واکنش جهانی هنرمندان به کودتا در ترکیه

۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶ ، جت‌های جنگی در آسمان استامبول و آنکارا پرواز کردند و ارتش، پل‌های بُسفُر و سلطان محمد فاتح در استانبول را به وسیله تانک و سربازها مسدود کرد. بسیاری از خطوط تلفن قطع شدند و حکومت ترکیه برای مبارزه با کودتاگران، از پلیس درخواست کمک کرد. پس از کودتا، ۲۷ مه سال ۱۹۶۰،  این دومین کودتا در تاریخ معاصر ترکیه است که این بار به فرجام نرسید. 

البته کودتای نافرجام ارتشِ ترکیه، صرفا ابعاد سیاسی نداشت، بلکه واکنش هنرمندان در سایر نقاط جهان را نیز در پی داشت. در این میان کارتونیست‌ها و کاریکاتوریست‌های مختلف از ترکیه و سایر کشورها چون ایران، برزیل، ژاپن، کُزوو، اسپانیا، هلند و... با زبان طنز به این اتفاق مهم در تاریخ ترکیه واکنش نشان‌ دادند. نکته قابل توجه در این آثار، تأکید بر استفاده از اِلمان‌های به کار رفته در پرچم ترکیه است؛ به طوری که در غالب آثار، شاهد حضور رنگ قرمز و نشان هلال ماه و ستاره هستیم.   

شاید شوخی با وقایع جدی و دست انداختن افراد، شناخته شده‌ترین وجه کاریکاتور باشد، اما طنز مستتر در این تصاویر گاهی چنان پرده از عمق فجایع انسانی برمی‌دارد و در ذهن و قلب مردم جای می‌گیرد که از تمام خطابه‌ها و سخنرانی‌ها اثرگذارتر عمل می‌کند.

پوستر های خلاقانه / پریسا تشکری

در طراحی پوسترهای مناسبتی معمولا هنرمند در به کار گیری عناصر تزیینی و به کار بردن تکنیک های گوناگون آزادتر است چرا که محدودیت کمتری از لحاظ موضوعی دارند و جذابیت و به کار گیری خلاقیت در آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

در پوستر های پریسا تشکری که شامل پوستر های پیام رسان و مناسبتی است، یک ویژگی بسیار مهم دیده می شود و آن ویژگی، استفاده از ایده های خاص و غافلگیر کننده است. برای مثال در پوستر "سارس" از یک نقاشی مربوط به شرق دور استفاده شده که ماسکی بر روی آن مونتاژ شده است و یا در پوستر روز جهانی گرافیک از پولک های رنگی که بر پارچه ای عبارت یک روز رنگی را نشان می دهند، استفاده شده است. پریسا تشکری در دیگر پوستر های خود نیز از ایده های نو استفاده می کند. وی که عضو انجمن طراحان گرافیک ایران است، تاکنون در نمایشگاه های داخلی و خارجی بسیاری شرکت و جوایزی بسیاری کسب کره است و نیز در زمینه ی طراحی گرافیک فعالیت های گسترده ای داشته است.

برگزیدگان پوستر خلع سلاح

دفتر امور خلع سلاح سازمان ملل متحد به مناسبت هفتادمین سال صدور قطعنامه ی حذف سلاح های هسته ای، مسابقه ی طراحی پوستر با این موضوع برگزار کرد. هدف از این مسابقه که در آبان ماه سال نود و چهار انجام شد، گسترش آگاهی و فرهنگ خلع سلاح هسته ای و استفاده از ایده های تازه ی هنرمندان در این زمینه بود.

نفر اول این رقابت از کشور پرو و نفر دوم و سوم از آمریکا بوده و آثار نه نفر بعدی نیز از سوی سازمان ملل تقدیر شده اند.
آثار هنرمندان متنوع بوده و هرکدام دارای ایده ای متفاوت اند و آثار در عین تنوع از سادگی هنرمندانه ای برخوردارند و آنچه باعث برتری این آثار شده است، نگاه های متفاوت نسبت به مساله ی صلح جهانی می باشد، نگاهی که با سبک خاص هر هنرمند درآمیخته و باعث برتری آن ها شده است. اما در این آثار آرامش خاصی در بیان موضوع دیده می شود که شاید فقط مناسب موضوع صلح باشد و برای موضوع خلع سلاح هسته ای، نیاز به زبان تصویری قاطع تر و کوبنده تری است. نکته ی قابل توجه درباره ی نتیجه ی این مسابقه برگزیده شدن دو هنرمند از کشور آمریکاست، کشوری که از عوامل اصلی تولید و استفاده از سلاح هسته ای در جهان به شمار می رود؛ به نظر می رسد نخبگان جامعه ی آمریکا به استفاده ی از سلاح های هسته ای حساسند و این مسئله آن ها را نیز به نشان دادن واکنش واداشته است.

شهروند کوشا / شهرداری تهران

کشور ما در مقایسه با کشورهای توسعه‌ یافته‌ی صنعتی دنیا به کم‌کاری متهم است که البته اتهام بی‌دلیلی نیست. تعطیلات فراوان و بازدهی پایین کارهای اداری در کنار فرهنگ مشکل‌داری که همیشه برای ورود به بازار کار دنبال لقمه‌ی آماده می‌گردد، از مواردی هستند که ما را شایسته‌ی این اتهام می‌کنند.

شهرداری تهران که به تازگی راه جالبی را برای تبلیغات فرهنگی‌اش پیدا کرده است، این بار به سراغ آفت تنبلی، تکدی‌گری و  موضوع رزق حلال رفته است، موضوعاتی که همه‌گی تحت عنوان «شهروند کوشا» معرفی شده‌اند. شهرداری همانند مجموعه‌ی «شهروند سالم»‌ش، برای مدتی مشخص بیل‌بوردهای شهری‌ را یک‌سویه کرد و در اقدامی کمپین‌مانند تبلیغات محیطی شهر را به یک صدا درآورد. ادبیات ساده، مینی‌مال و نیمه طنز این بیل‌بوردها پذیرش آن‌ها را راحت‌تر کرده و با این خودمانی‌تر شدن تبلیغات محیطی، می‌توان آن‌ها را نسل پیش‌رفته‌ و رسمی شده‌ی دیوارنویسی‌ها نیز به حساب آورد. نوشته‌هایی که به چشم یک شعار بالادستی دیده نمی‌شوند و غالبا آن‌ها را حرف‌هایی از مردم به مردم احساس می‌کنیم. 

پوسترهای این مجموعه در کارگاهی سه روزه و زیر نظر اساتید شناخته شده‌ی گرافیک طراحی شده‌اند. از میان ۵۰۰ طرح ارائه شده در این کارگاه، تعداد ۷۰ طرح برگزیده شد و در بیل‌بوردهای سرتاسر تهران به نمایش گذاشته شده است. 

پوسترهای جشنواره جهانی فیلم فجر / حمیدرضا بیدقی

آغاز اردیبهشت ۹۵ مصادف شده با شروع سی و چهارمین جشنواره جهانی فیلم فجر؛ که چند سالی است از بخش داخلی جشنواره جدا شده و به شکلی مستقل درآمده است. طراحی پوستر اصلی و پوسترهای جنبی  جشنواره امسال را حمیدرضا بیدقی عهده‌دار بوده است.

در کارنامه هنری بیدقی تصویرگری بیش از دویست جلد کتاب و طراحی پوسترهای اصلی و جنبی جشنواره بیست ‌و هفتم فیلم فجر و طراحی پوسترهای جنبی جشنواره سی‌ و یکم فجر و البته طراحی تندیس‌های بخش‌های جنبی جشنواره سی ‌و سوم به چشم می‌خورد. 

بیدقی برای طراحی پوستر اصلی سی و چهارمین جشنواره جهانی فجر به سراغ فریمی از فیلم «گاو» داریوش مهرجویی رفته، که در آن تصویر آقای بازیگر سینمای ایران، عزت‌الله انتظامی در نقش «مش حسن» به همراه گاوش دیده می‌شود. علت این انتخاب نقش مؤثر این فیلم در پیوند سینمای پیش از انقلاب و پس از انقلاب است چرا که با تأکید امام خمینی (ره) بر خوب بودن این فیلم، این اثر توانست پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بر روی پرده‌های سینما به نمایش درآید. همچنین «گاو» از نخستین آثار مطرح سینمای ایران در سطح بین‌المللی است و از این رو آوردن فریمی از این اثر نه تنها برای مخاطبان داخلی بلکه برای میهمانان خارجی نیز جالب توجه است.

بخش‌های جنبی جشنواره نیز شامل نمایش‌ ویژه فیلم «گاو»، نمایش ویژه مستند «باد صبا»، بازار فیلم، بخش نمایش‌های ویژه، مرور سینمای فرانسه، جلوه‌گاه شرق و جشنواره جشنواره‌ها است. 

پوستر‌های دو بخش مربوط به نمایش ویژه فیلم «گاو» و نمایش ویژه مستند «باد صبا» با اقتباس از فریم فیلم‌ها طراحی شده‌اند، اما در طراحی پوستر‌های مربوط به نمایش‌های ویژه، مرور سینمای فرانسه، جلوه‌گاه شرق و جشنواره جشنواره‌ها، شاهد نگاهی ساده و متفاوت هستیم که می‌کوشد با ایجاد ارتباط میان مفهوم نگاتیو با رنگ و فرم مقصود خود را به مخاطب القا کند. در پوستر بازار فیلم نیز با طرحی الهام گرفته از معماری سنتی بازار‌های ایرانی مواجهیم که در نگاه اول برای مخاطب ایرانی تداعی‌گر مفهوم بازار است.

گفتنی است سی و چهارمین جشنواره جهانی فیلم فجر از اول تا ششم اردیبهشت ماه امسال با دبیری رضا میرکریمی در پردیس سینمایی چارسو برگزار می‌گردد.

بانوی بی ضریح / استودیو سه در چهار

استدیو سه در چهار اخیرا پوستری با عنوان "عمری ست دخیلم به ضریحی که نداری" برای بانوی بی ضریح، حضرت زهرا (س) طراحی کرده است. این پوستر به مخفی بودن مزار آن حضرت اشاره دارد. تصویر ضریحی که بر خاک ترسیم شده است و دخیلی که به آن ضریح بسته شده است، احترام و توجه مومنین و ارادتمندان آن حضرت را نشان می دهد. تکنیکی که برای خلق این پوستر به کار گرفته شده است، ساخت حجم و عکاسی از آن می باشد. طرح ابتدایی این اثر ابتدا به صورت دیجیتالی ترسیم شده است، سپس حجمی سفالی توسط خانم مرادخانی ساخته شد و ارسلان عیوض زاده تصویر آن را ثبت نمود. ایده پرداز و مدیر پروژه، محسن نصرالله بوده و تنظیم نهایی آن توسط محمدرضا چیت ساز انجام شده است.

در این روش گروه ایده پرداز و مجری باید بسیار حرفه ای عمل کنند چرا که هر گونه خطایی در هر مرحله باعث پایین آمدن ارزش هنری کار می شود. اکران این پوستر به صورت بیلبورد و روی پل ها در تهران انجام شده است.

طراحی نشانه / حامد مغروری

 شاید نتوان حدس زد هنرمند دقیقا خلق نشانه را از چه نقطه ای آغاز کرده و چه روندی را طی کرده است.
ویژگی قابل توجه نشانه های حامد مغروری آن است که نقطه ی آغاز ایده و روند طراحی مشخص است. وی در طراحی نشانه ها معمولا از شکل بصری مفهوم و موضوع نشانه استفاده می کند و در قالب آن شکل بصری تایپوگرافی را وارد می کند. برای مثال در طراحی نشانه ای که در آن لغت تسبیح به چشم می خورد، از شکل تسبیح استفاده کرده است و حروف را به شکل دانه های تسبیح به کار برده است. می توان گفت این سبک کار یکی از سبک های متداول طراحی نشانه است، اما اگر هنرمندی که به این سبک کار می کند، مهارت و خلاقیت کافی را نداشته باشد، آثارش از نظر هنری ارزش کافی را دارا نخواهد بود.
حامد مغروری هنرمند جوان اهل اصفهان است که در زمینه ی طراحی پوستر و نشانه فعالیت دارد، وی همچنین مدرس گرافیک و و مدیر آتلیه و استدیو کارگاه است.