته تا از این طریق تعامل سازنده ای را میان سنت و مدرنیته ایجاد نماید اما این که به طور کلی تا چه اندازه در این امر موفق بوده است جای سوال دارد. اگر مناره از هم جواری بنای اصلی حذف می شد، باز هم کارکرد اصلی آن قابل درک بود؟ استفاده از رنگ طلایی، در بخش های حساسی از فضاهای مختلف مسجد، قابل تامل نیست؟ این ها سوالاتی هستند که شاید کاربران این بنای مذهبی، می توانند به درستی به آن ها پاسخ دهند.

زیبایی، کارایی، پایایی/ آرش نصیری، انسیه خمسه و علیرضا طهمورثی

زیبایی، کارایی و پایایی در تعریف معماری اصولی است که همه آن را به نام ویتروویوس می‌شناسند.  شعاری که بعدها جایگاه خود را در تحولات معماری مدرن نیز پیدا کرد. در نمایشگاه اتومبیل تهرانپارس، استفاده از اصول هندسی، تأکید بر احجام قابل درک برای انسان و انتخاب تک رنگ سفید، یادآور سبک نئو‌مدرن یا پست‌مدرن سفید است. گروه معماران این بنا، آرش نصیری، انسیه خمسه و علیرضا طهمورثی، توانسته‌اند تناسب خوبی را میان نیازهای کاربری، روش ساخت و تناسبات فرمی برقرار کنند.

رنگ سفید بنا از عوامل مهم در جلوه‌ کردن آن در میان بافت متراکم شهر است که خیلی خوب در این عدم هماهنگی و تعادل، باب دل شهر تهران شده و چهرۀ پاکیزه و شفافی به نمای کناری خیابان اصلی داده است. نمایی که اگرچه قدرتمند نمایان شده اما فخر فروشی نمی‌کند و ساده و صمیمی است. همچنین طراحی محوطۀ جلویی نمایشگاه ارتباط بنا را با پیرامون آن محکم‌تر کرده‌ و حریمی را به وجود آورده‌ تا بنا در بافت بیشتر در چشم مخاطبان جلوه کند. از سوی دیگر اختصاص دادن سطح وسیعی از نما به شیشه‌ و قاب گرفتن آن به کمک فرمی که از حجم کلی بنا کاسته شده، سبب دیگری است در افزایش رغبت برای بازدید از نمایشگاه. در مجموع نیز استواری که بنا به واسطۀ تاکید بر فرم مکعب ایجاد کرده، سبب غلبه یافتن بنا بر محیط اطرافش شده است.    

 اما فضای داخلی بنا قصۀ دیگری دارد. ایجاد زوایای تند و شکست در فرم‌ها، بیشتر به سبک ساختارزدایی (deconstruction) گرایش پیدا کرده است. این شکست‌ها، بر خلاف توقعی که فرم بیرونی در ادراک مخاطب ایجاد می‌کند، ذهن منطق‌گرای انسان را دچار اختلال کرده است. اما همین شکست‌های ناگهانی با ایجاد سایه‌روشن و خطوطی متداخل و شیب‌دار، فضایی متنوع پدید آورده است. همچنین خطوط ایجاد شده در فضای داخلی تداعی کنندۀ سرعت و حرکت هستند که با کاربری بنا هماهنگی دارد.