نمایشگاه بسته بندی / اولین کنفرانس بین المللی بسته بندی

بسته بندی از دغدغه های مهم طراحان و مسئولین مربوط به این حوزه است. موضوعی مهم که می تواند نقش مؤثری در اقتصاد کشور داشته باشد. برگزاری نمایشگاه ها و مسابقات مختلف با محوریت بسته بندی گواه این ادعا هستند.

چند ماه گذشته اولین کنفرانس بین المللی بسته بندی، صنایع دستی و توسعه پایدار به کار خود خاتمه داد. این همایش در سه بخش اصلی آثار، مقالات و سخنرانی کار خود را آغاز نمود. برگزاری همایش در این سه بخش نشان از اهمیت پرداختن مسئله در دو فاز تحقیقاتی و عملی دارد. اما حاصل بخش عملی کنفرانس انتخاب 45 اثر در مرحله اول و 14 اثر به عنوان آثار برتر بوده است. آثار برگزیده طی نمایشگاهی در معرض دید عموم قرار گرفت. نقطه قوت این کنفرانس پرداختن به صورت خاص به حوزه بسته بندی صنایع دستی کشور است. حوزه ای که برای صادرات به راستی به همراهی هر چه قوی تر و جدی تر بسته بندی نیازمند است. هنر فاخر صنایع دستی ایران نیازمند بسته بندی است که علاوه بر حفاظت آن در حمل و نقل، جلوه ای فاخر به آن بخشد. با مروری بر آثار منتخب می توان دریافت که مجموعه نگاه ها در طراحی به سمت طراحی سنتی سوق دارند. اما آیا استفاده از نقوش سنتی در بسته بندی که قرار است محصولی سنتی با نقوش سنتی را در میان گیرد رویه ی درستی خواهد بود؟ آیا استفاده از طراحی ساده و مدرن و در عین حال جذاب که به شیوه ای خلاق نمایانگر ارزش محصول درون خود باشد انتخاب صحیح تری در طراحی نیست؟

در کنار بخش های مرتبط با آثار، کارگاه هایی در ارتباط با حوزه بسته بندی نیز برگزار گردید که مورد استقبال دانش آموختگان طراحی گرفت. در سال جدید نیز دومین دوره این کنفرانس را به همت دوباره ی دانشگاه الزهرا به همراه کانون صنایع دستی ایران و موسسه هنرهای کاربردی آفام در پیش رو خواهیم داشت.

انگشتانه موزیکال / کوروش مهدوی

طراحی بازی بخصوص برای جامعه‌ی ما که به سمت افزایش تعداد کودکان می‌رود، مهم است. چند سالی است که این شاخه از طراحی صنعتی موردتوجه قرارگرفته و طراحان زیادی به خلق بازی‌های نوآورانه و جذاب می‌پردازند. یکی از فاکتورهای مهم در طراحی بازی، علاوه بر سرگرم‌کننده بودن آن، داشتن بار آموزشی و افزایش مهارت‌های مختلف در کودکان است. درصورتی‌که بازی بتواند همراه با سرگرمی و آموزش، عادت خوبی را نیز در **کودک** نهادینه و یا باعث از بین رفتن رفتاری غلط در او شود، می‌توان گفت ازهرجهت موفق بوده است.
اسباب‌بازی انگشتدانه ی موزیکال که توسط کوروش مهدوی دانش‌آموخته‌ی طراحی صنعتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز طراحی‌شده است با هدف برآورده کردن سه خصوصیت آموزش، سرگرمی و کنترل رفتارهای ناپسند، عرضه‌شده است.
مشکلی که این طراح روی آن دست گذاشته، جویدن ناخن توسط کودکان است. مهدوی در توضیح طرح خود این‌گونه نوشته: « ناخن جویدن یکی از مشکلات شایعی است که ۳۰ درصد کودکان ۷ الی ۱۰ سال و ۴۵ درصد نوجوانان به آن دچار هستند. برای حل این مشکل راه‌های مختلفی وجود دارد که اغلب آن‌ها نامناسب و مخرب می‌باشد؛ مانند استفاده از لاک تلخ کننده ناخن، چسب زدن سرانگشتان، استفاده از پلاک دهان و... با این‌ وجود مشکل نه‌ تنها حل نشده بلکه شرایط را سخت‌تر نیز کرده است. این محصول دور ناخن را پوشش داده و آن را در برابر جویدن حفظ می‌کند و همچنین با ضربه خوردن بر روی سطح، نسبت به هر انگشت، نت موسیقی مخصوصی تولید می‌کند.»
به نظر می‌رسد طراح با ایده‌ی تلفیق ابزار تولید موسیقی و انگشتانه، توانسته اهداف خود را عملی کند ولی تا زمانی که این محصول، تولید و مورداستفاده قرار نگیرد، نمی‌توان به‌طورقطع از موفقیت آن اطمینان داشت. این محصول از منتخبین اولین دوره مسابقات طراحی صنعتی آیدیران است.

به آینده باز گردیم / موزه ایران باستان

موزه ایران باستان جایی که در آن قدرت طراحی انسان طی ادوار مختلف در معرض دید قرار می گیرد. محصولاتی که نشان از وسایل روزمره انسان های دیرین دارند. ظروف، زیورآلات، اسباب بازی و... که همه به نقوش و فرم هایی آراسته شده اند که هر بیننده ای را مجذوب خود می کنند و همگی گواه دستان و نگاه هنرمندانه انسان دیروز هستند. این آثار نشانه ی حضور فعال هنر در زندگی روزمره انسان ها هستند. به گفته برونو موناری در کتاب طراحی در معنای هنر: "هنگامی که اشیاء در زندگی روزمره و محیط پیرامون زندگی ما، خود تبدیل به آثار هنری شوند، می توانیم بگوییم به زندگی متعالی دست یافته ایم."

اما آیا این روزها نیز هنر در زندگی پررنگ است؟ آیا همچنان این حضور مستدام است و تنها تعریف آن تغییر پیدا کرده است؟ پاسخ هر چه که باشد نمی تواند ارزش بازدید از موزه ها و شناخت و درک آثار گذشتگان را کم کند. سبکی در شاخه های مختلف هنری به نام رترو دیزاین وجود دارد که هدفش به نوعی یادآوری دوران خوش گذشته است. سبکی که در آن اقتباس از گذشته معیار اصلی طرح قرار می گیرد و نوعی نوستالژی را برای کاربران خود به ارمغان می آورد. مثال معروف این سبک در شاخه طراحی صنعتی، طراحی ماشین "نیو بیتل" است که طراحی جدیدی از مدل قدیمی خودروی قورباغه شکل شرکت فولکس واگن است. شعار اصلی شرکت در تبلیغ این محصول "به آینده بازگردیم" بوده و این شعار کاملا گویای رویکرد و هدف طراحی این خودرو بوده است.

اما سخن از این موضوع به منظور مطرح کردن این پرسش است که آیا طراحان صنعتی ایران توانسته اند از هنر گذشگان خود آنطور که باید بهره ببرند؟ آیا قدم زدن در موزه هایی چون "موزه ایران باستان" و مشاهده تاریخ هنر گذشته ایران از نزدیک، نباید جزء فعالیت های یک طراح صنعتی باشد؟ قرار نیست همیشه در مسیر الهام از هنر گذشته گام برداشت، بلکه به روز بودن از لازمه های اصلی هنر-صنعت طراحی صنعتی است. اما نباید فراموش کرد موزه ها محل مناسبی برای رشد و ارتقای سطح هنری و فکری طراحان است و دروس ارائه شده در این راستا باید با نگاهی نو بازنویسی شوند.

نگاه صنعتی به کاغذ / اوریمان

در کتاب‌فروشی قدم می‌زدم و هدفم خرید هدیه بود. چشمم به بسته‌هایی رنگی با تصویر اوریگامی افتاد. خیلی جالب و جذاب بودند. یاد بازی‌های کودکی‌مان با کاغذها افتادم. حالا امروز شاهد محصولات برندی با نام "اوریمان" هستم که دنیای خیال‌انگیز کاغذی را به کودکان هدیه می‌کند. اوریگامی فعالیتی‌ست ساده و با کمترین ابزارِ ممکن، یعنی کاغذ؛ که می‌تواند در کنار سرگرمی جذاب، آموزنده و تقویت کننده هوش و مهارت نیز باشد. سرگرمی‌ای که نمی‌توان آن را خاص گروه سنی معینی دانست.

اوریمان با درک این موضوع و نگاه صنعتی به آن توانسته با تولید محصولاتی ارزنده، کسب و کاری موفق خلق کند. تنوع در محصولات از نظر موضوع و گروه سنی، می‌تواند یکی از دلایل موفقیت این برند باشد. طراحی مجموعه به گونه‌ای انجام گرفته است که مصرف کننده می‌تواند با مطالعه راهنما و استفاده از کاغذهای دورنِ بسته، مدل مورد نظر را بسازد. نحوه باز و بسته شدن بسته‌های مربع شکل جذاب و خود نوعی اوریگامی‌ست که این در ارتباط بهتر با مصرف کننده مؤثر خواهد بود.

طراحی‌صنعتی تنها محدود به طراحی محصول و مبلمان و مواردی از این دست نمی‌شود. گاه رویکرد تولید صنعتی در تبدیل ایده‌های موجود و طراحی برند آن می‌تواند در این حوزه کاری قرار گیرد. خلق کسب و کار موفق همراهی تخصص‌های مختلف را می‌طلبد که یکی از آنها نگاه و تخصص طراحان صنعتی‌ست.

طراحی بازی / پاتک

طراحی بازی شاخه‌ای تخصصی در حوزه طراحی صنعتی‌ست که طی دو سال اخیر در حوزه بازی‌های فکری پیشرفت قابل توجهی داشته است. بازی پاتک از مجموعه "بازی های هوپا" فرآیندی ساده از بازی ولی بسیار جذاب دارد. بازی که دو نیم کره مغز را فعال می‌نماید و نقش مهمی در فعالیت هر دو نیم کره مغز می‌تواند داشته باشد.

نکته قابل توجه در طراحی داستانی‌ست که روایتگر شیوه بازی است. این امر نشان از توجه طراح به اهمیت روایتگری و داستان محور بودن بازی دارد. پاتک خود را اینگونه معرفی می‌کند: "چشم‌هایتان را باز کنید. دست‌هایتان را گرم کنید و برای پاتک برق آسا آماده شوید! سفینه‌های فضایی به خانه‌ی ماکی حمله کرده‌اند و شما به عنوان فرمانده‌ی یکی از سفینه‌ها باید دقت کنید تا دقیقا چیزی را از خانه‌ی او ببرید که از مرکز فرماندهی به شما دستور داده است. برای پیروزی، با دقت به تصاویر نگاه کنید و زودتر از سفینه‌های دیگر دستورهای مرکز فرماندهی را انجام دهید." در این روایت مرکز فرماندهی همان مغز و سفینه همان دست بازیکن است. تاکید بر حرکت سریع و دقت، گویای نقش مؤثر سرعت در بازی و در عین حال دقیق بودن بازیکن دارد.

این بازی جزء شاخه بازی‌های رومیزی گروهی قرار می‌گیرد و حداقل دو نفر باید برای بازی حضور داشته باشند. اما برای تعداد افراد بالای دو نفر محدودیتی ندارد. گروه سنی بازی، بالای پنج سال در نظر گرفته شده است.

طراحی شخصیت‌ها در عین سادگی جذاب هستند و این طراحی علاوه بر در نظر گرفتن تشخیص سریع آن توسط بازیکن، تولید و هزینه‌های محصول نهایی، چندان نا مرتبط با سادگی شیوه بازی نمی‌تواند باشد. اما شخصیت مرغ به قوت شخصیت ربات طراحی نشده است. همچنین انتخاب گلدان به جای چراغ رومیزی می‌توانست انتخاب بهتری باشد چرا که بارها خطای تصور بازیکن بین این دو شیء هنگام بازی دیده شده است. رنگ وفرم دو عنصر اصلی در طراحی بازی هستند. همانطور که مشاهده می‌شود طراحی شخصیت‌ها روی کارت با مدل حجمی آن باید همخوانی لازم را داشته باشد. اما نکته قابل توجه این است که علاوه بر حفظ این شباهت، شیطنت‌‌هایی در رفتار شخصیت‌ها طراحی شده‌اند که آنها جذاب‌تر و دوست داشتنی‌تر کرده‌اند.

روش تحقیق در طراحی محیط، محصول و خدمات

متن زیر قسمتی از مقدمه‌ی کتاب روش تحقیق در طراحی محیط، محصول و خدمات، به قلم نویسنده‌ی کتاب دکتر حسن صادقی نائینی است.
"انسان‌ها دائماً در حال تحقیق و بررسی شرایط اطراف خود هستند و روزانه و در زمان‌های مختلف به دنبال پاسخ‌گویی به پرسش‌ها و نیازهای خود هستند و این فرایند محدود به جنس یا سن خاصی نمی‌شود. در فرایند تخصصی و علمی نیز تحقیق و بررسی شرایط، به‌منظور انتخاب راه‌حل‌ها و کشف حقایق مطرح است ولیکن تحقیق علمی به‌سادگی جستجوهای روزمره و عمومی نیست و نیازمند فرایندی بخردانه، برنامه‌ریزی‌شده و سیستماتیک است.
در این کتاب سعی شده است تا اصول پژوهش علمی مورد دقت قرار گیرد. هرچند که مبانی متدولوژی تحقیق در عرصه‌های مختلف علمی تا حدی شبیه به هم هستند اما در این کتاب تلاش نگارنده بر گرایشی کردن زمینه‌های تحقیق در حوزه‌های معماری و طراحی صنعتی و به عبارتی طراحی محیط، محصول و خدمات استوار بوده است. این دسته از رشته‌های یادشده به دلیل محتوایی و به‌ واسطه‌ی این‌که در آن‌ها مباحث تلفیقی هنر و زیبایی از یک ‌سو و کاربردی بودن مفاهیم از سوی دیگر مطرح است، از ویژگی‌های خاصی برخوردارند. مهم‌تر این‌که علومی هستند انسان‌محور و از این منظر ساختار و شکل ویژه‌ای دارند، بدین لحاظ ملاحظات خاصی نیز در متدولوژی تحقیق را طلب می‌نمایند.
در فصل نخست کتاب سعی شده ضمن تشریح و تعریف تحقیقات علمی، مبانی روش‌شناسی پژوهش مورد دقت قرار بگیرد. خوانندگان محترم، اصول نگارش فرضیات و همچنین پرسش‌های تحقیق را در فصل دوم فرامی‌گیرند. در فصل سوم به تشریح متغیرهای تحقیق پرداخته‌شده و یکی از مراحل مهم پژوهش مربوط می‌شود به نحوه‌ی نمونه‌برداری، تعیین آزمودنی ها و همچنین تعیین حجم نمونه‌ها که مورد اخیر در فصل چهارم مورد بررسی و تشریح قرارگرفته است. در فصول پنجم وششم انواع روش‌های تحقیق و متدولوژی‌هایی که بیشتر در معماری داخلی و طراحی صنعتی کاربرد دارد تشریح شده است. در فصل پایانی، روش‌های گردآوری اطلاعات، روایی و پایایی پژوهش مورد دقت قرارگرفته است."

اهمیت انرژی خورشیدی در طراحی خودرو، محصول و محیط

طبیعت در مرحله‌ای قرار دارد که انرژی‌های فسیلی رو به اتمام است و ایران، در میان کشورهای دنیا، با توجه به نرخ روز آفتابی بالا، بهره کمی از انرژی‌های خورشیدی می‌برد. خورشید که به‌عنوان منبع عظیم انرژی تا ۵ میلیارد سال آینده در اختیار بشر است، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم می‌تواند به دیگر اشکال انرژی مانند گرما و الکتریسیته تبدیل شود. صفحات بزرگ دریافت انرژی خورشیدی را در فضاپیماها، نیروگاه‌ها، منازل، خودروهای خورشیدی، چراغ‌های پارک‌ها و جاده‌ها و بسیاری از محصولات دیگر به کار می‌برند. این صفحات بانام فتوولتائیک (PhotoVoltaic) یا سولار (Solar) شناخته می‌شوند. صفحات فتوولتائیک ازنظر تکنولوژی به ۳دسته تقسیم‌بندی می‌شوند. نسل سوم و جدیدترین نوع این صفحات، صفحات فتوولتائیک نواری (Thin Film) بسیار سبک و باریک بوده و به همین علت از انعطاف‌پذیری بالایی در کاربردهای متفاوت برخوردار هستند و زمینه‌ی طراحی محصولات خورشیدی کوچک را بیش‌ازپیش فراهم کرده‌اند.

اسکنرها و شارژرهای کوچک خورشیدی، کیف و کفش‌هایی که صفحات سولار بر روی آن‌ها نصب‌شده‌اند، انواع آب‌گرم‌کن‌های خورشیدی کوچک و ده ها محصول دیگر، با پیشرفت این صفحات تولیدشده‌اند ولی مهم‌ترین کاربرد صفحات خورشیدی که پژوهشگران و طراحان زیادی را مدت‌هاست به خود مشغول کرده است، استفاده از این صفحات در صنعت حمل‌ونقل است.