قصه های شاهنامه / نیلوفر میرمحمدی

شاید بیشترمان تجربه شنیدن اشعار حافظ، سعدی و فردوسی از زبان پدربزرگ و مادربزرگ هایی که سواد خواندن و نوشتن نداشتند را داشته باشیم. این تجربه نشان از حضور پویای ادبیات کهن ایران در بین نسل های گذشته دارد. اما چرا این روزها این حضور رنگ و بوی خود را از دست داده؟ مسئله ای که این روزها ناشران بسیاری را برای نشر ادبیات کهن ایران برای کودکان درگیر خود کرده است.

در میان کتاب های متعدد منتشر شده که خوشبختانه رو به افزایشند، شاهد انتشار مجموعه کتاب های قصه های شاهنامه به تصویریگری "نیلوفر میر محمدی" هستیم. نیلوفر میرمحمدی متولد 1348، دانش آموخته لیسانس گرافیک از دانشکده هنرهای زیبا و فوق لیسانس باستان شناسی از دانشکده تربیت مدرس و عضو انجمن تصویرگران کتاب کودک تهران، آثاری را در رزومه کاری خود دارد که نشان از درک خوب وی از فضای کودکانه دارد. این فضا در کتاب قصه های شاهنامه هم به خوبی احساس می شود. تصویرگری شاهنامه با فضایی تاریخی، رزم گونه و عاشقانه، برای مخاطبان کودک و نوجوان می تواند سخت و در عین حال چالش برانگیز باشد. چگونه می توان با حفظ مفاهیم کتاب در تصویر، فضایی قابل درک برای کودکان ایجاد کرد. استفاده از تکنیک حاضر در طراحی و چیدمان نوشته هایی با خط دست نویس در کنار تصاویر، یادآور کتاب های چاپ سنگی ایران هستند که در راستای ایجاد حال و هوای تاریخی، انتخابی درست بوده است. محدود کردن رنگ در مجموعه و بسنده کردن به یک رنگ ملایم در هر یک از کتب مجموعه نیز می تواند الگوبرداری از حال و هوای کتاب های کهن ایرانی باشد. نکته جذاب در طراحی، تکرار خطوط و حس سیالیت و در عین حال مجسمه وار بودن شخصیت هاست که احساس حرکت و مجسمه هایی اسطوره ای را به طور همزمان منتقل می کند. همچنین بهره گیری از تصاویر جدا در بین متن کتاب، سختی خوانش کتاب را برای مخاطب نوجوان کم می کند. این مجموعه با کیفیتی مناسب توسط انتشارات افق به چاپ رسیده و در حال حاضر در بازار موجود است.

تصویرگر کتب درسی دهه 70 / پرویز کلانتری

چند روز گذشته خبری شنیدم که مرا به سرعت به گذشته بُرد. گذشته ای که با کتاب های درسی دهه 70 برایم زنده می شود. داستان هایی چون روباه و کلاغ، داستان پرواز، حسنک کجایی و ...که غیر از ادبیات شیرین و دلنشینشان با تصاویرشان در ذهنم نقش بسته اند؛ و امروز خالق آن تصاویر دیگر در بینمان نیست.

پرویز کلانتری نقاش، طراح، نویسنده و روزنامه نگار معاصر ایرانی متولد 1310 در زنجان، تصاویری را در کتب درسی دهه70 خلق نمود که کودکان بسیاری را شیفته آثارش نمود. پرویز کلانتری با استفاده از سطوح یکنواخت رنگ، تصاویری کلاژگونه را پدید می آورد که به خوبی با تکنیک و تکنولوژی چاپ زمانه خود همراه بوده است. تصاویر خلق شده توسط این هنرمند چنان در ذهن نقش بسته است که وقتی نام داستان "حسنک کجایی" را می شنویم؛ بی تردید تصویر آن کودکی که متعجب و دست به سر در طویله ایستاده است را نیز به خاطر خواهیم آورد. ماندگاری تصاویر به همراه داستان، نشان از جذابیت تصویر دارد و این ماندگاری نمیتواند با سادگی تصویرسازی و در عین حال جذاب که ثبت شدن آن را در ذهن ساده خواهد کرد؛ بی ارتباط باشد. مرور خاطرات جوانان دهه شصت گواهیست بر آنکه کلانتری مخاطب زمان خود را خوب شناخته که توانسته تا امروز ماندگار باشد. اما پرویز کلانتری تنها تصویرساز کتب درسی یا به زبان دهه هفتاد ، یعنی نقاش، نبوده است. کلانتری هنرهای مختلفی را در دوره  فعالیت خود تجربه کرده است و امروز خواندن پیام تسلیت ایشان از اکثر گروه های هنری در شاخه های مختلف حاصل همان تجربیات و درک صحیح ایشان از هنرهای مختلف است.

روحشان شاد و یادشان گرامی باد.

خاطرات یک سرتق / فهیمه فریمانه

در هنر تصویرسازی گاه ایجاد فضاهای مناسب داستان از طراحی جزئیات تصاویر مهم تر است. هنرمند باید توانایی ایجاد ترکیب تصویری گویا از حال و هوای داستان را داشته باشد.

مجموعه تصاویری که برای کتاب "خاطرات یک سرتق" نوشته ی آرش صادق بیگی توسط فهیمه فریمانه کار شده، دارای فضایی خاص و مناسب داستان است. این تصاویر به صورت سیاه و سفید و با طراحی مدادی انجام شده اند. استفاده از نور و سایه و ایجاد تضاد(کنتراست)، استفاده از خطوط پویا و نشان دادن فضای زندگی روزمره و سادگی در بیان حالات و حرکات از خصوصیات این مجموعه است.
فهیمه فریمانه، هنرمند تصویرساز و دارای مدرک کارشناسی ارشد تصویرسازی از دانشگاه آزاد اسلامی است. وی در زمینه ی طراحی گرافیک و کاریکاتور نیز فعالیت دارد.

سال‌های تغییر مکان / نمایشگاه بین‌المللی کتاب

مدتی است که نمایشگاه بین‌المللی کتاب هر ساله در مصلی بزرگ تهران برگزار می‌شود. مکانی وسیع که فاز اجرایی آن سال‌ها به طول انجامیده و پیش‌بینی دقیقی از زمان اتمام پروژه نیز وجود ندارد. امسال اما این رویه‌ی چند ساله تغییر کرده و قرار است برای اولین بار مجموعه‌ی نمایشگاهی شهر آفتاب پذیرای بازدیدکنندگان باشد. مجموعه‌ی شهر آفتاب از آن رو که برای برگزاری نمایشگاه و به عنوان نمایشگاه بین‌المللی طراحی شده، در وهله‌ی اول می‌تواند پذیرایی مناسب‌تری از میهمانان خود داشته باشد. درست در زمانی که مصلی تهران دچار فقدان خدمات مناسب شهری برای تعداد عظیمی از بازدیدکنندگان باشد، انتقال محل برگزاری به یک نمایشگاه مناسب ضروری به نظر می‌رسد.

بزرگان گرافیک در قرن ۲۱ / شارلوت و پیتر فیل

«امروزه پیغام‌های گرافیکی ما را احاطه کرده‌اند. در واقع این پیغام‌ها چنان در تار و پود زندگی مدرن تنیده شده‌اند، که به طور ناخودآگاه در ذهن ما  نقش می‌بندند. طراحان با اتکا بر تاثیر بصری مداوم، در صدد جلب توجه بینندگان بوده‌اند. ایشان یا از رهگذر طرح و نقش‌های درشت و واضح، و یا در هاله‌ی ابهام و معانی دو پهلو در پی برانگیختن توجه بیننده برآمده‌اند.

این بمباران جلوه‌های بصری نه تنها موجب شده‌ است تا بتوانیم هر چه بیشتر به نیات این طرح‌ها پی ببریم، بلکه به نوعی فرسودگی منجر شده است که حاصل یکنواختی جریان ارتباطی مجریان تبلیغاتی است. امروزه دیگر برای آن که چیزی توجه ما را به خود جلب کند باید واقعا تفکر برانگیز و گیرا باشد.

غالب طراحانی که در این اثر معرفی شده‌اند، رایانه را ابزار اصلی خود می‌دانند؛ مع‌ذلک تمایل به رهایی از قید و بند برنامه‌های نرم‌افزاری نیز در میان ایشان مشاهده می‌شود. شایان ذکر است که قدرت فوق‌العاده رایانه و اینترت توانسته است در پیشرفت طراحی گرافیک تأثیر بسزایی داشته باشد، و در عین حال روند متروک شدن سبک‌های طراحی را نیز شتاب بخشیده است. ظرف ده سال گذشته، طراحی گرافیک از یک رسانه‌ی استاتیک صرف پیغام‌های خلاصه‌وار (از جمله کتب، پوسترها، آگهی‌های نمایشی و غیره) به رسانه‌ای پویا و جذاب مبدل شده است که عرصه‌ی تعاملات گرافیکی، مبتنی بر نقوش هستند.»

گزیده‌ای از کتاب «بزرگان گرافیک در قرن بیست و یک»، نوشته شارلوت و فیل، با ترجمه‌ای از مهرداد محمدی که نخستین بار در سال ۱۳۹۰ توسط انتشارات پشوتن به بازار کتاب ایران عرضه گردید.

تصویرسازی بر مبنای تصاویر چاپ سنگی / علی بوذری

چاپ سنگی یکی از رایج ترین تکنیک های چاپ در دوره ی قاجار بوده است. استفاده ی صد ساله از چاپ سنگی باعث شد که کتاب های تصویری نیز با این تکنیک تولید و چاپ شود. این کتاب های تصویری یکی از ارزشمند ترین منابع به جا مانده از تصویرگری دوران تاریخی ایران به شمار می رود و نیز یکی از منابع الهام هنرمندان معاصر جهت زنده کردن هنر های دوران گذشته ی ایران می باشد.

علی بوذری علاوه بر تدریس دوره های تصویر سازی بر مبنای تصاویر چاپ سنگی، خود نیز به این هنر پرداخته است و نقوش و تصاویری که در آثارش به کار می برد، با تاثیر از منابع تصویری چاپ سنگی دوران قاجار می باشد. علاوه بر آن، عنصر بافت نیز در آثار وی بسیار خودنمایی می کند و باعث جلوه ی بیشتر تصاویر شده است.
علی بوذری دارای مدرک کارشناسی طراحی گرافیک و کارشناسی ارشد تصویر سازی از دانشگاه هنر تهران و دکترای پژوهش هنر از دانشگاه هنر اصفهان می باشد. از سوابق کاری وی می توان به شرکت در بیش از بیست نمایشگاه گروهی داخلی و شانزده نمایشگاه بین المللی و نیز تصویرسازی کتب و مجلات متعدد اشاره کرد.

شادمانه هایی برای کودکان / مهشید رجایی

تصاویری که از دید کودکان زیبا هستند و در ذهن آنها ماندگار می شوند، دارای مشخصه هایی هستند که یک تصویرگر باید آنها را بشناسد. مهشید رجایی با شناخت این مشخصات، تصاویری مطلوب سلیقه ی کودکان خلق کرده است. وی در آثارش از رنگ های تخت و درخشان و بدون سایه پردازی استفاده کرده است. دیگر مشخصه ی کارهای او عدم استفاده از پرسپکتیو و عدم رعایت اندازه ی واقعی اجسام و اشخاص است که به این وسیله آثار خود را مورد پسند کودکان قرار داده است.

مهشید رجایی یکی از فعالان عرصه ی تصویرسازی کودک است. وی تا کنون بیش از 15 جلد کتاب کودک را تصویرسازی کرده است و نیز در چندین نمایشگاه تصویرسازی شرکت داشته است. از دیگر فعالیت های مهشید رجایی می توان طراحی شخصیت برای انیمیشن و بازی های کامپیوتری را نام برد.