پوستر جدید جشنواره تئاتر فجر / کپی برابر اصل

پس از انتقادات گسترده و حتی تمسخرآمیزی که پیرامون نخستین پوستر سی و سومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر به راه افتاد؛ در اتفاقی کمتر دیده شده، بلافاصله دبیر جشنواره فراخوان تازه ای را برای طراحی پوستر تئاتر فجر اعلام کرد. بالاخره در عصر روز شنبه ۲۷ دی‌ماه، هیأت انتخاب، متشکل از قباد شیوا، ابراهیم حقیقی، احمد محیط طباطبایی، ابراهیم حسینی (مسئول بخش پوستر جشنواره) و امیر اسمی (رییس انجمن طراحان پوستر خانه تئاتر) پس از بررسی و رأی گیری از میان طرح‌های رسیده به دبیرخانه، نهایتاً اثر امیر رجبی را‌ به عنوان پوستر جدید جشنواره تئا‌تر فجر برگزیدند.
امیر رجبی طراح پوستر امسال جشنواره تئاتر، دارای مدرک کارشناسی بازیگری از دانشکده هنر و معماری است و در کارنامه گرافیکی اش، تجربه همکاری هایی با کارگردانان شناخته شده ای چون حمیدرضا نعیمی و آرش دادگر به چشم می خورد؛ اما جای سؤال است که چرا یک طراح جوان و با تجربه، برای طراحی پوستر جشنواره ای بین المللی، به سراغ کپی کاری رفته است؟ و جای تعجب دارد که چگونه استادان عرصه تجسمی متوجه چنین تقلید فاحشی نشده اند؟! در حالیکه با یک سرچ تصویری ساده می‌توان به اصل تصویر دست یافت.
طراح پوستر یک هنرمند هلندی به نام Franck Nederstigt است؛ که هنرمند ایرانی با اقتباسی کپی گونه از اثر وی و ادغام آن با طرح سنتی پیش ساخته ای که از سایت freedesignfile.com برداشته، به همین سادگی پوستر جشنواره بین المللی تئاتر فجر را آماده ارائه کرده است و به همین خوشمزگی مو سپید کردگان عرصه گرافیک هم متوجه آن نشده اند یا شاید هم زیر سبیلی از آن گذشته اند! قابل تأمل است که معضل تئاترهای به اصطلاح فست فودی حالا گریبان گیر پوسترهای تئاتر، آن هم در جدی ترین رویداد وابسته به این عرصه شده است؛ درحالی که پوستر یک جشنواره به منزله ویترین آن به حساب می آید!

پوسترهای جشنواره فیلم فجر در دهه دوم

به قول معروف همیشه حق با مشتری است؛ اما مشتریِ پوسترهای جشنواره فیلم فجر چه کسی یا کسانی هستند؟ 

در این سال ها، جشنواره خودش نقش مشتری را داشته و هنرمند پوستر را براساس خواست جشنواره طراحی می کرده، اما در این بده بستان تجاری-هنری، مخاطب کیست و پوستر برای چه طراحی می شود؟ یعنی پوسترها قرار است، چه چیزی را به همان مخاطب مجهول منتقل کنند؟

تصویرسازی ملی و آیینی، مسیری است در ادامه نگاه دوره قبل، که طراحانِ دهه دوم، برای پوسترهای جشنواره بین المللی فیلم فجر در پیش گرفتند. در این دوره همچنان شاهد تلفیق عناصر کلیشه ای هنرهای سنتی و نشانه های سینمایی هستیم، اما این نگاه مشخص نتوانسته به ایجاد شخصیتی ملی در پوسترها منجر شود. به همین علت پوسترها از حد و اندازه های سردر قدیمی خانه ها، چشم و ابروی به هم پیوسته، کاسه قدیمی و گل و مرغ جلوتر نرفته اند. پرداختن به مفاهیم در این پوسترها براساس واقعیت رایج در جامعه انجام گرفته و طراحان تلاش نکرده اند تا با نگاهی پیشرو، سلیقه عمومی را تحت تاثیر قرار دهند. 

 

تندیس خیام / ابوالحسن صدیقی

مجسمه های فضای شهری یکی از بارز ترین نمود ارتباط هنر با مخاطب عام است. 

هرکس تا کنون گذرش به پارک لاله افتاده باشد مجسمه هایی را در آن می بیند که یکی از این مجسمه ها تندیس خیام است.

این تندیس آنقدر مهجور و بی نام و نشان است که به ذهن خطور هم نمی کند یکی از آثار ابوالحسن صدیقی، استاد مجسمه سازی ایران در ضلع شمال شرقی پارک لاله قرار گرفته باشد، زیرا هیچ شناسنامه ای از اثر و خالق آن مشاهده نمی شود.

ابوالحسن صدیقی یکی از بهترین شاگردان کمال الملک بوده و از جمله آثار وی می توان به مجسمه نادر شاه در باغ نادری مشهد، مجسمه های ابن سینا در همدان و فردوسی در میدان فردوسی اشاره کرد. وی تندیس خیام را در سال 1351 در ایتالیا از سنگ مرمر کارارا ساخته است.

نکته ای که در نمایش آثار فاخر قابل توجه است انتخاب فضای مناسب جهت نمایش و البته نحوه حفظ و مرمت این آثار است. قرار گرفتن این اثر در فضای باز و نبود مراقبت های لازم از آن باعث آسیب دیدن بیشتر مجسمه خیام شده است، که اهتمام به نگهداری بهتر و مناسب تر از آن را می طلبد.

مرگ سفالینه های لعابدار! / آیدین آغداشلو

مرگ، مبهم ترین پرسش انسان است؛ انکارش نمیتوان کرد، که هست... اما چرایی و چگونگی اش همواره روح و اندیشۀ بشر را به تلاطم انداخته. مگر در متون دینی برایش پاسخی بتوان یافت، وگرنه ذهن بشر، قرن¬هاست که در پیچ و خم پاسخگویی اش درمانده شده است.
این امرِ حقیقیِ گریزناپذیرِ مبهم، به رغم ظاهر منهدم کننده اش، مولّد آثار هنری و ادبی بسیاری بوده است؛ چرا که هنر، بازتاب روح و اندیشۀ انسان است، و این ذهن و اندیشه نیز، هرگز خالی از یاد مرگ نبوده است. اما نگرش ها به مرگ، متفاوتند؛ مرگ را می توان سیاه دید یا سپید، پایان یا آغاز، می توان به آن معترض بود یا آن را با طیب خاطر پذیرفت، و همچنین می توان آن را به انسان و همه چیز تعمیم داد و از این رو، به بهانۀ تلاشی و از هم پاشیدن ظرفی منقوش و زیبا که چشم و دست و دل هنرمند سازنده اش را هم با خود دارد، در وصف مرگ سرودی غم بار سرود؛ و استعاره اش کرد برای انسان، برای دستاوردهایش و ثمرۀ عمرش، چنانکه "آغداشلو" چنین کرده است.

امامی که ما می شناسیم / جلدهای مجله تایم

فردای بیست و دوم بهمن ماه پنجاه و هفت، تصویر امام خمینی (ره) همراه با تیتر «ایران: اکنون بازی قدرت» به روی جلد هفته نامه معروف تایم رفت و تصویری تازه از ایران به دنیا ارائه شد. هفت نامه نیویورکی تایم، از ۱۲ فوریه ۱۹۷۹ تا ۲۷ فوریه ۱۹۸۹ به فراخور حوادث منطقه، هفت بار تصویر رهبر کبیر انقلاب اسلامی را به روی جلد مجله خود آورد و همچنین در هفتم ژانویه ۱۹۸۰ ایشان را به عنوان چهره سال برگزید و مصاحبه ای را نیز با ایشان انجام داد.
این تبلیغات و شهرت سازی آمریکایی اما آیت الله خمینی را بسیار متفاوت از امامی که ما می شناسیم نشان می داد. به جز یک تصویر که عکسی است از ایشان ، سایر تصاویر امام خمینی (ره)، به صورت نقاشی هستند و هنرمندانه با بازی رنگ ها و حرکت نرم قلمو تلاش شده تا چهره آرام و مستحکم رهبر بزرگ انقلاب، به چهره ای خشن و مستبد تعبیر شود، اما آنچه آنان در خواب می دیدند، در واقعیت به گونه ای دیگر تعبیر شد.

پوسترهای جشنواره فیلم فجر در دهه اول

کدام پوستر مناسب دیوار شماست؟ 

اگر حتی تصور کردنش هم سخت است؛ اما تصورکنید می خواهید یکی از پوسترهای 32 دوره جشنواره فیلم فجر را به عنوان تحفه بر دیوار اتاقتان بزنید. آن وقت شما جای من، کدام را انتخاب می کردید؟

تصمیم سختی است؛ اما می شود با نگاهی به پوسترها، از اولین تا به امروز، کمی فرآیند این تصمیم را بهبود بخشید.

چیزی که در اولین سال ها بارز است و از دوره چهارم به طور مشخص ادامه می یابد، تلاش طراحان در استفاده از سمبل ها و نشانه هایی است که بتوانند هویت ایرانی را با مفهوم سینما پیوند بزنند. هرچند این پیوند به درستی جواب نمی دهد، زیرا هنرمند در پی رسیدن به معناشناسی، از مخاطب شناسی باز مانده است.  گرافیست باید بتواند معنای مشخص مدنظرش را، از طریق تصویر به مخاطب منتقل کند.

چسباندن گل و برگ های ختایی، شاخه های اسلیمی، آینه کاری ها و یا نگارگری ها به عنوان هویت ایرانی، در کنار عنصر تکراری نگاتیو، فضای پر عنصر و کسالت باری را باعث شده، که تمرکز را از مخاطب می گیرد و هیچ تأثیری بر نگاه او ندارد. تنها اثر شاخص این دهه، مربوط به دوره نهم است. حقیقی با طراحی سیمرغی از نگاتیوهای رنگی، دیگر سراغ عناصر اضافی نرفته و از سیمرغ ایرانی به عنوان ایده اصلی پوسترش استفاده کرده. هرچند این نگاه تازه نتوانست مسیر تازه ای را ایجاد کند و سال بعد ابراهیم حقیقی هم پای در همان راه قبلی نهاد؛ تا باز هم پوسترهایی را ببینیم که نه جذاب اند و نه تازگی دارند، اما ما به آنها لقب پوستر داده ایم تا به دیوار بزنیمشان!

هشتاد و سه ریشتر/ پوسترهای اجتماعی طراحان بزرگ جهان

گروه جاپا با حمایت مدرسه ایده در مهرماه 1393 نمایشگاه پوستری با موضوعات اجتماعی در خانه هنرمندان برگزار کرد. حاصل گردآوردی این گروه 193 پوستر از هشتاد و سه طراح از سرتاسر جهان بود که در این میان آثار افراد به نامی همچون میلتون گلیزر، گونتررمبو، آرماندو میلانی و... به چشم می خورد. از میان طراحان ایرانی به جز برگزارکنندگان(علی عمرانی، بهنام رئیسیان) تنها آثار رضا عابدینی در معرض نمایش قرار گرفته بود و جای این سوال را باقی گذاشت که چرا از نمایش آثار سایر طراحان ایرانی چشم پوشی شده است؟

جنگ و صلح، ظلم به زنان، محیط زیست، نقد نظام سرمایه داری، عدالت و برابری، ستایش نلسون ماندلا، در مجموع موضوعاتی هستند که در اغلب پوسترها دیده می شد و جای سایر موضوعاتی که در عرصه جهانی وحقوق انسانی اهمیت فراوان دارند خالی بود.