ظرفدیس / فرهاد قصیری

کیفیت ظرفی که در آن غذا می خوریم، اگر نگوییم بیشتر، هم میزان کیفیت مواد غذایی مورد استفاده، حائز اهمیت است؛ این مهمی است که امروزه مردم ما، علی رغم اهمیتی که پیشینیان برای این موضوع قائل بودند، نسبت به آن بی توجه شده اند. فرهاد قصیری، دانش آموخته رشته معماری از دانشگاه تهران، دغدغه احیای چنین فرهنگی را داشت؛ به همین جهت، در کنار فعالیت حرفه ای خود، ظروفی از جنس مس را طراحی و ساخت که توانست بازنمایی گوشه ای از توان بازمانده مسگری این مرز و بوم باشد؛ یادگاری ناب با پیشینه ای هزاران ساله  که اکنون انقراض آن، برای نسل ما ارث مانده است. این ظروف دست ساخته، در بهمن ماه سال ۱۳۸۸ در گالری گلستان تهران، به معرض نمایش درآمد. انتخاب عنوان "ظرفدیس" برای این نمایشگاه، ضمن این که به دو واژه ی "تندیس" و "سرویس" هم پهلو می زد، عنوان با مسمایی برای این آثار بود. آثار این نمایشگاه، با نیم نگاهی به اندوخته های آشکار و نهان در ظرف های مسی سنتی، نونگری را در موارد زیر آزموده است:
- گذار از سادگی به پیچیدگی
- جستجوی توازنی فراتر از تقارن شکلی
- رهایی از سکون و تحرک بخشیدن
ظرفدیس تلاش دارد، میان بازنمایی فرهنگ رو به انقراض مسگری و پویش یک فرهنگ غذایی اصالت گرا، پیوندی ایجاد کند. ظرفدیس خالی، همچون تندیس و سردیس می تواند آرایه ی فضای زندگی باشد، اما کاربرد آن همچون هر ظرف دیگری، هیچ منعی ندارد، الا ملاحظه اکسیده نشدن ماده مس با خوراکی های تر و تازه ترش و شور در ظرف های متداول امروزی که شکل هندسی ساده ای پیدا کرده اند. جای بسی نگرانی است که در حال حاضر این ظروف، به شدت صناعت زده و مقهور تولید انبوه شده و از ظرف های قدیمی و حال و هوایشان بسیار فاصله گرفته اند؛ به همین علت است که بازیابی تندیس گرایی، یکی از اهداف اصلی این آثار هنری به شمار می رود. 

زیورآلات دست‌ساز نام ها / بارنج

فونت فارسی، شاید از ایرانی‌ترین المان‌های ماست؛ و شاید بهترین گزینه برای طراحی زیورآلات ایرانی باشد.
بردیا حامدمحسنی، دانشجوی مقطع کارشناسی رشته علوم کامپیوتر دانشگاه تهران، است. بااینکه رشته‌ی دانشگاهی او ارتباطی با آثار تولیدی‌اش ندارد ولی با جدیت و پشت‌کار این کار را دنبال می‌کند. او درباره‌ی خود می‌گوید:
"سال‌های متمادی زندگی‌ام همواره دوست داشتم که یک حرفه هنری خاص رو یاد بگیرم و دنبال کنم و به ساختن اشیا مختلف بپردازم، همواره دوست داشتم شیشه‌گری یاد بگیرم منتهی امکاناتش فراهم نبود و من هم کم‌کم فراموشش کردم. تا اینکه برحسب اتفاق از طریق یکی از دوستانم با برند لیقه و ایده پرداز و سازنده آثارش، آقای امیرحسین رحیمی یگانه آشنا شدم، اوایل مشاهده می‌کردم و کارهای ایشان را تحسین می‌کردم تا اینکه یک روز تصمیم گرفتم خودم هم این کار رو شروع کنم "
آقای حامدمحسنی باراهنمایی‌های امیرحسین رحیمی، از آبان ۹۲، به‌صورت تجربی و بدون آموزش اولیه، شروع به ساخت زیورآلات کرد؛ و در حین کار با آزمایش و خطا، آموخت چگونه با چندتکه ورق برنج و ارّه مویی و بعدها ابزارآلات دیگر، آنچه در ذهن خود دارد را بسازد.
"هیچ‌گاه از سختی کار دلسرد نشدم، همواره سعی کردم به‌عنوان هنر و تفریح به آن نگاه کنم تا کسب‌وکار، شغل اصلی من به کامپیوتر مربوط است. همیشه هم سعی کردم ایده‌های خودم رو اجرا کنم و زبان طراحی خودم رو داشته باشم و پیرو فرد دیگری نباشم، شکر خدا هیچ موقع هم از سمت هیچ‌کس به کپی کاری متهم نشدم.
بعد هم که با دو نفر از دوستانم که آن‌ها هم خودشان مثل من مشتاق بودند، تصمیم به راه‌اندازی گروه بارنج گرفتیم تا کار هامون رو تحت یک اسم مشخص و عمومی بفروشیم، همکارانم خانم‌های آزاده دبستانی و بهنوش زمانلوی، هردو خودشان این کار رو یاد گرفتند و خیلی کم از تجربیات من استفاده کردند. هر دو نفرشان هم علاوه برساخت در طراحی کارها مشارکت می‌کنند و از خودم خیلی بااستعدادتر هستند"

کاردستی های مذهبی / ویژه ماه مبارک رمضان

همه ما تقریبا تصویر  مشابهی از جشن سال نو مسیحیان در ذهن داریم. بابانوئل قرمز، درخت کاج تزئین شده و... اما زمانی که از جشن‌های مشترک مسلمان، همچون عید فطر یا مبعث سوال می‌شود چه تصویری در ذهن ما شکل می‌گیرد؟ 

کاردستی‌ها، نقاشی‌ها و حتی تزئینات داخلی، از جمله عواملی هستند که می‌توانند به شکل گیری این تصویرسازی ذهنی کمک کنند، تا کودکان همچنان که سرگرم ساخت یک کاردستی مذهبی‌اند، ناخودآگاه به مفهوم نهادینه شده در آن نیز توجه نمایند. انتقال مفاهیم دینی به کمک بازی و سرگرمی، از مهمترین و اثرگذار ترین روش ها برای آشنایی بهتر بچه ها با ماهیت دین است؛ زیرا می‌توان دین را به زبانی کودکانه و تمثیل‌وار برای آنان به تصویر کشید. این شیوه آموزشی- تربیتی در کشورهای عرب زبان بیشتر به چشم می‌آید و ما نیز می‌توانیم در خانه یا مهدهای کودک ساخت کاردستی‌های مذهبی و هدف‌مند را جایگزین کارهای مشابه غیر دینی نمایند، تا کودکان با خاطره و حسی خوشایند دین خدا را بشناسند و به آن گرایش یابند.

ماه رمضان فرصت خوبی است برای شروع این کار، تا بچه‌ها و به خصوص سحر اولی‌ها خاطره دل‌انگیز و متفاوتی از رمضان امسال را در ذهن و قلب خود ثبت نمایند. ماهی که می‌توان حُسن ختامش را به عنوان جشنواره‌ای از کاردستی‌های مذهبی کودکان تدارک دید، به همراه کارت‌های دست ساز، ویژه تبریک عید سعید فطر، عیدی متفاوت‌تر و خاطره انگیز‌تر از هر سال.

هفته مد تهران

مُد واژه‌ای است که زیاد به گوشمان خورده، البته میان مد رایج در سطح جامعه با آنچه در سالن‌های مد نمایش داده می‌شود تفاوت چشمگیری وجود دارد. هرچند پدیده غربی مُد با دست گذاشتن روی ناخودآگاه انسان‌ها می‌کوشد تا میل آنان را به تنوع طلبی افزایش دهد و انسان‌ها را به مصرف کنندگانی بدل نماید که مدام سرگرم خرید محصولات جدید و ویژه‌تر هستند؛ اما می‌توان با رفع نکات منفی این مقوله، مد را به گونه‌ای دیگر تعریف کرد، تا انسان را به سمت انتخاب بهتر سوق دهد. 

بر خلاف غرب که ایران را سرزمین حجاب و پوشش یکنواخت جلوه می‌دهد، طراحان ایرانی مُد و لباس به صورت جدی به این صنعت مشغول‌اند. طراحی و مُد در ایران دو سو دارد، یک سو پوشش افراد در جامعه است که باید مطابق عرف و قوانین باشد و دیگری پوشش اشخاص در خانه، مجالس و مهمانی‌ها است. 

در هفته مد تهران که با هدف ایجاد فضا و زیرساخت‌های لازم، برای پیشرفت و توسعه بهینه صنعت مد در ایران انجام گرفت، هفت طراح لباس به همراه طراحان جواهر، زیورآلات، کیف و همچنین سایر عوامل صنعت مد، برای نمایش زنده مجموعه آثار خود، گرد هم آمدند. هرچند نمایش زنده لباس‌های برندهای مطرح ایرانی با رویکردی بومی مدار و با هدف تعامل سبک‌های زندگی و تبادل فرهنگی ‌بود، اما میان حرف تا عمل تفاوت فاحشی وجود داشت! نمایش مناسب تولیدات برندهای داخلی و ارائه در خور و فاخر آن‌ها از جمله عوامل مهم و موثر در دیده شدن صنعت پوشاک ایرانِ اسلامی است، اما وقتی آثار طراحان داخلی شبیه همان نمونه‌های غربی است، می‌خواهیم چه چیزی را مورد تعامل قرار بدهیم؟ البته تا زمانی که قالبِ اجرا و محتوا قرابتی با سبک ایرانی-اسلامی نداشته باشند، تلاش ما بیشتر شبیه الگو برداری دست چندمی از مُدهای پاریس و لندن خواهد بود و نه چیزی بیشتر.

موزه عروسک / امیر سهرابی و فرزانه ثابت

باربی، برت، اسپایدرمن، بولت و ...، دیگر تنها نام شخصیت‌های کارتونی والت دیزنی نیستند؛ آنها سال‌هاست که در قالب مدل غربی، تبدیل به قهرمانان پوشالی بچه‌های ایران شده‌اند؛ دیگر فرصتی را برای داستان مادرانه باقی نمی‌گذارند و همه در پی شعار دهکده جهانی تابع یک الگو شده‌اند. فارغ از این که در گذشته، از پارچه‌های اضافه عروسک می‌ساختند، با نخ، سوزن و دکمه، چشم و لب و دهن درست می‌کردند و این عروسک های دست‌ساز می‌شد عالمی برای کودکان.
احیای عروسک‌های بومی، هدفی بود که آقای سهرابی و همسرش تلاش داشتند با تبدیل خانه خود به موزه‌ی عروسک، به آن دست پیدا کنند. در حال حاضر این موزه، مجموعه‌ی کم‌نظیری است از عروسک‌های محلی با قدمت حداقل صد و پنجاه سال؛ که معرفی بخش‌های مختلف موزه، توسط راهنما و یک عروسک سنتی به نام مبارک ارائه می‌شود که بازدیدکنندگان را با حرکات خیمه شب بازی، راهنمایی و سرگرم می‌کند.
ساخت عروسک‌های جدید با الهام از مستندات و آثار عروسکی به جا مانده از گذشته در چنین موزه‌هایی، می تواند ایده‌ی خوبی برای صنعت گران ایرانی باشد تا از این طریق، ضمن ایجاد ابزاری برای سرگرمی کودکان، بخشی از فرهنگ ایران زمین را به نسل‌های بعد منتقل کرده و با رونق به بازار نمایش عروسک‌های سنتی ایرانی، حرکتی تاثیرگذار در احیا و ادامه حیات اجتماعی گونه‌های کهن عروسک‌‌های نمایشی ایرانی، داشت باشد.

قالیچه های سیال / فائق احمد

فائق احمد هنرمندی از کشور آذربایجان است، او در باکو متولد شده و درهمان جا نیز به تحصیل در رشته مجسمه سازی پرداخته است. مطالعه او بر روی کیفیت هنری قالی‌های آذربایجان و باز آفرینی‌های زیبایی شناختی از قالی‌های سنتی این کشور به او شهرتی جهانی داده است.
احمد ترکیب‌بندی های سنتی را به هم می ریزد و با خط سیری اتفاقی به چیدمانی مجدد دست می‌یابد. آثار او قالی‌هایی دست‌بافته‌اند که از ارزش های هنریِ متمایز از یک قالی دستبافت برخوردارند. این قالی‌ها به مثابه یک اثر هنری ترکیب شده با تفکرات هنرمند و ریشه دار در سنت قالیبافی آذربایجان هستند، که گاه به صورت یک تابلو هنری، یا یک مجسمه و یا به صورت چیدمانی مفهومی مطرح می‌شوند.
جالب اینجاست که سنت قالیبافی کشور آذربایجان بخشی از سنت قالیبافی ایران به حساب می‌آید و همچنان نیز در استان های آذربایجان شرقی و غربی ادامه دارد؛ اما با وجود چنین پشتوانه هایی هنوز نتوانسته ایم سنت هایمان را به درستی باز‌‌ آفرینی کنیم و در گذشته گیر کرده‌ایم.
آثار فائق احمد تا به حال در شهرهای مختلف جهان از جمله پاریس، لندن، نیویورک، روم، ونیز، مسکو، دوبی، دهلی، هنگ کُنگ و باکو به نمایش در آمده اند و سبب شهرت جهانی او و قالی آذربایجان گشته اند.

ذکر و زیور/ فهیمه‌ نوری‌ دهنوی

فهیمه نوری دهنوی طراح و سازنده زیورآلات متولد ۱۳۶۵ مدرک کارشناسی خود را در رشته صنایع‌دستی از دانشگاه‌هنر اصفهان و کارشناسی‌ارشد را از دانشگاه‌سوره گرفته است. نوری در حال حاضر مدرس دانشکده فردوس و الزهرای مشهد است. او در گفت‌وگوی کوتاهش با خط درباره مجموعه "ذکر و زیور" می گوید:

فکر اصلی ذکروزیور ازآنجایی آمد که بر روی نگین انگشتر بسیاری از بزرگان دین حداقل یک ذکر و دعای خاص به دلیل استحباب، خواص و اثرات آن دیده می‌شد.
مورد دیگری که موجب رغبت من در انجام این ایده شد؛ طی مطالعه میدانی دربازار طلا و جواهرات ایران کمبودی را احساس کردم. مسئله‌ای که من را ناراحت می‌کرد در حوزه زیورالات آیینی (من این اسم را برایش گذاشتم) طراحی و اجرای اذکار و ترکیب آن با اشکال بی‌گانه بود. نقص دیگر در زیورآلاتی که منقش به اذکار و ادعیه بود؛ مسئله محدودیت مکانی برای استفاده از آنها است.

فرم‌ها و قاب‌بندی، نقش‌ها و اسلیمی‌های دست‌ساخته‌هایم  الهام گرفته از اشیای تزیینی و زیورآلات دوران زند و افشار و بخصوص هنر سنتی و تذهیب دوران صفویه است.
در ابتدای کار با اذکار و ادعیه به جز استفاده از خط کوفی تصمیم گرفتم خط دیگری را هم تجربه کنم.پس از مدتی، در مطالعه ی تصویری که بر زیورآلات شیعی(دوران صفوی و...) داشتم، کاربرد زیاد خط ثلث را در آنها مشاهده کردم و احساس‌کردم که این خط در طراحی، هم از لحاظ بصری و هم از لحاظ تکنیکی هم‌نشینی بیشتری را با اذکار منتخب مجموعه ‌دارد .در این فرایند از آموزش‌ها و مشاوره‌های استاد مسعود‌نجابتی و محسن‌عبادی در جلسات اختصاصی بهره‌بردم. 
در طراحی ترکیب فرم و تایپوگرافی‌ها همیشه سعی داشتم به طرحی خلاقانه، از هم آمیزی فرم با نوشته به پیچش های بدیعی برسم. 
یکی از نگرانی‌هایم در روند طراحی، بحث حرمت اسماء در تماس با بدن بود که برای رفع این مشکل، در طراحی فرم کلی آویزها، پایه‌ای قرار دادم تا اسم با سطح بدن در فاصله‌ی کمی قراربگیرد.
به غیر ازگردن‌آویزهای "یاکافی" و "یاقاضی‌الحاجات" که به وسیله شرکت گل‌رز از جنس طلای زرد و سفید به تولید انبوه رسیده‌است. جنس عموم دست‌ساخته‌هایم از برنج و نقره است.