داستان یک طراحی / محمدرضا هدایتی 2

هر اتفاقی می‌تواند ذهن خلاق طراحان را به سمت ایده‌ای نو سوق دهد. این بار دیدن گزارشی از تلویزیون با موضوع این پرسش که:"آیا می‌دانید طرح روی لباستان چه مفهومی دارد؟" ذهن محمدرضا هدایتی را به خود مشغول می‌کند. تا اینکه چرم درسا تصمیم می‌گیرد مجموعه محصولی وارد بازار کند که گروه هدفش کاربران جوان‌ یا نوجوانانی‌ست که از محصولات چرمی یا غیر چرمی دارای نام و نشان‎های برون‌مرزی وگاها درون‌مرزی استفاده می‌کنند. این استفاده نه به این علت است که به کشور و یا فرهنگ خود علاقه ندارند. بلکه علت را می‌توان خالی بودن ایده در این عرصه و عدم دقت استفاده از فعالیت متخصصان، نظارت و مطالعه بر علایق این گروه از کاربران دانست. اینجاست که جرقه ایده جدید شکل می‌گیرد و آن استفاده از موضوع قهرمانان ملی و طراحی محصولات چرمی برای جوانان است. این ایده راهیست برای ایجاد هویت ملی در محصولات بر اساس یک داستان واقعی، داستانی که مدتهاست به فراموشی سپرده شده است.
فاکتورهای اصلی پروژه، طراحی خانواده‌ای با قیمت ارزان‌تر برای کاربران جوان تعریف می‌شود. محمدرضا هدایتی حالا با داشتن ایده‌ اولیه کار مطالعاتی خود را آغاز می‌کند. ورزش‌ها و قهرمانان بزرگ ایرانی را بررسی کرده و در نهایت بعد از چندین ماه مطالعات گسترده "اولین قهرمان اتومبیلرانی ایران" را به عنوان قهرمان ورزشی لوکس، برای محصولات چرم طبیعی که ذاتا محصولاتی لوکس هستند انتخاب می‌کند.
مرحله بعد مطالعه دقیق‌تر و رسیدن به الگویی برای طراحیست. بعد از مطالعات، دو فاکتور اصلی، یعنی نام مجموعه (برگرفته از شماره ماشین) و ترکیب رنگ محصولات (سفید، سبز، مشکی/ برگرفته از رنگ لوگو خودرو آلفارمو) استخراج می‌شود. در قدم بعدی با توجه به گروه هدف کیف پول جیبی، دست‌بند، جاسوییچی و کمربند به دلیل کاربری بیشتر بین جوانان و قیمت تمام شده پایین‌تر نسبت به دیگر محصولات به عنوان اعضای کلکسیون جدید چرم درسا تعریف می‌شوند. حالا زمان طراحی و ایده‌پردازی‌ست. طراحی و طراحی و طراحی... .

مطالعات انیمیشن چیست؟

چه موضوعاتی، مسائل روز پویانمایی ایران هستند؟  تنوع نرم افزارهای کامپیوتری، تسهیل بودجه ی لازم برای تولید پویانمایی های بلند، مدیریت ناکارآمد و روحیه فردگرایی ایرانیان، فیلم نامه های نامناسب، تولید پویانمایی با شاخصه های ملی و دینی و... . نکاتی که با تکرار شدن از زبان فعالین این عرصه به مسائلی روزمره تبدیل شده اند. در چنین شرایطی شنیدن "مطالعات انیمیشن" عجیب می نماید. 

احیای عروسک سازی بومی / افسانه احسانی

ایران دارای زیست بوم های متنوع و به تبع آن، آداب و رسوم و هنرهای گوناگون است. هر کدام از استان های کشورمان، صنایع دستی و هنرهای بومی مختص به خود را داراد که متاسفانه امروزه حضور این آثار هنری و بومی در فروشگاه های صنایع دستی کمرنگ شده و جای آن را محصولات کم کیفیت وارداتی پر کرده است.

افسانه احسانی، متخصص اکوتوریسم و کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی توریسم است که در جهت زنده کردن هنر اصیل عروسک سازی بومی در سراسر ایران گامی بزرگ برداشته. وی که از سال هشتاد و چهار مدیر آموزش موسسه ی آوای طبیعت پایدار می باشد، با برگزاری دوره های ساخت عروسک های بومی در مناطق مختلف ایران مانند قشم، قزوین، خراسان و ... و تشویق و کار آفرینی برای زنان روستایی و عشایر، این میراث ملی را دوباره زنده کرده است و نیز باعث کسب درامد برای این زنان و معرفی عروسک های بومی به عنوان صنایع دستی ملی به توریست ها و جهانگرد ها شده است. او در باره ی این عروسک ها می گوید: "هنرمند در خلق اثر خود آزادی و خلاقیت دارد و سازندگان با ساخت این عروسک ها، به فرهنگ و پوشش بومی منطقه ی خود علاقه مند تر می شوند و هنگام ساخت، لالایی ها و شعرها و دیگر ارزش های محلی خود را یادآور میشوند."

سالن ورودی شبکه افق / استودیو پنج او هفت

سالن ورودی شبکه افق، که استودیوی پنج او هفت، آن را طراحی و اجرا نموده است؛ دارای ویژگی هایی است که اگرچه نمی توان آن را در نوع خودش نمونه ای شاخص و ممتاز، ارزیابی کرد؛ اما بهره مندی صحیح از ابزار معماری، توانسته کیفیت فضایی مطلوبی را برای کاربران آن ایجاد نماید.
کمک گرفتن از الگوی شمسه در طراحی جداره ها و مبلمان داخلی، که موجب یک صدایی و وحدت هرچه بیشتر اجزای تشکیل دهنده ی فضا شده است. از بدنه ی پیشخوان فضای ورودی گرفته تا طرحی که به شکل نوارهایی به هم چسبیده، دیواری را در پس زمینه مبلمان ایجاد کرده است. البته این طرح، دارای ساختار و قاعده یکنواخت و مشخصی نیست که ذهن بیننده با تماشای آن، به سرعت بتواند الگوی آن را حدس بزند و به همین سبب، توجه کاربر را به خود جلب می کند.
ترکیب بندی رنگی مناسب نیز، عاملی دیگر در انسجام و هماهنگی بخش های مختلف طرح، شناخته می شود. البته می شد با انتخاب رنگی شاخص، متضاد و در عین حال مکمل، پویایی و جذابیت فضا را دو چندان کرد. تم رنگی موجود نیز، حال و هوای غالب در فضا را کمی یکنواخت و کسالت آور کرده است. شاید استفاده از رنگ ایرانی لاجوردی تاثیرگذارتر بود.
در مجموع، بهره مندی از نقوش معماری اسلامی در طراحی اجزای داخلی، عدم استفاده از مبلمان آماده بازار به همان شکل موجود و ایجاد خلاقیتی هرچند مختصر در آن، برخورد متفاوت و خلاق با موضوع را نشان می دهد؛ که همین عامل موجب شد حرکتی یکنواخت، سطحی و تکراری صورت نگیرد.

موزه عروسک / امیر سهرابی و فرزانه ثابت

باربی، برت، اسپایدرمن، بولت و ...، دیگر تنها نام شخصیت‌های کارتونی والت دیزنی نیستند؛ آنها سال‌هاست که در قالب مدل غربی، تبدیل به قهرمانان پوشالی بچه‌های ایران شده‌اند؛ دیگر فرصتی را برای داستان مادرانه باقی نمی‌گذارند و همه در پی شعار دهکده جهانی تابع یک الگو شده‌اند. فارغ از این که در گذشته، از پارچه‌های اضافه عروسک می‌ساختند، با نخ، سوزن و دکمه، چشم و لب و دهن درست می‌کردند و این عروسک های دست‌ساز می‌شد عالمی برای کودکان.
احیای عروسک‌های بومی، هدفی بود که آقای سهرابی و همسرش تلاش داشتند با تبدیل خانه خود به موزه‌ی عروسک، به آن دست پیدا کنند. در حال حاضر این موزه، مجموعه‌ی کم‌نظیری است از عروسک‌های محلی با قدمت حداقل صد و پنجاه سال؛ که معرفی بخش‌های مختلف موزه، توسط راهنما و یک عروسک سنتی به نام مبارک ارائه می‌شود که بازدیدکنندگان را با حرکات خیمه شب بازی، راهنمایی و سرگرم می‌کند.
ساخت عروسک‌های جدید با الهام از مستندات و آثار عروسکی به جا مانده از گذشته در چنین موزه‌هایی، می تواند ایده‌ی خوبی برای صنعت گران ایرانی باشد تا از این طریق، ضمن ایجاد ابزاری برای سرگرمی کودکان، بخشی از فرهنگ ایران زمین را به نسل‌های بعد منتقل کرده و با رونق به بازار نمایش عروسک‌های سنتی ایرانی، حرکتی تاثیرگذار در احیا و ادامه حیات اجتماعی گونه‌های کهن عروسک‌‌های نمایشی ایرانی، داشت باشد.

مسجد جامع اصفهان به روایت قاب‌های کاشیکاری

در مسجد جامع اصفهان که قدم می‌زنی، آنجا را دنیایی از تنوع و خلاقیت می‌بینی. بخش عمده‌ای از کاشی‌کاری‌های این مسجد از کنار هم قرار گرفتن قاب‌های مجزایی به وجود آمده که هر کدام برای خود عالمی دارند و شاید سخن ناگفتۀ زیادی در آنها نهفته باشد. این کاشیکاری‌ها که همچون تابلوهای نفیسی بر دیوارهای مسجد جامع نصب شده‌اند، با ویژگی‌های منحصر به فرد خود، همچون شناسنامه‌ای برای این مسجد عمل می‌کنند. تنوع این قاب‌ها در دو ایوان جنوبی و غربی قابل توجه است. حتی در نمای اصلی مسجد نیز می‌توان این قاب‌بندی های خاص را دید. گویی هنرمندانی که در اینجا عرضۀ اندام کرده‌اند هیچ ترسی برای استفاده از این همه طرح  و نقش نداشته اند و بی هیچ واهمه‌ای تلفیقی از انواع کاشی کاری را با نقوش گوناگون به کار برده‌اند.
باید تأسف خورد که امروز جای چنین نغزکاری‌هایی در معماری ما خالی‌ست. درحالیکه از طریق این هنرها می‌توان صنعت تزیینات ساختمانی را متناسب با قد و قوارۀ ایرانی بومی کرد و با استفاده از تجارب عالی استادکارانی که هنوز هم برخی از آنها درمیان ما هستند، طرحی نو درانداخت و در بازارهای دکوراسیون و دیزاین و ... جایگاهی درخور معماری ایرانی به دست آورد.

دفترهای نقش / کانون پرورش فکری

طراحی جلد دفترهای مشق بومی موضوعی نو ظهور است. موضوعی که این روزها بسیاری را بر آن داشته  تا دفاتری بومی و فرهنگی تولید کنند. اما متاسفانه اغلب این تولیدات بیش از اینکه طراحی جلد دفترهای مشق باشند شبیه طراحی جلد کتاب و یا پوستر هستند. این مسئله آفتی است که دفاتر را شعاری کرده و از حالت تزئینی خارج می کند.

دربعضی موارد هم  اجرای نهایی آنچنان که باید قوی و مناسب نیست و یا از شخصیت هایی استفاده شده که چندان برای کودکان و یا نوجوانان آشنا نیستند. در این میان دفترهای کانون پرورش فکری در سطح هنری متفاوتی تولید شده اند؛ دفاتری که در طراحی آنها از نقوش بومی و تزئینی استفاده شده؛ ضمن اینکه این طرح ها برای جلد دفاتر مناسب هستند، تزئینات سفالینه های دوران سلجوقی را نیز یاد آور می شوند. البته ریزی و در هم بودن نقوش کمی آزار دهنده است و مانند نامی که خود کانون برای بعضی از طرح ها برگزیده شیر تو  شیر به نظر می رسند! همین مسئله، زیبایی این نقش ها را تحت الشعاع قرار داده.

در هر حال باید توجه کرد جلد یک دفتر مشق محدودیت هایی در بیان موضوع ومطلب دارد و نمی تواند قالبی برای رفع تمامی نقصان های فرهنگی باشد، در واقع ساخت یک نقش مایه ی ایرانی و تزئینی که رنگ و بوی وطنی داشته باشه کافی به نظر می رسد.