پرندگان / تاها بهبهانی

تاها (طاها) بهبهانی متولد ۱۳۲۵، هنرمند پیشکسوت و صاحب سبک ایرانی است که عمری در زمینه نقاشی، مجسمه‌سازی، طراحی صحنه و کارگردانی تئاتر تحصیل و فعالیت کرده است. او تا کنون جوایز هنری متعددی را نیز دریافت نموده و آثار نقاشی و مجسمه‌هایش بیش از 60 بار در داخل و خارج از ایران به صورت فردی یا جمعی در معرض نمایش قرار گرفته. آبان و آذر امسال ۶۰ مجسمه و ۳۴ تابلوی نقاشی از آثار شاخص بهبانی در نگارخانۀ اصلی فرهنگسرای نیاوران با هدف مروری بر آثار نقاشی و مجسمه‌های او، در قالب نمایشگاهی با عنوان «نیست معشوقی زِ او نزدیک‌تر» به نمایش درآمد. 

آن چه در آثار بهبهانی به وضوح به چشم می‌آید، ردپای ادب و عرفان ایرانی است؛ در این میان پرندگان نیز به جهت وجوه ثمثیلی که در ساحت ادبیات عرفانی ایران دارند مورد توجه او هستند، چرا که پرنده نماد انسان است و بهترین دستمایه برای خلق آثار بهبهانی به حساب می‌آید. بهبهانی هنرمندی معناگرا است که از کودکی در مسیر فرهنگ و هنر ایرانی قرار گرفته و به همین سبب متأثر از شخصیت‌هایی هم‌چون مولانا یا عطار می‌باشد. این عرفان شاعرانه نه تنها در نقاشی‌های بهبهانی، بلکه در مجسمه‌هایش نیز به خوبی حس می‌شوند و مخاطبان آثارش را تحت تأثیر قرار می‌دهند، چرا که باید در پس اشکال و فرم های آثار بهبهانی مفهوم ناب‌تری را جستجو نمایند. 

ژازه تباتبایی / گالری شهریور

«زمان، زمان مرمر و چوب و گِل و سفال نیست. زمان، زمان حجر نیست. زمان ما، زمان حرکت بُرادۀ آهن است و فلزات که در خون ما جریان دارند. این طبیعی است که من از این مواد استفاده می‌کنم تا حرف این مواد را گویا باشم و این بهترین راه است که فلز سرد بتواند گویای گرم‌ترین سخن‌ها باشد. این هنر است که بتوان با این سردی، گرم‌ترین و تازه‌ترین حرفها را بیان کرد».

جملات بالا بخشی از سخنان ژازه طباطبایی یا به مانند امضای خودش «ژازه تباتباای»، در مورد فیگورهای خلاقانه و مجسمه‌های فلزی‌اش بود. او را به شاعر زباله‌ها می‌شناختند، چرا که پیچ‌ها، مُهره‌ها، آهن آلات دور ریختنی و... به عنوان مادۀ اصلی مجسمه‌ها، در دستان ژازه به نرمی گِل شکل می‌گرفتند و آثاری منحصر به‌فرد با درون مایه‌ای اساطیری و ایرانی خلق می‌گشتند.

درکنار نگاه مدرن، که بخشی از آن به واسطه‌ی تحصیلات و سفرهای او به اروپا شکل گرفته، فرهنگ اصیل ایرانی و عامۀ مردم همواره مورد توجه او بوده‌اند، به طوری‌که او با استفاده از عناصر و مواد فلزی دنیای مدرن و عصر تکنولوژی به بیان مفاهیمی باستانی و کهن می‌پرداخت. 

ژازه تباتبایی هرچند یکی از مهم‌ترین و موثرترین مجسمه‌سازان هنر مدرن ایران به شمار می‌آید، اما در کنار مجسمه به نقاشی نیز اشتغال داشت. او در نقاشی نیز با اشاره به نماد‌های ملی و عامیانه، آثاری را آفرید که سبک او را به هنر سقاخانه‌ای نزدیک کرد. از این رو ژازه و تنی چند از نقاشان معاصر ایران را به عنوان پیشگامان مکتب سقاخانه در ایران می‌شناسند. 

گفتنی‌است گالری شهریور به همت تعدادی از مجموعه‌داران و دوستان نزدیک او از جمله خسرو سینایی، ۲۵ مجسمه و ۱۰ تابلوی نقاشی از این هنرمند فقید را در قالب نمایشگاهی -از پنجم‌آذر ماه تا سوم دی ماه- در معرض دید هنرمندان و دوست‌داران این عرصه، قرار داده ‌است.

برگزیدگان دهمین سوگوارۀ هنر عاشورایی / نقاشی

دهمین سوگوارۀ هنر عاشورایی، امسال نیز در ایام محرم و صفر به همت حوزۀ هنری انقلاب اسلامی در سه بخش اصلی برگزار گردید؛ که در این میان آثار برگزیدۀ تمامی بخش‌ها طی نمایشگاهی از ۱۱ آبان، به مدت یک ماه در معرض دید علاقمندان قرار گرفته‌اند.

در بخش نقاشی این دوره از سوگوارۀ هنر عاشورایی، از مجموع آثار ارسالی به دبیرخانه، ۱۱ اثر به نمایشگاه راه یافتند؛ که از این میان هیأت داوران متشکل از آقایان ابوالفضل همتی آهویی، اکبر نیکان‌پور و سرکار خانم فاطمه رادپور، ۳ اثر نقاشی از احسان سلگی، مهدی پرستار شهری و طهمورث آشناگر را به ترتیب به عنوان سه برگزیده نخست معرفی کردند و همچنین از زهرا رحمانی، معین معمار کاشانی و علی چهارمحالی تقدیر به عمل آوردند.

نکتۀ جالب توجه در آثار برگزیدۀ بخش نقاشی، تنوع تکنیک و نوع نگاه هنرمندان در به تصویر کشیدن حماسه عاشورا است. در واقع هر یک از هنرمند با توجه به توانایی و درک ذهنی خویش با موضوع عاشورا ارتباط برقرار ساخته‌ و آن را به نوعی در اثرش متجلی‌ نموده. در این میان هنرمندان با تیزبینی، از حرکت به سمت نمادها و نشانه‌های پر تکرار پرهیز کرده و در عوض با تکیه بر مطالعه و بینش خود، مسیری خلاقانه را آغاز نموده‌اند. از همین رو می توان در کنار تابلو «عاشورا» اثر احسان سلگی که به نوعی یادآور نقاشی‌های بدوی غارنشینان است، اثر مهدی پرستار شهری به نام «حماسه عاشورا» را دید، که با تکیه بر بار معنایی رنگ‌ها، بیانی معاصر و تا حدی انتزاعی را از این واقعه به تصویر کشیده است. در همین راستا طهمورث آشناگر نیز با تابلو «بیا به بالینم حسین جان» با نگاهی کلاسیک مفهوم امروز شهید و شهادت را با واقعۀ کربلا گره زده است. از این رو می توان چنین گفت که در این دوره جمع خلاقیت، تکنیک و توان برقرای ارتباط با موضوع و مخاطب از جملۀ ملاک‌های داوران در گزینش آثار بوده به طوری که تنوع آثار برگزیده خود شاهد این مدعا هستند.

نقاش مناظر خاک آلودم/ پرویز کلانتری

پرویز کلانتری در زمان تدریس در دانشکده معماری و زمانی که دانشجویان را برای طراحی از بناها، به شهرهای مختلف می برد، به تدریج با حضور در چنین فضاهایی، میل و علاقه به نقاشی از بناهای معماری در او برانگیخته شد. او از سال ۱۳۵۳ با شروع نقاشی‌های کاهگلی، دوره ی تازه‌ای را در زندگی هنری خود آغاز کرد. 

با استفاده از کاهگل، آثار نقاشی بدیعی خلق کرد که بازتابی زیبا از طبیعت و روستاهای ایران را به تصویر می کشید. این آثار برگرفته از قاب های تصویری بود که او حس مکان را در معماری ایرانی با آن ها تجربه کرده بود. در این مجموعه از آثار او، تجلی زندگی در بافت شهر و روستا از زاویه دید انسانی، آن چنان هنرمندانه و هوشمندانه ترسیم شده که حس و حالی واقعی از بافت شهری و روستایی ایران را در نظر بیننده به تصویر می کشد. کاری که او با کاهگل انجام داد، طاق ‌ها و گنبدهایی که در کارهایش خلق کرد، جان تازه‌ای به معماری فراموش شده ایران بخشید و نوعی درک هویت ایرانی او را نشان می داد. نقاشی متفاوت و عمیقا وفادار به عناصر بومی ... کلانتری نقاشی بود که در بازنمایی عناصر شهر و روستای ایرانی، به نوعی هویت خاکی خود را جستجو می کرد و چه خوب گفت که نقاش مناظر خاک آلودم... .

تاثیر نگارگری بر نقاشی معاصر ایران/ مهدی حسینی

با مرور تجربه های متنوع و متداوم مهدی حسینی، این نقاش وفادار به مدرنیسم و وامدار سنت، بهتر می¬توانیم وضعیت کنونی¬مان را بشناسیم، و به تحلیل دقیق¬تری از نقاشی معاصرمان برسیم. 

برای مهدی حسینی رنگ ها به نور تبدیل می شوند و نور خودش را به رنگ ها تقسیم می کند. خط، اصلی¬ترین خصیصه¬ی آثار او، جدا کننده ی نور¬هاست. رنگ¬های محدود و سرد، خاکستری¬هایی خاموش و سطوحی ظریف و استیلیزه شده، بیان کننده ی دوره¬های مختلف کاری و تجربه¬های زیستی او هستند، در دوره¬ای  سرد و آرام، در دوره¬ای مضطرب و ترک خورده و در دوره¬ای دیگر قطعه قطعه و متلاشی شده.

اشیا جا مانده / واحد خاکدان

فضا و اشیا قدیمی و غبار گرفته، دیوار های گچی ریخته و ترک خورده، به هم ریختگی اشیا، رنگ قهوه ای و سکوت حاکم بر فضا، دلتنگی، گم گشتگی و گاه بیهودگی... گویی تو شاهد واقعیت جادویی هستی، همچنانی که داستان بلند صد سال تنهایی  مارکز را می خوانی.
خاکدان نقاش فتورئالیسم است که از طرفی با مسئله واقعیت درگیر است و از طرف دیگر با خود موضوع (ابژه) نقاشی، فارغ از نسبت کارش با عکس یا واقعیت. کارهای او وانموده هایی از واقعیت هستند که بیشتر از آن که باز نماینده ی چیزی باشند افشاگر تفاوت ها هستند، در حالی که معیار برای سنجش کیفیت انطباق کامل رونوشت از واقعیت است، اما نقاشی فتورئالیسم در مقام وانموده از این شباهت در می گذرد و واقعیتی واقعی تر را به نمایش می گذارد.
او گردابی فراهم می آورد و هر آنچه در گودال ذهن نوستالژیک خود دارد در آن می ریزد و واقعیت را به ویرانه ای ساکت و ساکن بدل می کند. آنچه در این آشوب خودنمایی می کند نور در فضا است. نور بی رمقی که بر رنگ های زنگار گرفته نشسته است. نسبتی که آن را می توان با نسبت های متفاوت نور در تاریخ نقاشی مقایسه کرد. با ورمیر، رامبراند. خود خاکدان نیز به این اذعان دارد که: "از تلفیق عناصر بزرگان در کارهایم هیچ هراسی ندارم، بالعکس از آنان به عنوان الفبای زبان نقاشی خودم و ابزار کارم استفاده می کنم. مثلا در مورد نور در آثارم به شدت تحت تاثیر ورمیر هستم. مخصوصا تابلوی دخترکی در حال خواندن نامه. و یا در مورد رنگ ها تاثیر وان دایک یا رامبراند و کاراواجو را در کارهایم نباید فراموش کنم. همچنین رئالیسم های معاصر مثل جوزه اتکا (Jose Oteka) یا کریستوبال تورال (Christobal Toral)  که پیشروان رئالیسم جدید اسپانیا هستند."
خاکدان از معدود هنرمندان ایرانی است که نقاشی را به شکل آکادمیک آموخته است و کارهای او علاوه بر بازنمایی دغدغه ها و ذهنیات شخصی اش، نسبت مشخصی با تاریخ هنر دارند. او به واقع نقاشی می کند و برای تابلو های خود وقت کافی می گذارد و در این روزگار بی در پیکر و شیادانه ی هنر معاصر چند بار و چند باره می توان به تماشای آثار او نشست و از نقاشی لذت برد.

نقدی بر آثار دو دهه اول و سوم انقلاب / کاظم چلیپا

آثار کاظم چلیپا در دهه¬ی اول انقلاب(1357 تا 1367)

جریان انقلاب اسلامی ایران و پس از آن جنگ تحمیلی ایران و عراق بر آثار هنرمندان بسیاری اثر گذاشت، و موضوعات بسیاری از آثار آن دوره را تحت شعاع قرار داد. در این بین یکی از نقاشانی که آثاری با مضامین انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی ایران و عراق خلق کرده است کاظم چلیپا است.

چلیپا در آثار دهه ی اول انقلاب (1357 تا 1367) خود به تبلیغ و ترویج مفاهیمی چون: ایثار، شهادت، از خود گذشتگی، مقاومت، مبارزه و ایستادگی پرداخته است. او در آثار دهه ی اول خود مشارکت زنان و مردان در جریان انقلاب و جنگ تحمیلی را ترسیم کرده. در بیشتر این آثار زنان به عنوان نمادی از مادر یا همسر شهید تصویر شده اند. زنانی با هیبت، ایستا، مقاوم و محکم هستند (آثاری چون: ایثار، کویر و مقاومت) نیمی از مردان در آثار چلیپا در این دهه لباس نظامی بر تن دارند که نشانی از آمادگی برای مبارزه است. مردان معمولاً در حال حرکت به سوی محل مبارزه هستند. مردانِ آثار چلیپا به صورت مصمم، جدی، مقاوم و قوی هیکل ترسیم شده اند. (مرزبانان دشت شقایق)