فراخوان جایزه معمار 96

مجله معمار از سال ۱۳۸۰ مسابقه‌ی جایزه معمار را به‌صورت سالیانه برگزار می‌کند. تمام پروژه‌های ساخته‌شده پس از انقلاب در چهار گروه عمومی، بازسازی، مسکونی تک‌واحدی و مسکونی آپارتمانی در ایران که در دوره‌های قبل در این مسابقه شرکت نکرده‌اند، مجاز به شرکت در رقابت سال جاری هستند و در چهار گروه جداگانه مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. پروژه‌های معماری داخلی، اگر دخل و تصرف در اجزای ثابت فضای آنها صورت گرفته باشد، امکان شرکت در گروه بازسازی را خواهند داشت. اما پروژه‌های مرمتی مجاز به شرکت در رقابت نیستند.

خلاقیت و نوآوری در طراحی و استفاده از مصالح، برخورد خلاق با مشکلات خاص پروژه، دقت و خلاقیت در طراحی جزئیات و توجه به محیط اجتماعی و زیست محیطی پروژه از جمله معیارهای داوری این مسابقه می‌باشند. حسین شیخ زین‌الدین، جی ونژن (Zhi Wenjun)، رضا دانشمیر، علی کرمانیان و رامبد ایلخانی هیئت داروان این مسابقه را تشکیل می‌دهند.

در مرحله‌ی نخست همه‌ی شرکت‌کنندگان می‌بایست مدارک خود را پرینت شده در صفحات A3 به‌صورت سیمی‌شده در موعدهای مقرر (شنبه ۴ شهریور برای طرح‌‌های مسکونی، یکشنبه ۵ شهریور برای طرح‌‌های بازسازی، دوشنبه ۶ شهریور برای طرح‌‌های عمومی) به آدرس مجله در خیابان شریعتی، پایین‌تر از میرداماد، نرسیده به بزرگراه همت، کوچه دیباج، پلاک ۶،  واحد ۶ (تلفن‌ و دورنگار:‌ ۲-۲۶۴۰۰۹۸۰) بفرستند. هیئت داوران در روزهای ۱۱ و ۱۲ شهریور مدارک رسیده را بررسی و مواردی را که از نظر آن‌ها در مرحله‌ی نخست حذف می‌شوند مشخص می‌کنند. در مرحله‌ی بعد، همه‌ی طراحانی که به مرحله‌ی نیمه‌نهایی راه یافته‌اند، می‌بایست مدارک پروژه‌ی خود را مطابق جدول زمانی (طرح‌های مسکونی در روز دوشنبه ۱۰ مهر، طرح‌های بازسازی در روز سه‌شنبه ۱۱ مهر و طرح‌های عمومی در روز چهارشنبه ۱۲ مهر به آدرس مجله تحویل دهند. داوری پروژه‌های راه‌یافته به مرحله‌ی نیمه‌نهایی در روزهای ۱۵ و ۱۶ مهرماه ۱۳۹۶ برگزار خواهدشد. علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیش‌تر درباره‌ی نوع مدارک ارسالی به مسابقه می‌توانند به سایت www.memarmagazine.com مراجعه نمایند. همچنین برای اطلاعات بیش‌تر در مورد جایزه‌ی معمار می‌توانند با دفتر مجله یا نشانی [e-mail] تماس بگیرند. جوایز برندگان این دوره در ۲۰ مهر ۱۳۹۶ طی مراسمی که محل برگزاری آن متعاقبا اعلام خواهدشد، اهدا می‌شود. 

احیاء قلعۀ زائر خضر خان تنگستان

قلعه زائرخضرخان اهرمی معروف به قلعه کلات در شهر اهرم (مرکز شهرستان تنگستان در استان بوشهر) بر فراز تپه ای، واقع شده است که در جنگ جهانی اول به عنوان نماد مقاومت ایرانیان علیه استعمار انگستان نقش مؤثری را ایفا کرد.این قلعه متعلق به اواخر دوره قاجار است و مشتمل بر ۴ برج و بارو، قلعه میانی و همچنین تأسیسات خصوصی برای ساکنین آن می باشد.حیاط قلعه دارای اتاق هایی در پیرامون و داخل خود است که همگی به سبک رایج معماری بومی دارای درب و پنجره های متعدد، ارتفاع بلند و پوشش های چوبی و چندلی بنا شده است.به طور کلی می توان گفت در ساخت آن به اصول و سبک معماری منطقه و شرایط اقلیمی، توجه ویژه ای شده و به عنوان بزرگترین بنای خشتی استان، از معماری بی نظیری برخوردار است. البته خود قلعه قدمت تاریخی چندانی ندارد، اما کاوشهای باستان شناسی انجام شده در منطقه، نشان می دهد تپه ای که قلعه روی آ ن بنا شده است، از دوران اشکانی تا اواسط دوره اسلامی به صورت گسسته مسکونی بوده و از این حیث دارای اهمیت بسیاری می باشد. خسارات وارده بر این قلعه در زمان جنگ و گذر زمان دست به دست یکدیگر داده و موجبات تخریب این بنای خشتی را فراهم نموده اند. اما متأسفانه بی توجهی مسؤلین و تخصیص نیافتن اعتبار لازم موحب شد تا قلعه کلات، سالها چشم انتظار بازسازی و احیا باشد و بسیاری از دیوارهای آن تخریب شود.در این میان پیشروی منازل مسکونی در حریم آن موجبات نگرانی دوستداران این بنای تاریخی را فراهم آورد. با همه این اوصاف سرانجام در سال ۱۳۸۸ پروژه بازسازی آن با کاربری توریستی کلید خورد، ولی باز هم به دلیل نبود بودجه کافی با فرآیندی لاک پشت وار  ادامه یافت و بالأخره در سال ۱۳۹۴ به پایان رسید.اما نکته قابل تأمل در بازسازی این بنا، مرمت غیر اصولی آن می باشد، چرا که قسمت هایی از این قلعه با آجر ترمیم شده و مرمت بخشی دیگر با همان مصالح و سبک پیشین انجام گرفته که متأسفانه این امر موجب آشفتگی ظاهری این اثر ملی شده است.

نمایی که فرم و عملکرد را با هم آشتی می دهد / امیر احمد رضایی

جایگاه فرم در معماری کجاست؟ آیا فرم، تابع بی چون و چرای عملکرد است، یا اینکه باید بتواند به نیازهای والای انسانی چون زیبایی شناسی، به شکل مناسبی پاسخ دهد. درک چنین مهمی در طراحی فضایی که راوی بخشی از زندگی ما انسان هاست، نقش مهمی ایفا می کند. زمانی که به نیت خرید کالایی از کنار مغازه های متعددی عبور می کنی، نه تنها چهره ی عبوس و تکراری نمای آن ها، برایت لذت بخش نیست، بلکه با تمام توان سعی می کنی هر طور که شده کالای مدنظر خود را بیابی و آن فضا را ترک کنی. به راستی چه باید کرد؟ چه کنیم که نمای مغازه ها در شهر، دارای فرمی متناسب و جذاب باشند؟!
سال گذشته، مالک مغازه پرده فروشی در قلب تجاری شهر قزوین، تصمیم می گیرد که فروشگاه قدیمی خود را بازسازی کند . او ضمن اینکه می خواهد مشتری بیشتری را به مغازه اش جذب کند ، برای چگونگی جذب او هم ارزش قائل است. برای این منظور محمد حسن کاراگاه، به عنوان کارفرمای این پروژه، از طراحی به نام امیراحمد رضایی، برای انجام این کار دعوت به عمل می آورد تا بازسازی فروشگاه به شکل اصولی صورت پذیرد. مهمترین چالش در انجام این پروژه، طراحی فرمی بود که ضمن برآورده ساختن نیازهای عملکردی کارفرما، به لحاظ قرارگیری پارچه ها و چیدمان، بتواند نمایی شاخص، کم نظیر و جذاب را ایجاد نماید. ایده ی طرح، بر مبنای بازنمایی پرده، به عنوان نشانه ای از محتوای اصلی، شکل گرفت. ایده ای که هم به نیاز عملکردی فروشگاه و هم نیاز فرمی آن به شکل مناسبی پاسخ گفت. فرم بی تکلفی که ضمن پایبندی بر اصول زیبایی شناسانه، از کیفیت اجرایی خوبی هم برخوردار بود. مغازه ای که در حال حاضر سعی می کند با چهره ای جدید درمیان انبوه نماهای خسته کننده، معنای جدیدی را از زندگی، به مردم شهر قزوین هدیه کند.

باستانشناسی شهری/ استفان کتوریر

استفان کتوریر در سال  م۱۹۵۷ در فرانسه به دنیا آمد. فعالیت خود را به عنوان یک عکاس از سال ۱۹۹۰ آغاز کرد. عکس‌های او در موزه‌هایی مانند ژرژ پمپیدو، موزه لس آنجلس، موزه هنر شیکاگو،  گالری ملی کانادا و... نگهداری می‌شود. موضوعات او به طور کلی حول محور شهر و ساخت‌و سازهای شهری است. کتوریر در مجموعه باستان‌شناسی شهری از شهرهایی مانند برلین، پاریس ، سئول، مسکو و هاوانا عکاسی کرده است. او در این مجموعه قصد دارد تا از طریق پویایی خطوط افقی و عمودی و منحنی‌ها و اثرات و درخشندگی نور و رنگ، فضای بومی آن شهر را نشان دهد. او قصد دارد تا از طریق تصاویر تخریب یا ساخت و ساز، پویایی و حس زندگی در آن شهر را به نمایش بگذارد. عکس‌های او برجسته نمودن تلاطم زمانی در مناطق شهری است.
در شهر پاریس تحولات و بازسازی مناطق شهری تنها در چهارچوب قوانین حفظ نمای ساختمان‌های قدیمی امکان‌پذیر است. این مسئله در عکاسی از شهر پاریس درعکس‌های کتوریر بخوبی نمایش داده شده است. عکاس با انتخاب زاویه مناسب و پرسپکتیو تک نقطه‌ای که به فضای خیابان و ساختمان‌های قدیمی شهر پاریس ختم می‌شود از درون ساختمانی عکاسی کرده است که فضای داخلی آن به قصد باسازی و تغییر کاملا تخریب شده این در حالی است که نمای بیرونی این بنای قدیمی تغییر نکرده‌است. حفظ هویت و بافت شهری در شهرهای بزرگ دنیا یک مسئله اساسی است و متاسفانه در کشورما اهمیت بسیار کمی به این مقوله نشان می‌دهند.

مرمت موزۀ علی اکبر خان صنعتی/ مهندسان مشاور عمارت خورشید

پروژۀ مرمت و احیای موزۀ علی اکبرخان صنعتی توسط شهرداری تهران به مهندسین مشاور عمارت خورشید سپرده شده و به گزارش سازمان زیباسازی شهرداری تهران، این پروژه قرار است در اوایل سال آینده مورد بهره برداری قرار گیرد. ما روند انجام این پروژه را از طراح و معمار آن، آقای مهندس فرامرز پارسی، جویا شدیم.

 

مرمت کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین / محمد باقر سعدالسلطنه اصفهانی

اهمیت بازسازی و مرمت بناهای تاریخی در حدی است که اگر نادیده گرفته شوند ممکن است بخشی از هویت تاریخی و چه بسا انسانی کشور آسیب ببیند.همانطور که متاسفانه در برخی بناها در اثر اهمال و شاید بی‌توجهی، همین اتفاق رخ داده است.

مجموعه سعدالسلطنه قزوین که ماهیتی درون گرا دارد، بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده جهان و مرکز تجاری درون شهری ایران است و درعهد قاجار (ناصرالدین شاه)، ساخته شده است. این بنا شامل ۶ حیاط به نامهای سعدیه، سعدالسلطنه، نگارالسلطنه، قهرمانی، بهشتی و راسته وزیر است و ارزشمندترین قسمت آن، چهارسوقی است که بر فراز آن گنبد بزرگ کاشیکاری شده ای قرار دارد.این مجموعه با حداقل مصالح یعنی آجر و کاشی، بسیار غنی و درخور توجه است و عملیات مرمت آن در سال ۸۶ آغاز گردیده.این مرمت از نوع جامع بوده و مرمت کالبدی آن شامل مرمت استحکامی، فضاهای معماری، تزیینات وابسته به معماری، سیستم های ساختمانی و همچنین ساماندهی عملکردها می‌باشد.پس از اتمام مرمت بیرونی این مجموعه تاریخی، سازمان میراث فرهنگی قزوین، خواستار اجرای طراحی داخلی یکی از سراها و تبدیل آن به پژوهشکده هنر و موسیقی ایران شد که اینکار حال و هوایی هنری  در ابن کاروانسرای قدیمی ایجاد کرد.

در مجموع، مرمت اصولی این بنای تاریخی باعث شد تا کاروانسرایی متروک اما با ارزش از لحاظ تاریخی، احیا و تبدیل به ساختمانی پویا و فعال شده و همچنین کاربری سنتی و غیراستفاده آن در دنیای امروز، به کاربری های قابل استفاده ای همچون رستوران، تولیدی و فروشگاه لباس و ...و همچنین پژوهشکده هنر و موسیقی در سرای نگارالسلطنه تبدیل گردد.همچنبن میتوان گفت مرمت این کاروانسرا، به دلیل احیای رونق و فعالیت گذشته بنا، البته متناسب با نیازهای انسان امروزی و از آن مهمتر با حفظ ارزشهای معماری سنتی آن ، از نمونه‌های موفقی است که میراث فرهنگی آنها  را به انجام رسانیده است.

موسیقی در معماری / شرکت مهندسی پارت شهر

شنیدن موسیقی با زبان و ابزار معماری، شاید ایده ای باشد که تنها بتواند موسیقی و معماری را در بیان، در نقطه ای به هم نزدیک کند؛ اما پدرام پاکزاد و فرهاد خادم پور موفق شدند این موضوع را در عمل اثبات کنند. این فکر نو، به بازسازی یکی از سراهای مجموعه‌ی تاریخی سعدالسلطنه قزوین باز می گردد که به پیشنهاد طراح، به پژوهشکده هنر و موسیقی ایران، تغییر کاربری داد. این پروژه، موفق به دریافت دو جایزه در بخش بازسازی، در سال 1393 شد که ضمن رعایت اصول مرمتی، نوع نگاه ویژه طراح آن به مسئله احیا و باززنده سازی، این اثر را شاخص و در خور توجه کرده است.
این نکته که چگونه ردپای موسیقی را می‌توان در فضای معماری حس کرد، طراح با استفاده از حس حرکت، پویایی و انتقال آن به بیننده، ایجاد کرده است. عناصر الحاقی که از خط و خطوط بدنه بنا، شروع به فرم گرفتن کرده و با برش خوردن، تا خوردن و خم شدن، حسی را در فضای داخلی ایجاد می کند که نگاه و حس بیننده را با خود همراه کرده و این سو و آن سو می برد. ضمن اینکه فرم‌ها، به گونه ای طراحی شده اند که گویی خطوط احجام در فضا، به صورت آزاد و معلق به رقص در آمده اند. در نورپرداری نیز، از ایده‌ی خطوط و نت‌های موسیقی استفاده شده، به طوری که کابل‌ها نمایانگر خطوط نت و هریک از چراغ ها، نمایانگر نت موسیقی بوده و در میان فضای سالن اجتماعات، چراغ‌ها بر اساس سمفونی شماره پنج بتهوون جانمایی شده اند. به علاوه با آویختن شاخه‌های خشکیده درختان حیاط مجموعه در فضای ورودی، موجب شده با پخش موسیقی در فضای پژوهشکده، ارتعاشات صوتی باعث به رقص در آمدن شاخه‌ها شود، گویی شاخه‌های بی جان، جان دوباره گرفته‌اند. صدایی که نشان از جان گرفتن دوباره بنای تاریخی دارد که کارکرد خود را به مرور زمان از دست داده، و بدین ترتیب از خطر آسیب در امان مانده است.