کمپین "من‌ حجاب‌ را دوست‌ دارم" / حسن حبیب‌زاده

همیشه بار اصلی فرهنگ بر دوش دولت نیست. همه ما اگر نگرانی نسبت به مسائل فرهنگی جامعه خودمان داریم؛ باید برای آن قدمی پیش بگذاریم. گروه‌های خودجوش و کمپین‌ها، محیط‌هایی مناسبی هستند، برای بروز چنین فعالیت‌هایی. "من حجاب را دوست دارم" تابستان امسال با ایده یک جریان فرهنگی در سطح کوچکی از جامعه شروع به فعالیت‌کرد و جدا از اینکه در این کمپین، عبارت "من حجاب را دوست دارم" چقدر می‌تواند در مقوله حجاب تاثیر‌گذار باشد، در اندک زمانی توانست ایده خود را به تولید محصول برساند. خوانایی، در عین حال نوآوری درطراحی نشانه و حروف نوشتاری(تایپوگرافی) امور تبلیغاتی این چنینی اهمیت ویژه‌ای دارد. تا جایی که کمپین و محصول مورد نظر را در بین انواع  تبلیغات رنگارنگ دیگر شاخص می‌کند. اینجاست که کار طراح دشوارتر می‌شود. "محمد رضا چیت‌ساز" طراح گرافیک این کمپین توانسته نشانه‌ای شسته و رفته و قابل قبول ارائه دهد. اما در کنار این‌ها متنوع نبودن محصولات نکته‌ای است که شاید باعث عدم ماندگاری این کمپین باشد.

کلاژ-کاریکاتور / مجید خسروانجم

هرچند تصویر سازی با اشیای خارجی امر تازه ای نیست، اما آنچه تازه به نظر می رسد استفاده از چنین تکنیکی در آثار یک کارتونیست ایرانی است.

مجید خسرو انجم کاریکاتوریست جوانی است که سابقه کار با روزنامه ها و نشریات مختلفی را در کارنامه خود دارد. اما این بار به سراغ یک تکنیک خلاقانه رفته و به صورت خودجوش آثارش را در شبکه های مجازی نمابش می دهد.

استفاده از اشیاء سه بعدی در تصویر سازی و سپس عکاسی از آن، خلاصه ای است از تکنیک خسرو انجم در این آثار. هرچند خود هنرمند این دسته از کارهایش را تصویرسازی می نامد اما به نظر می رسد به حوزه کاریکاتور نزدیک تر باشد چرا که معمولا با مایه های طنزهمراه است. به همین دلیل هم شاید نام کلاژ –کاریکاتور برای این تکنیک بد نباشد.

به طور کلی آنچه در چنین تکنیکی اهمیت دارد تلفیق اشیای با تصاویر دو بعدی به صورتی خلاقانه است؛ درواقع  آنچه این تصاویر را برای مخاطب جذاب می کند کشف روابط میان تصویر و اشیاء است. دیدن اشیائی آشنا که هر یک از ما روزمره با آنها سرو کار داریم، بر یک تصویر دو بعدی راز این تمایز به نظر می رسد.

ویژگی این دسته از آثار خسرو انجم در مقایسه با نمونه های مشابه، افزایش تاثیر و کنش و واکنش میان اشیاء و تصویرسازی دو بعدی است.  او تلاش کرده است تا این هم نشینی روایتگر یک داستان و واقعه باشند؛ داستان هایی که کاملا رنگ و بوی ایرانی داشته و ملموس هستند.

شاید نوع ارائه نهایی این تصاویر چندان مناسب به نظر نرسد؛ به ویژه در نورپردازی و عکاسی، علت چنین نقصانی را در اتود بودن بعضی از این آثار می توان جستجو کرد. هر چند که با توجه به تلاش هنرمند و مقبولیت این کاریکاتورها در فضا های مجازی بهتر است آثار به صورت نهایی و با کیفیت بهتری ارائه شوند.

دعوت بدون فریب / طاها ذاکر

زمان آن گذشته که مخاطب برای دیدن بازیگر مورد علاقه اش به سینما برود. دیگر تنها بازیگران خوش سیما نمی‌توانند ما را به سالن سینما بکشانند. باید دید ذائقه مخاطب چه سمت و سویی پیدا کرده‌است. آیا قراردادن چهره بازیگر وسط یک پوستر و نوشتن نام فیلم در کنار آن، کارایی و جذابیت یک پوستر سینمایی را دارد؟ این نوع طراحی در پوستر فیلم‌های به اصطلاح گیشه‌ای بیشتر به چشم می‌خورد.

"طاها ذاکر" از جمله هنرمندانی است که پایش را فراتر از این قواعد کلیشه‌ای گذاشته و سنت‌های معمول را شکسته است؛ اتفاقا چیزی که در طراحی پوسترهای او نادیده گرفته می‌شود، چهره‌ی بازیگران معروف و ستاره‌های سینمااست. البته نکته‌ای که در نظر مخاطب حرفه‌ای پررنگ‌تر می‌آید، شباهت آثار ذاکر با نمونه‌های خارجی است، نکته‌ای که شاید مخاطب عام کمتر از آن باخبر باشد.

تأملی در طراحی حروف/ الکس وی وایت

«در ابتدا، زبان فقط یک نظام گویشی محسوب می شد، بعدها نمود گرافیکی به آن اضافه شد جدا از حیطه معنایی، تنوع و زیبایی شکل حروف دارای اهمیت می باشد.اما نباید فراموش کرد که رسالت حروف انتقال اطلاعات است. هر حرف فی النفسه و خارج از متن، یک نماد است.
تایپ از زیبایی های نامحدودی برخوردار است. تایپوگرافی نمی تواند تقلیدی باشد. اثر تایپوگرافیک یا به وضوح بیانگر مضمون و مناسب پیامی است که باید منتقل کند؛ یا اجرایی است که اتفاقی خوب از کار در آمده و فقط از لحاظ ظاهری جسورانه و متعارف به نظر می رسد. مطمئناً هیچ فیلتری در فتوشاپ وجود ندارد که مزیتی برای خلق یک شاهکار تایپوگرافی محسوب شود.
همه طراحان نمی توانند تایپوگرافیست شوند، چرا که این هنر نیاز به دید خاص و همچنین ذوق و استعداد فراوان برای توجه به جزئیات دارد. تصاویر شما را وا میدارند تا نگاه کنید ولی نوشتار، پیام و معنا، همچنین لحن و آهنگ صدا و احساس درون آن را منتقل می سازد و سلسله مراتب نکات مهم و جزئیات را ارائه می کند. برای رسیدن به حساسیت ماهرانه در تایپوگرافی، سال ها زمان لازم است.»

ایران از نگاه روی جلدهای مجله تایم

بی تردید هفته نامه «تایم» یکی از مهمترین رسانه های نوشتاری چند دهه اخیر در سطح جهان است که همانند سایر رسانه های هم طراز خود می تواند نقش مهمی در مهندسی افکار عمومی مخاطبان انبوهش داشته باشد.

چینش تصاویر و عناوین روی جلد هر شماره از مجله، بیانگر مهمترین موضوعاتی است که در آن مورد بررسی قرارگرفته است. علاوه براین روی جلد مجله ای چون تایم در حکم پوستری است، در تیراژ میلیونی که در گستره ای بین المللی به تبلیغ پیامی خاص اختصاص می یابد. به این دلایل، هیچ خبر، تیتر یا تصویری نمی تواند به آسانی روی جلد تایم را بگیرد و این یک امکان و ظرفیت ویژه است که توسط گردانندگان مجله با وسواس و دقتی زیاد مورد بهره برداری قرار می گیرد.

«ایران» و موضوعات مربوط  به آن در مجموع ۲۶ بار کادر قرمز هفته نامه تایم را به خود اختصاص داده اند. از سلطنت رضا شاه تا ریاست جمهوری دکتر حسن روحانی، رجال ایران ۲۰ بار به تیتر اول این هفته نامه آمریکایی بدل شده اند، که این حاکی از جایگاه ویژه ایران در منطقه است.
آخرین تصویر از ایران مربوط به ۱۴ اکتبر ۲۰۱۳ می شود که، نیم رخ مدبرانه ای است از رئیس جمهور روحانی، با سه تیتر متفاوت «خاموش کردن آمریکا: پایان حکومت اکثریت»، «معامله بر سر چیست؟» و «ایرانِ حسن روحانی چگونه می تواند با آمریکا صلح کند؟» که همگی در اشاره به مذاکرات ایران و پنج + یک هستند!
جالب است که این تغییر زوایه دید در حالی رخ داده که در سه دهه اخیر، تصویری که رسانه های غربی از ایران، در ذهن مخاطبان بین المللی خود ساخته اند خیلی صادقانه به نظر نمی آید؛ و این یعنی نباید صرف مطرح شدن در جهان را، با این رویه و سیاست یک سویه حاکم بر امپراطوری رسانه ای غرب، به فال نیک گرفت!

داستان‌های دیدنی / کامبیز درم‌بخش

داستان‌های دیدنی بخشی است از ماه‌نامه‌ی هم‌شهری داستان که متعلق است به کاریکاتورهای داستانی درم‌یخش  . کامبیز درم‌بخش در سبک خاص خود، با کشیدن سه یا چهار تصویر پشت سر هم روایتی کاریکاتوری را خلق می‌کند. او با اجتناب از ترسیم خطوط اضافی، تصاویری کاملا دو بعدی ایحاد کرده که به خاطر عدم استفاده از هاشور و رنگ در کارها، توانسته فریب‌هایی تصویری خلق کند و با محوریت همین فریب‌ها داستان‌های خود را شکل دهد. آثار درم‌یخش را می‌توان مینی‌مالیسم در کاریکاتور دانست. کاریکاتورهایی که بدون داشتن دیالوگ و در سکوتی تفکر برانگیز همیشه در انتهای کار بیننده‌ی خود را غافل‌گیر می‌کنند.

پوسترهای دست نویس / قباد شیوا

نوشتار در کنار تصاویر راه های ارتباطی یک پوستر را تشکیل می دهند. به همین دلیل است که توانایی یک طراح گرافیک در به کار گیری نوشتار بسیارمهم است. 

یکی از مثال های خوب از به کاری گیری مناسب نوشتار را در آثار قباد شیوا می توان یافت. پوسترهای این هنرمند نسل دوم گرافیک ایران در واقع صفحاتی هستند که با نوشته های اغلب دست نویس یا خوش نویسی شده آراسته شده اند؛ مسئله ای که این روزها به دلیل ورود نرم افزارها به عالم گرافیک کمتر به آن توجه می شود، حال آنکه یک طراح به راحتی می تواند به این وسیله اثر خود را منحصر به فرد کند.

پوسترهای شیوا اغلب به صورت دستی و با تکنیک هایی کار شده اند که این دستی بودن را بیش از پیش یاد آور شوند، حتی پوسترهای معاصر تر او نیز که بدون شک دخالت نرم افزاری در آنها صورت گرفته، همین حال و هوا را دارند.

در بسیاری از پوسترهای او که حال و هوای نقاشانه و دخالت های دستی در آنها پر رنگ تر است، عناوین نیز همسو با کلیت اثر به صورت دست نویس ارائه شده اند. در واقع شیوا با رعایت اصول خوش نویسی اصیل ایرانی و افزودن تصرفات شخصی این عناوین و نوشتار را طراحی کرده است؛ این عناوین دست نویس اغلب حجم بزرگی از پوستر را اشغال می کنند و در واقع به نظر می رسد این نوع کاربرد آغازی است بر آنچه امروز در آثار نسل چهارم و پنجم گرافیک ایران به صورت جدی تر دنبال می شود. 

با یک نگاه به آثار شیوا به نظر می رسد او برخطوط کهن ایرانی اشراف داشته و قوانین آن را می داند. این آشنایی با خطوط اصیل ایرانی و آشنایی و تسلط به قواعد آن، مسئله ای است که می بایست بیشتر مورد توجه طراحان نسل جدید قرار گیرد، به ویژه آن هایی که هنوز در ابتدای راه هستند.