چهارمین جشنواره هنر مقاومت / کارتون‌ و کاریکاتور

امسال چهارمین جشنواره جهانی هنر مقاومت در پنج بخش پوستر، نقاشی، حجم، کارتون و کاریکاتور برگزار گردید؛ که در بخش‌های کارتون و کاریکاتور هیأت داوران متشکل از آقایان حبیب الله صادقی، سید مسعود شجاعی طباطبایی و محمد رضا دوست محمدی از میان ۸۳۰ اثر رسیده به این دو بخش‌، ۴۰۰ اثر را برای نمایشگاه انتخاب کرده و از این میان آثار محبوبه پاکدل، عثمان گوران (از ترکیه) و مهدی عزیزی را به عنوان نفرات اول تا سوم بخش کارتون انتخاب نمودند. همچنین در بخش کاریکاتور نیز آرش فروغی، هادی اسدی و شانکار پارمارثی (از هند) رتبه‌های اول تا سوم را از آن خود کردند.

گفتنی است کارتون‌های ارسالی به این دوره از جشنواره جهانی هنر مقاومت، موضوعاتی از قبیل جنگ نرم، آل سعود ( آل سعود و داعش، آل سعود و جنایت در یمن، آل سعود و روابط با رژیم صهیونیستی، آل سعود و وهابیت) انتفاضه سوم، استکبار ستیزی و تروریسم را شامل می‌شدند. همچنین در پخش کاریکاتور نیز شخصیت‌های مهم و منفوری هم‌چون مَلک سَلمان، اوباما، نتانیاهو و ابوبکر بغدادی به عنوان موضوعات این دوره از جشنواره معرفی شدند.

در این بین با نگاهی اجمالی به مجموعه کارتون‌ها و کاریکاتورهای برگزیده دوره چهارم جشنواره جهانی هنر مقاومت، می‌توان توجه ویژه هیأت داوران به نقش آل سعود در حادثه تلخ منا، ایجاد نا‌امنی‌های بی امان در منطقه و شکل‌گیری گروهک تکفیری تروریستی داعش و امثال آن را به وضوح مشاهده کرد. به طور نمونه در اثر محبوبه پاکدل (رتبه نخست کارتون)، شیخ وهابی به همراه میمونی بر دریایی از خون حاجیان با آرامشی دروغین در حال قایقرانی است و یا در اثر آرش فروغی (رتبه نخست کاریکاتور) پادشاه عربستان هم چون ضحاک زمانه به هشت پایی تشبیه شده که با هر کدام از بی‌شمار دستان خود خون به پا می‌کند. 

در این میان جشنواره بین المللی هنر مقاومت با توجه به موضع‌گیری‌های صریح و صحیح خود، نقش به سزایی در تسریع و گسترش دیدگاه‌های حق طلب و دشمن‌ شناس در جهان ایفا می‌نماید، به طوری که می توان امید داشت تا در طی چند سال آینده به مقبولیت جهانی بیشتری دست یابد و نقش مؤثری در بیداری هنرمندان و جامعه هنر دوست داشته باشد.

برادرانِ حسینی / استودیو تارنگ

آجیل و خشکبار به منظور حفظ کامل خواص، نیاز به نگهداری صحیح دارند تا کیفیت محصول در مدت زمان معینی حفظ و مشتری با اطمینان بیشتری از آن استفاده نماید. این مهمی بود که مرحوم سیدحسین حسینی در زمان تأسیس فروشگاه آجیل و خشکبار، در سال ۱۳۴۲ در نظر داشت. به دنبال آن فرزندانِ او نیز ایده و نظرات یکسانی را پیشگرفته و با مدیریت مناسب دو شعبه فروشگاه در مشهد با عنوان "برادران حسینی" کار مرحوم پدر را پیگرفتند. این دو برادر در راستای تحقق و تداوم اهداف حرفه ای پدر تصمیم گرفتند با کانون تبلیغاتی خلاقیت وگرافیک تارنگ که تا آن زمان پروژه های موفق متعددی را طراحی و اجرا کرده بود، وارد همکاری شده و از این طریق زمینه ای را برای معرفی و بازاریابی محصولات خود فراهم کنند.دفتر طراحی تارنگ به عنوان مسئول امور تبلیغاتی و ترویجی این شرکت، در راستای جلب نظر مشتری، دو رویکرد اصلی را در جهت پیش برد کار خود انتخاب کرده که تعریف انواعی از قالب های تبلیغاتی در جهت ترویج عنوان تجاری، یکی از این راهکارها بوده است. این شرکت طراحی، تنها به طراحی بسته بندی کالای مورد نظر توجه نداشته و معرفی این محصولات را در اشکال مختلفی چون آگهی مطبوعاتی، طراحی تقویم دیواری و طراحی بیلبورد نیز مدنظر قرار داده است. اما رویکرد اصلی که در طراحی محصولات چشم گیر به نظر می رسد، توجه به ماهیت محصول و استفاده از پارامترهای هویت بخش می باشد. کانون تبلیغاتی تارنگ سعی کرده با کمک گرفتن از مواردی چون ترکیب رنگی شاخص و بهره گیری از طرح و نقش به کار رفته در هنر ایرانی، فضای خاطره انگیز و ماندگاری را برای مخاطب ترسیم نماید.. در نهایت می توان گفت تلاش موثر در دو بخش سخت افزاری و نرم افزاری این پروژه سبب شده تا آجیل و خشکبار برادران حسینی به عنوان یکی از مطرح ترین نشان های تجاری برتر و محبوب در چند سال اخیر شناخته شده و جایگاه ویژه ای در میان مشتریان پیدا کند.

سردر دانشگاه علم و صنعت/شرکت کوا

سردر هر مکانی بیانگر هویت و کارکرد درون آن است. معماری و ساختمان سردر به صورت نمادین، ناقل پیام هایی اعم از فرهنگی، اجتماعی و ... برای رهگذران است. سردر مکان هایی مثل دانشگاه ها  که  نماد علم و فرهنگ هر جامعه و تأثیرگذار در بالا بردن سطح شناخت و آگاهی افراد هستند، شاید از اهمیت بیشتری برخوردار است.

سردر دانشگاه علم و صنعت به عنوان اولین سردر دانشگاهی پس از انقلاب اهمیت ویژه ای دارد. این سردر اولین بار در مسابقه سراسری معماری در سال 1378 توسط استادان فن، انتخاب و عملیات اجرای آن سال 1382 آغاز شد. این طرح با نگاهی مدرن متشکل از دو پوسته بتنی، که هر یک شامل 2 قوس است طراحی شده که قوس های جناغی داخل، برگرفته از معماری اسلامی ایران و قوس های سهمی گونه بیرونی، با الهام از قوس بنای طاق کسری و نمادی از علم و فناوری و یادآور معماری باستانی ایرانی است.

نکته قابل تامل اینجاست که آیا طرح این سردر برای عابران و رهگذران،یادآور فضای دانشگاه است و از گویایی کامل به عنوان یک فضای علمی و فرهنگی برخوردار است؟ شاید بتوان گفت دغدغه ذهنی عابران برای یافتن نمادی شاخص به عنوان دانشگاه در معماری این سردر، تا حدی بی پاسخ می ماند چون درظاهر بر خلاف سردر بسیاری از دانشگاه های مطرح ایران، المان و نمادی از مفاهیم علمی را در طرح آن نمی توان یافت و همچنین با الهام از آرم دانشگاه شبیه سازی نشده است.

حروف در خدمت طرح / مصطفی برجی

لوگوتایپ به لوگوهایی اطلاق می‌شود که برای طراحی آن‌ها، به جای استفاده از نشان‌های تصویری و مفاهیم انتزاعی از حروف و اعداد استفاده می‌کنیم. شاید یکی از دلایل اهمیت یافتن لوگوتایپ‌ها در سیر تاریخی طراحی لوگو، ساده‌ و خواناتر بودن آن‌ها نسبت به نشانه‌های مرسوم است. مصطفی برجی از جمله گرافیست‌هایی است که بیش‌تر لوگوهایش را با تکنیک لوگوتایپ طراحی کرده و گاهی آن‌ها را با نشان و اشکال هندسی نیز هم‌راه می‌کند. لوگوتایپ‌های برجی تنوع زیادی دارند به شکلی که گاهی در یک نشان واحد، از دو نوع تایپ متفاوت استفاده شده و در بعضی از آن‌ها وحدت کار را خدشه‌دار کرده است. به نظر می‌آید او در کارهایش سعی در عدم تداخل حروف با استفاده از چینش‌‌ها و فونت‌های متنوع دارد،‌ تکنیکی که اگرچه ظاهر کار را ابتدایی‌تر می‌کند، اما تاثیر مثبتی در خواناتر شدن لوگوها خواهد داشت.

هویت بصری گالری آبان / ایمان راد

یک مجموعه، برای کارکرد بهتر و جلب نظر و اعتماد مخاطبانش به یک هویت بصری موفق نیاز دارد. گالری آبان که یک گالری تازه تاسیس در شهر مشهد است، برای شناخته شدن در میان جامعه ی هنری به یک هویت بصری حرفه ای نیاز داشت که طراحی آن بر عهده ی ایمان راد قرار گرفت. وی این نظام تصویری را بر اساس نشان گالری آبان که فرمی انتزاعی از واژه ی آبان و با اشاره بر خطوط منحنی به کار رفته در معماری بنا و کلاه حرف" آ " است، به صورت یک هویت بصری منعطف و سازگار با موضوعات مختلف که در گالری به نمایش در می آید طراحی کرده است. نکته ی جالب توجه این مجموعه همان انعطاف و سازگاری است که با به کار بردن بافت ها و فرم هایی با موضوعات مختلف در نشان گالری به وجود آمده است. پوستر گالری نیز طوری طراحی شده که قابلیت آن را دارد که به عنوان بروشور و کارت دعوت هم استفاده شود.

ایمان راد نویسنده و طراح گرافیک است. وی در نمایشگاه های داخلی و خارجی متعددی شرکت داشته و جوایز زیادی را از آن خود کرده است.

نمای مسی بانک ملت / دفتر طراحی مجدآبادی

هدف اصلی این پروژه، که در سال ۱۳۹۱، در خیابان ویلای تهران به اجرا درآمد؛ دست‌یابی به یک نمونه‌ی اولیه (پروتوتایپ) نما بود؛ که با حفظ ویژگی‌های زیبایی شناسانه‌ای که ارائه می‌دهد، قابلیت تطبیق با وضعیت سایر شعب بانک ملت را داشته و به نوعی معرف هویت این بانک نیز باشد.
مهمترین مسئله در طراحی نمای این پروژه، طراحی پوسته‌ای یکپارچه بوده که تمام بخش‌های آن مکانیزم و فرم مشابهی داشته باشند و از ترکیب عناصری نظیر درب، پنجره، بازشو و... بر روی نما پرهیز شود. پوسته‌ای که همه‌ی نیازها را به تنهایی برآورده کند؛ امنیت، روشنایی، دیده محدود به خیابان، عابربانک و ... .
شکل‌گیری طرح اصلی نما، از ایده‌ای ساده و دم دستی شکل گرفت. اگر کاغذ A4 را بخشی از نما فرض کنیم؛ تا کردن خطوط برش، ورود نور را به فضای داخل امکان‌پذیر می کند. در حالی که سطوح تا خورده، استقامت بهتری را در مقابل خمش عناصر افقی در اثر نیروی جاذبه یا سعی در نفوذ به داخل شعبه، به منظور سرقت فراهم می‌آورد.
در اولین بررسی، برای انتخاب مصالح نمایی که ایده‌ی اصلی آن شکل گرفته بود، فلز به علت توانمندی بالایش در خمش و برش، مورد توجه قرار گرفته و از میان فلزهای موجود نیز مس، به دلیل رنگ گرم و آشنای آن انتخاب شد. به علاوه، نمای اغلب ساختمان‌ها در شهر تهران، با هاله‌ای از تنالیته رنگ خاکستری احاطه شده؛ و مس این قابلیت را داشت که ضمن متمایز کردن ساختمان از محیط پیرامونش، فرم اصلی نما را که به عنوان پروژه نمونه (pilot)، پیشنهاد شده بود را هویت بخشی کند.

هویت سازمانی/ هیئت محبین اهل بیت(علیهم السلام)

هر سازمانی مانند انسان‌ها هویت دارد. مجموع اینکه یک شخص چطور لباس می‌پوشد، چطور صحبت می‌کند، کجا متولد شده است، تحصیلاتش چیست، چگونه می‌اندیشد و...تصویری از هویت فرد را شکل می‌دهد. هویت سازمانی نیز مُلهم از همین موضوع است اما در گستره‌ای وسیع‌تر. هویت مسئله‌ایست که به درون توجه دارد و تصویر به خارج و هماهنگی میان تصویر داخلی و خارجی می‌تواند تعریفی کلی از هویت سازمانی باشد.
شاید بتوان اظهار داشت هیئت‌های فعال در ایام محرم از قدیمی‌ترین سازمان‌های اجتماعی دنیا هستند. سازمان‌هایی که فعالیت آنها نشان از باور قلبی و دینی‌شان به امام حسین (ع) و واقعه کربلا دارد که تنه اصلی هویت آنها را شکل می‌دهد و ریشه در عشق شیعه به ائمه معصومین دارد. شاید از نگاه مقوله هویت سازمانی بتوان هر هیئت را سازمانی اجتماعی دانست که وجهه‌ی اصلی آن ترویج فرهنگی‌ست که در گرو رابطه‌ی تنگاتنگ مخاطب با سازمان است. هیئت "محبین اهل بیت" دانشگاه هنر تهران با شناخت این مقوله سعی در ایجاد تصویری منسجم از فعالیت‌های خود در نگاه مخاطب دارد. عوامل مختلفی چون طراحی نشانه که حال و هوای مذهبی دارد، نوع ارائه خدمات به عزادارن حسینی، طراحی پوسترهای سالانه، استفاده از گرافیک سالانه در طراحی فضای زمینه سخنران که برگرفته از همان گرافیک پوستر است، طراحی فضای خیمه‌ها، پوشش خادمین هیئت، سربند آقایان، طراحی غرفه و عرضه محصولات هنری عاشورایی برای فروش، استفاده از رنگ مشکی و قرمز که از دیرباز بخشی از هویت عاشورا بوده است در کنار رنگ های اُکر و سفید، انتشار گزارش‌هایی کوتاه با عنوان موکب نامه و هرآنچه که معرف عقاید، رفتار و منش آن‌هاست هم‌چون تکه‌های پازل کنار یکدیگر قرار می‌گیرند تا هویت آن‌ها را نمود عینی بخشد.
اما عزاداری رسم تمامی هیئت‌هاست و آنچه آن را خاص هیئت هنر کرده است انتخاب روند ثابتی‌ست که در برگزاری مراسم خود دارند. به ترتیب دمام‌زنی در ابتدای شروع فعالیت هیئت، پخش کلیپی که ساخته خادمین هیئت است با مضمون عاشورایی، خواندن زیارت عاشورا و سینه زنی، بهره بردن از اشعار هنرمندان جوان و در پایان سخنرانی حجت الاسلام پناهیان.
شاید با قدم زدن در هیئت و مشاهده فعالیت تک تک افراد حاضر در دانشگاه که نقطه مشترک آن ها به ظاهر تحصیلات هنریشان است و از تمام دانشگاه‌های هنر تهران گرد هم آمده‌اند تا تنها به عشق امام حسین (ع) کار کنند، تصویر بهتری از هویت آنها را در چشمان مخاطب به تصویر کشد. هویتی که با فکر، اندیشه و کار حاصل شده است و جای تقدیر دارد.