حذف کالای غیرضروری/نمایشگاه پوستر گروه خیمه

مجموعه خیمه متشکل از بانوان هنرمندی است که در رشته‌های گرافیک، معماری و شهرسازی، طراحی و تولید لباس مشغول به فعالیت هستند.
بانوان طراح، گرافیست و تصویرساز بخش گرافیک مجموعه خیمه در تلاشند طراحی‌هایی متناسب با نیازجامعه ی کنونی ایران و نقش حساس آن در منطقه، و با در نظر داشتن راهبردهای کلی کشور و کمک به افزایش سواد بصری و فرهنگی جامعه، ارائه دهنند.
روح جاری در آثار، نشات گرفته از روحیات لطیف بانوان است که اصلی‌ترین ویژگی ظاهری و محتوایی طرح‌هاست.
در شهریورماه نمایشگاه گروهی پوستر متشکل از بانوان هنرمند گروه خیمه با موضوع حذف کالای غیرضروری در نگارخانه مرحوم ابوالفضل عالی حوزه‌هنری برگزار شد.
 این نمایشگاه در راستای بیانات و دستورات مقام معظم رهبری مبنی بر اقتصاد مقاومتی شکل گرفته است. روح و نگاه حساس هنرمندان با توجه به مسائل و معضلات فرهنگی و اقتصادی مانند سهم بالای واردات و یا بهتر بگوییم قاچاق کالاهای مصرفی چینی، اسراف، تجمل‌گرایی، مصرف‌گرایی و عدم خرید کالای ایرانی به ایده‌پردازی پرداخته اند.
در یکی از پوسترها جعبه‌های کارتون محصولات چینی روی هم آمده را می بینیم که یادآور پاگودا بنایی چتری و پله کانی که یکی از اشکال شاخص هنر معماری چین است و در فضای نقاشی های چینی تصویر شده است. این مفهوم را به مخاطب می‌رساند که با واردات محصولات چینی به  بالارفتن رشد و توسعه همه جانبه اقتصاد و فرهنگ و... کمک کرده‌ایم. اشاره ی پوستر به نقاشی و معماری چین بیانگر این مسئله است که این کالاها حامل فرهنگ آن کشور هستند و علاوه بر اقتصاد به فرهنگ ما نفوذ و به آن ضربه می‌زنند. چنانچه در زیر تصویرنیز نوشته شده «با خرید محصول هر کشور به رشد و توسعه آن کمک کرده‌ایم».
پوسترهای دیگری نیز به موضوع پرهیز از تجمل‌گرایی و مصرف‌گرایی پرداخته‌است. در یکی از پوسترها درباره تهیه جهیزیه از طرح پازل بهره گرفته و شعار جهاز به قدر نیاز بر آن نوشته شده است. پازل شدن یکسری لوازم ضروری نشان‌دهنده کامل‌شدن اسباب زندگی است و باقی وسایلی که ترسیم نشده در حکم یک ناسازه در کلیت زندگی هستند،  وسایلی که پازل زندگی بدون آن‌ها نیز تکمیل است.
این آثار به زودی در قالب بیلبورد در سطح شهر اجرا می شوند و شاید تلنگری باشند برای تغییر عادات غلط فرهنگی مان.

شهروند قانون مدار / شهرداری تهران

نام ترافیک با تهران گره خورده است؛ از همین رو نیز این مسئله به یکی از دغدغه‌های مهم مدیریت شهری تبدیل شده است. شورای هنری سازمان زیباسازی شهر تهران با برپایی کمپین «شهروند قانون مدار» به دنبال آموزش بصری فرهنگ ترافیک و ترویج قوانین راهنمایی و رانندگی است تا شاید این گره کور در آینده باز شود.

کودکان مهمترین مخاطبان «شهروند قانون مدار» هستند و بخشی از پوسترهای این مجموعه با وام گرفتن از المان‌ها و نشانه‌های کودکانه شکل گرفته‌اند. در واقع کودکان نه تنها اصلی‌ترین عامل بازدارنده والدین خویش از تخلف به حساب می‌آیند، بلکه در سن طلایی آموزش قرار دارند و هر چه را که بیاموزند تا بزرگسالی به همراه خود حفظ خواهند کرد. 

کمپین «شهروند قانون‌مدار» در نوع خود یکی از بهترین و اثرگذارترین مجموعه پوسترهای محیطی شهرداری تهران به حساب می‌آید، چرا که به خوبی توانسته پیام مورد نظرش را به صورت بصری منتقل نماید. در بیشتر موارد طراحان با الهام از تصاویر تابلوهای راهنمایی و رانندگی، به سراغ زمینه‌های ساده و یا سفید رفته‌اند و با استفاده از رنگ‌های هشدار دهنده علائم راهنمایی، همچون قرمز و زرد پیام خود را در قالب طرح‌هایی بسیار ساده شده به همراه متنی کوتاه ارائه داده‌اند.

چراغ‌های قرمز و ترافیک‌های سنگین حوالی غروب زمان خوبی برای دیدن این پوسترها است، تا شاید کمی به فرهنگ رانندگی‌مان فکر کنیم و قوانین را نه از ترس پلیس و جریمه، بلکه به خاطر حفظ سلامتی خود و خانواده‌مان رعایت نمائیم. 

گیگول/ دانش شرقی برای مردمان شرقی

اشتباه ندیده اید. بله گیگول، اولین دائره المعارف متحرک سازی شده که قرار است یک میلیون انیمیشن صد ثانیه ای تولید کند. ایده و طراحی آن توسط مبتکرین ایرانی است. دراین سایت که به صورت باز یا رایگان طراحی شده با جستجوی واژه، یک انیمیشن برای توضیح آن واژه پخش می شود. انیمیشن ها  توسط کاربران سایت و به صورت جهانی تولید خواهند شد. حجم کاری و تعداد واژگان می تواند بی انتها باشد. همان طور که از اسم این پروژه برمی آید گیگول نام هجوآمیزی از گوگل است و حال و هوای طنز در انیمیشن ها دیده خواهد شد که می تواند به  تلاشی موفق تبدیل شود؛ اما یک نکته جای تأمل دارد.

 

شهروند کوشا / شهرداری تهران

کشور ما در مقایسه با کشورهای توسعه‌ یافته‌ی صنعتی دنیا به کم‌کاری متهم است که البته اتهام بی‌دلیلی نیست. تعطیلات فراوان و بازدهی پایین کارهای اداری در کنار فرهنگ مشکل‌داری که همیشه برای ورود به بازار کار دنبال لقمه‌ی آماده می‌گردد، از مواردی هستند که ما را شایسته‌ی این اتهام می‌کنند.

شهرداری تهران که به تازگی راه جالبی را برای تبلیغات فرهنگی‌اش پیدا کرده است، این بار به سراغ آفت تنبلی، تکدی‌گری و  موضوع رزق حلال رفته است، موضوعاتی که همه‌گی تحت عنوان «شهروند کوشا» معرفی شده‌اند. شهرداری همانند مجموعه‌ی «شهروند سالم»‌ش، برای مدتی مشخص بیل‌بوردهای شهری‌ را یک‌سویه کرد و در اقدامی کمپین‌مانند تبلیغات محیطی شهر را به یک صدا درآورد. ادبیات ساده، مینی‌مال و نیمه طنز این بیل‌بوردها پذیرش آن‌ها را راحت‌تر کرده و با این خودمانی‌تر شدن تبلیغات محیطی، می‌توان آن‌ها را نسل پیش‌رفته‌ و رسمی شده‌ی دیوارنویسی‌ها نیز به حساب آورد. نوشته‌هایی که به چشم یک شعار بالادستی دیده نمی‌شوند و غالبا آن‌ها را حرف‌هایی از مردم به مردم احساس می‌کنیم. 

پوسترهای این مجموعه در کارگاهی سه روزه و زیر نظر اساتید شناخته شده‌ی گرافیک طراحی شده‌اند. از میان ۵۰۰ طرح ارائه شده در این کارگاه، تعداد ۷۰ طرح برگزیده شد و در بیل‌بوردهای سرتاسر تهران به نمایش گذاشته شده است. 

مجتمع فرهنگی-مذهبی امام رضا (ع)/ سعیدرضا بریری

 در میان دانشجویان معماری این تفکر رایج است که بنا به کاربری بناها، می توان آنها را در دو قالب کلی طرح های  با اهمیت عملکردی و یا فرمی شناسایی کرد. در این میان طرح‌هایی مانند مجموعه‌های فرهنگی را به عنوان طرح‌های فرمی‌ای که نیازمند ایده‌پردازی در فرم، پلان  و ... هستند معرفی می‌کنند. این رویکرد را امروزه می‌توان در طراحی مساجد نیز مشاهده کرد. مساجدی با نقش همزمان فرهنگسرا یا مجتمع‌ فرهنگی!

 در مجموعۀ فرهنگی امام‌ رضا(ع)، معمار چنین نگاهی در رویکرد طراحی خود داشته است. سعید رضا بریری در مصاحبه‌اش با سایت تبیان اجرای چنین پروژه‌یی، که نه فقط مسجد باشد و نه فرهنگسرا، بلکه ترکیبی از آن دو باشد، را در سطح شهر مفید دانسته و هدف خود را نزدیک کردن دو نسل از مردم که برخی با مساجد و برخی دیگر با فرهنگسراها انس بیشتری دارند، معرفی می‌کند. همچنین معمار با وجود اذعان به این مطلب که زمینه و بافت باید در طرح گنجانده شوند، از اعتقاد به الگوهای ساخت مساجد مدرن صحبت کرده است و ایدۀ وحدت در شکل انگشتان گره خوردۀ دست را به عنوان ایدۀ فرمی خود معرفی می‌کند.

اما مسئلۀ اصلی اینجاست که آیا در بافت جدید شهرها، یعنی جایی که کمتر اثری از بناهای تاریخی باقی مانده، باید مساجد را با ایده پردازی و روش‌های فرمی جدید طراحی کرد؟ و تنها در مواقعی که بافت پیشینه‌ای تاریخی دارد، با کمک الگوهای تاریخی به ایده‌پردازی پرداخت؟ یا اینکه طرح، باید، در هر بافتی برخاسته از زمینه‌های تاریخی و فرهنگی باشد، زمینه‌هایی که امروزه کمتر می‌توان آنها را در بافت شهرها مشاهده کرد. 

 سوالی که لازم است از معمار پرسیده شود، این است که اگر برخورد فرمی برای طراحی مساجد مناسب است، چرا چنین طرح‌هایی برای فهمیده شدن نیازمند توضیحات معمارهایشان هستند؟ آیا این وظیفۀ مردم است که ذهن معمار را بخوانند؟ و یا این وظیفۀ معمارهاست تا بر اساس ذهنیت مردم از هویت‌های ملی و مذهبی‌شان طراحی کنند؟ آیا حاصل این اتفاق این نیست که به جای حضور پررنگ‌تر مساجد در شهرها، کم‌کم با شکل‌ها و الکوهای متنوعشان، در ماهیت مجتمع های فرهنگی-مذهبی رنگ ببازند؟

کافه تهرون

کافه برای ما یادآور فرهنگیست وارداتی که چون نیاز به آن در زندگی جدیدمان هنوز وجود دارد، باقی مانده است. یک کافۀ موفق می‌تواند مخاطبان خود را از سرتاسر شهر جمع کند و نه تنها یک‌بار، بلکه بارها محلی برای ملاقات‌های آن‌ها باشد. در واقع کافه از این ملاقات‌ها اعتبار می‌گیرد و به اسم و رسم آدم‌هایی که در آن رفت و آمد دارند شناخته می‌شود. یک کافه می‌تواند آنقدر مهم شود که در شکل‌گیری جریانات تازه و سرنوشت ساز نقش داشته باشد. "کافه تهرون" از آن کافه‌هایی‌ست که اعتبارش را از همین جریانات کسب کرده. کافه‌ای که برای اثرگذار بودن تنها به جذابیت‌های ظاهری‌اش اکتفا  نشده.

پیشنهاد ایجاد این کافه در ادامۀ توری که با موضوع گردشگری ادبی در مورد حسن مقدم و ملک الشعرای بهار اجرا شده بود، از سوی مدیران دانشگاه تهران مطرح و در سال 92 با همکاری مدیران باغ نگارستان در محل باغ واقع در میدان بهارستان، خیایان دانشسرا افتتاح شد. در واقع کافه تهرون از دل جریاناتی پدید آمده و از ابتدا اعتبار اولیه‌اش را با خود همراه داشته. ناگفته نماند که کیفیت بالای فضایی نیز در این مکان مشاهده می شود که بخشی از آن به علت توجه به جزئیات در طراحی داخلی است و بخش دیگر آن به دلیل فضای دلنشین باغ نگارستان است که در مجموع هر مخاطبی را برای یک بار هم که شده به حضور در خود فرا می‌خواند. 

اتفاق احداث کافه تهرون از یک سو نمونۀ خوبی است برای کسانی که شرط اولیۀ به راه انداختن جریانات فرهنگی و اجتماعی را ساخت بناهایی درخور و مناسب می‌دانند، درصورتی که از ابتدا نیازی به تخصیص بنا و اتلاف وقت و سرمایه برای آن‌ها نیست؛ از سوی دیگر نشان دهندۀ جای خالی چنین بناهایی در بدنۀ فرهنگی و اجتماعی جامعه است و بر ضعف مساجد در ایفای نقششان تأکید می‌کند.

در جستجوی ساختارهای فرهنگی/ مجموعۀ فرهنگی سرچشمه

در فاجعۀ هفتم تیر سال 1360 بود که آیت‌الله بهشتی و اعضای حزب جمهوری اسلامی در مکان دفتر مرکزی حزب به شهادت رسیدند. امروز پس از گذر از خیابان شهیدصیرفی‌پور، وقتی از در شیشه‌ای کوچکی به مجموعه فرهنگی سرچشمه داخل می‌شوید، نمی‌توانید تصور کنید که اینجا همان مکان شهادت شهدای هفتم تیر است. این مجموعه از سال 1391 در منطقۀ سرچشمۀ تهران مورد استفاده قرار گرفته و از بخش‌هایی چون مسجد، ایوانِ مقتل شهدا، کتابخانه، حسینیه، موزه، مرکز آموزشی، سالن همایش، مهدکودک و ... تشکیل شده است که همۀ این بخش‌ها در یک کلیت در کنار هم قرار گرفته‌اند؛ درحالیکه اگر این اجزا با نظمی هدفمند در محله جانمایی شده بودند، کارکرد بهتری داشتند. 

علت روکردن به ساخت چنین مجموعه‌هایی را، باید از نواقص موجود در ساختارهای شهری جویا شد. در شهرهای امروز که بافت آن‌ها از کنار هم قرارگرفتن عناصر منفرد تشکیل شده‌، کمتر می‌توان نظمی را یافت که از در هم تنیده شدن تار و پود آن پیکر واحدی شکل بگیرد. لذا برای حفظ حیات فرهنگی جامعه، ساده‌ترین راه حل تکیه بر همین تک بناهاست. اگرچه از دل چنین مکان‌هایی، چون حسینیۀ ارشاد خیابان شریعتی، بسیاری از تحولات و رخدادهای زمانۀ ما رقم خورده‌ اند، اما باید توجه کرد که حرکت به سوی ساختارمند کردن فضاهای شهری از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ چرا که تنها با ساختارهایی که ریشه در زمینه‌های فرهنگی و تاریخی جامعه داشته باشند، می‌توان به دنبال اثرگذاری‌ِ حقیقی بود.