تاریخ پوستر / جان برنیکت

«تاریخ تولد پوستر به عنوان یکی از شاخه های هنر گرافیک، به حدود سال ۱۸۷۰ میلادی باز می گردد. این هنر را باید گونه و شاخه ای از هنر گرافیک دانست که در حدود صد سال خود را به عنوان فرم هنری مستقلی به جهانیان بازشناساند. در تعریف فرم هنری می بایست این مطلب را در نظر داشت که در حوزه ی زیبایی شناسی یا فلسفه ی زیبایی، زمانی می توان یک تکنیک یا فن را به عنوان یک فرم هنری معرفی کرد که دارای سه شاخصه ی مهم باشد:
 نخست آن که دارای ابزار و تجهیزات مخصوص به خود باشد. دیگر آن که شیوه های اجرایی مختص به خود را داشته باشد تا آن را از سایر هنرها مجزا نماید. و دست آخر این که این تکنیک دارای ویژگی های بیانی خاص خود نیز بوده و با دیگر هنرها تطابق و همانندی کامل نداشته باشد. این سه وجه ممیزه در هنر پوستر به طور کامل وجود دارد، بنابراین باید پوستر را به عنوان یک فرم هنری مستقل شناخت و با وجود وامداری از هنر گرافیک آن را فرزند مشروع و مستقل گرافیک دانست.
پوسترها به شیوه های گوناگونی همانند؛ اعلان های گرافیکی چاپی (تبلیغاتی/ سیاسی/ مناسبتی)، پوسترهای طرح دستی، بیل بورد و گونه های مختلف دیگر طراحی می شوند. با اختراع لیتوگرافی رنگی و ابداع تکنیک های نوین طراحی و چاپ پوستر، نقاشانی چون تولوز لوترک و موخا و همچنین طراحان صحنه های تئاتر به سمت آن تمایل پیدا کرده و شروع به هنر آزمایی نمودند.»

عالم عکس و خرافات

مدت ها است که از دیدن یک پوستر مناسب و قوی برای اغلب رویداد های فرهنگی و هنری کشور دل کنده ایم. به ویژه امسال که هر دم از این باغ بی تدبیری، پوستر جدیدی بر می خیزد. نمونه اش هم جشنواره فجر و حاشیه های فراوان پوسترهای طراحی شده برای هر بخش آن. اما غرض نگارنده این بار پوستری است که برای سیزدهمین دوسالانه عکاسی طراحی شده است. نام طراح را نپرسید چرا که راه را برای گلایه و شکوه خواهد بست. پوستری که حقیقتا ذهن انسان را از علامت سوال های بی جواب پر می کند.

ایده اصلی پیدایش این پوستر قابل تشخیص نیست و اولین چیزی که دیده می شود عددهای دوازده و یک است که به خرافه ترین صورت ممکن سیزدهمین بودن این دوسالانه را یادآور می شود. نکته قابل تامل دیگر این پوستر نداشتن عنوان مشخص به فارسی است. در واقع در بالای پوستر که به رسم معمول انتظار حضور عنوان اصلی را داریم، با جمله طویلی روبه رو می شویم که عملا باید در کنار عنوان اصلی پوستر قرار گیرد. طراح نیز برای رفع این نقیصه عنوان سیزدهمین دوسالانه عکس ایران را با حروف لاتین در سمت چپ پوستر گنجانده است ! 

اجرای پوستر و عناصر به کار رفته هیچ کدام راضی کننده نیستند. اشکال مثلثی موجود در ترکیب پوستر که با تصاویر آیینه کاری های ایرانی همراه شده بدون مفهوم به نظر می رسند و دردی را دوا نمی کنند. تصویر چشم و علامت موجود در تصویریاب یا ویزور دوربین تنها المان هایی هستند که موضوع اصلی پوستر را یاد آور می شوند که متاسفانه چندان خلاقانه و مناسب به نظر نمی رسند.

البته به احتمال بسیار زیاد مانند دیگر رویدادها این دوسالانه نیز برای خودش حاشیه های فراوانی داشته که باعث می شود تمام تقصیر را متوجه طراح آن ندانیم ؛ چرا که سابقه درخشان و احترامی که برای او قائل هستیم با پوستری که اکنون می بینیم در یک ظرف نمی گنجد.

پاییز من/ مرتضی اسدی

نقاش می تواند نقاشی کند بدون آن که ملزم به نمایش دادن یک پیام یا به تصویر کشیدن موضوعی خاص باشد. شاید این عمده تفاوت میان نقاشی و گرافیک و تصویرسازی است. اثر گرافیست در تعامل با مخاطب تعریف می شود و باید پیامی را به مخاطب منتقل کند، خواه تبلیغاتی، خواه فرهنگی؛ تصویر ساز هم ملزم به روایت یک داستان در غالب تصاویر است، اما نقاش این الزامات را ندارد.

در واقع نقاش می تواند از مفاهیم و موضوعات رئالیستی(واقعی) برداشتی انتزاعی داشته باشد و مفهوم را ساده شده و تنها با رنگ و فرم به تصویر بکشد؛ کاری که مرتضی اسدی در آخرین نمایشگاهش با عنوان "من و پاییز" استادانه انجام داده. 

نقاشی های وی علارغم وحدت موضوعی بسیار متفاوت اند. در برخی از آثار رنگ ها و نقش ها پاییزی است ولی در بعضی دیگر نه. رنگ های گرم پاییزی، مربع های آبی کاربنی و رنگ های گرم در مرکز آن و... تصویری است که نقاش از پاییزِ اطرافش برای مخاطب به تصویر می کشد. آثار اسدی از منظر به کار بردن رنگ و ترکیب بندی عناصر، استادانه و زیباست

در بخشی از معرفی نامه ی این نمایشگاه می خوانیم: "من چیزی به جز پاییز در پیرامون خود نیافتم. پاییزی که باید آن را چون جان شیرین دوست داشت و در انتظار زمستانی سخت و در انتظار بهاری دیگر ماند."

مرتضی اسدی لیسانس نقاشی اش را از دانشگاه تهران دریافت کرد و فوق لیسانس را در همین دانشگاه، در رشته تصویرسازی ادامه داد. وی دارای دکترای پژوهش هنر از دانشگاه شاهد و نیز دکترای تاریخ هنر از دانشگاه سوربن پاریس است. در کارنامه ی اسدی علاوه بر تدریس در دانشگاه های مختلف هنر و عضویت در هیئت علمی دانشگاه شاهد، برگزاری ده ها نمایشگاه فردی و گروهی نیز دیده می شود

پوستر از روی پوستر

طی یک وب گردی با پوستری برخوردم که به نظرم بسیار آشنا  آمد. این پوستر به عنوان برگزیده دوم جشنواره تجسمی فجر دوره سوم معرفی شده بود. اما نام هنرمند را تا به حال نشنیده بودم. با کمی تامل بالاخره علت این آشنایی برایم روشن شد. پوستر دومین برگزیده یعنی آقای رمضان علی زابلی در اصل دستکاری شده پوستر معروفی از طراحی نام آشنا، آرماندو میلانی است.

عشاق محمد (ص)

فکر می کنم دیده باشید؛ حدود یک ماه قبل در پی توهین یکی از نشریات فرانسوی به ساحت پیامبر عظیم الشان اسلام، گروهی از هنرمندان به صورت خود جوش و از روی غیرت دینی، دست به راه اندازی کمپین "عشاق محمد(ص)" در فضای مجازی زدند. طراحی، تولید و عرضه این آثار گرافیکی به نحوی بود که تنها چند روز پس از انتشار اولیه، توانست بخش اعظمی از صفحات مجازی کاربران، از اقشار مختلف مردم را به خود اختصاص دهد. (که در حد خود پاسخی بود بر حماقت های اخیر کشور های متهم این بی احترامی. )

آثار ارائه شده در این کمپین را می توان نمونه های مناسبی از گرافیک غیر سفارشی یا مردمی دانست. فرم های تصویری عشاق محمد(ص) ترکیب بندی، ابعاد و تمرکز آن در وسط مربع، مناسب برای هر نوع فضای وبی و آواتار کاربران و نیز قابل استفاده در صفحات اینستاگرام است. این طرح ها به لحاظ رنگ بندی و فرم هم توانسته برای عموم مردم، چه ایرانی و چه غیر ایرانی جذاب باشد.

اگر چه به کار بردن عبارت عشاق محمد(ص) برای مخاطب جهانی این کمپین غریب نیست، اما با توجه به درصد بالای مخطبان ایرانی آن، بهتر بود هنرمندان طراح ایرانی، القاب و نام های دیگر ایشان مانند "رحمةللعالمین" یا "رسول الله" را به کار می بردند تا به این وسیله فرهنگ سازی مثبتی در جهت هرچه محترمانه تر به کار بردن نام ایشان صورت بگیرد.

پوستر جشنواره تئاتر فجر، زیر تیغ انتقادها

امسال رونمایی از پوستر سی و سومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر حرف و حدیث های بسیاری را در پی داشت و سبب انتقاد بسیاری از هنرمندان عرصه تجسمی و تئاتر گردید. به طوریکه در پی موج شدید اعتراضات، اردشیر صالح پور، دبیر سی و سومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر، با احترام به پوستر یارتا یاران، فراخوان مجددی را برای طراحی پوستر این دوره از جشنواره تئاتر فجر اعلام کرد!