ثبت جهانی یزد، ثبت فرهنگ و اصالت

از سال ۱۳۸۷ پرونده شهر تاریخی یزد در فهرست میراث موقت جهانی قرار گرفت.اما وجود مشکلات و ایرادهایی که از جانب یونسکو بیان شده بود، روند اجرایی آن را به تعویق انداخت. در پروتکل یونسکو حفظ حریم منظر برای ثبت جهانی یک شهر، به عنوان یک عامل حیاتی و غیرقابل اغماض به شمار می آید، به گونه ای که خط آسمان شهری با ساخت هیچ بنای بلندمرتبه ای نباید مخدوش شود و از همه جای شهر گستردگی و وسعت آسمان قابل رؤیت باشد. از اجرای طرح ساخت یک کتابخانه عمومی و بیمارستان بلند مرتبه و درنتیجه عدم حفظ حریم منظر درمحدوده بافت تاریخی به عنوان مهم ترین مشکل و همچنین نبود امکانات رفاهی و امنیتی کافی در این محدوده، می توان به عنوان عمده موانع پیش روی پرونده ثبت جهانی یزد، نام برد. اما خوشبختانه با اقدام به موقع دوستداران میراث فرهنگی سراسر کشور و در نتیجه رفع این موانع، سرانجام در بازدید ارزیابان یونسکو از محدوده بافت تاریخی، با تایید شرایط این بافت، شهر یزد به عنوان یکی از نخستین شهرهای خشتی جهان، در تیرماه ۱۳۹۶ به ثبت جهانی رسید.وجود آثار تاریخی فراوان از قرن های اولیه اسلام تا دوران قاجار و سپس پهلوی، همچنین جریان زندگی و پویایی در این بافت تاریخی که از لحاظ وسعت و گستردگی در ایران و جهان بی همتاست، از جمله دلایل و وجوه تمایزی بوده که زمینه ساز ثبت جهانی یزد شده است.

خبر ثبت جهانی یزد موجبات خوشحالی و رضایتمندی ساکنان و مردم مهمان دوست یزد و تمامی افرادی که در طول این ۹ سال تلاشهای فراوانی در راستای مرتفع کردن مشکلات این پرونده کرده بودند را فراهم آورد.اما نکته قابل تأمل اینجاست که این اولین گام برای جهانی شدن فرهنگ و اصالت مردمان ایران زمین و آغاز راهی دشوار و پرمسؤلیت برای حفظ این دستاورد مهم به شمار می رود.چرا که به گفته مسؤلان میراث فرهنگی یزد باید با تدوین پلان مدیریت جهانی یزد و راهکارهایی برای مقابله با تهدیدات پیش روی بافت تاریخی، ایجاد دسترسی های مختلف در این محدوده و دیگر اقدامات ایمنی و خدماتی در راستای حراست از این افتخاری که نصیب مردمان یزد و کشور ایران شده است، گام برداشت تا همانند همیشه یزد به عنوان، یکی از مقاصد گردشگران و در کانون توجه ملل مختلف باشد.

فراخوان جایزه معمار 96

مجله معمار از سال ۱۳۸۰ مسابقه‌ی جایزه معمار را به‌صورت سالیانه برگزار می‌کند. تمام پروژه‌های ساخته‌شده پس از انقلاب در چهار گروه عمومی، بازسازی، مسکونی تک‌واحدی و مسکونی آپارتمانی در ایران که در دوره‌های قبل در این مسابقه شرکت نکرده‌اند، مجاز به شرکت در رقابت سال جاری هستند و در چهار گروه جداگانه مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. پروژه‌های معماری داخلی، اگر دخل و تصرف در اجزای ثابت فضای آنها صورت گرفته باشد، امکان شرکت در گروه بازسازی را خواهند داشت. اما پروژه‌های مرمتی مجاز به شرکت در رقابت نیستند.

خلاقیت و نوآوری در طراحی و استفاده از مصالح، برخورد خلاق با مشکلات خاص پروژه، دقت و خلاقیت در طراحی جزئیات و توجه به محیط اجتماعی و زیست محیطی پروژه از جمله معیارهای داوری این مسابقه می‌باشند. حسین شیخ زین‌الدین، جی ونژن (Zhi Wenjun)، رضا دانشمیر، علی کرمانیان و رامبد ایلخانی هیئت داروان این مسابقه را تشکیل می‌دهند.

در مرحله‌ی نخست همه‌ی شرکت‌کنندگان می‌بایست مدارک خود را پرینت شده در صفحات A3 به‌صورت سیمی‌شده در موعدهای مقرر (شنبه ۴ شهریور برای طرح‌‌های مسکونی، یکشنبه ۵ شهریور برای طرح‌‌های بازسازی، دوشنبه ۶ شهریور برای طرح‌‌های عمومی) به آدرس مجله در خیابان شریعتی، پایین‌تر از میرداماد، نرسیده به بزرگراه همت، کوچه دیباج، پلاک ۶،  واحد ۶ (تلفن‌ و دورنگار:‌ ۲-۲۶۴۰۰۹۸۰) بفرستند. هیئت داوران در روزهای ۱۱ و ۱۲ شهریور مدارک رسیده را بررسی و مواردی را که از نظر آن‌ها در مرحله‌ی نخست حذف می‌شوند مشخص می‌کنند. در مرحله‌ی بعد، همه‌ی طراحانی که به مرحله‌ی نیمه‌نهایی راه یافته‌اند، می‌بایست مدارک پروژه‌ی خود را مطابق جدول زمانی (طرح‌های مسکونی در روز دوشنبه ۱۰ مهر، طرح‌های بازسازی در روز سه‌شنبه ۱۱ مهر و طرح‌های عمومی در روز چهارشنبه ۱۲ مهر به آدرس مجله تحویل دهند. داوری پروژه‌های راه‌یافته به مرحله‌ی نیمه‌نهایی در روزهای ۱۵ و ۱۶ مهرماه ۱۳۹۶ برگزار خواهدشد. علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیش‌تر درباره‌ی نوع مدارک ارسالی به مسابقه می‌توانند به سایت www.memarmagazine.com مراجعه نمایند. همچنین برای اطلاعات بیش‌تر در مورد جایزه‌ی معمار می‌توانند با دفتر مجله یا نشانی [e-mail] تماس بگیرند. جوایز برندگان این دوره در ۲۰ مهر ۱۳۹۶ طی مراسمی که محل برگزاری آن متعاقبا اعلام خواهدشد، اهدا می‌شود. 

نمای کتابخانۀ کانون اسلامی انصار/ شرکت ویرا

کتابخانۀ عمومی انصار از مجموعه بناهای وقفی کانون انصار است که در سال 1360 در خیابان پیروزی تأسیس شد. بانی این کتابخانه، یعنی مرحوم محمد حسین جابر انصاری، در سال 1356 این ملک را با کاربری سینما خریداری کرده و در ابتدا، از آن به عنوان سالن اجتماعات برای جلسات سخنرانی برخی از فعالان سیاسی و شخصیت‌های برجستۀ انقلابی استفاده شده است. مرحوم جابر انصاری در زمان حیات خود یکی از کارآفرینان برتر کشور بود که برای اولین‌بار صنعت قفسه‌سازی را در ایران پایه‌گذاری کرد. اموال ایشان در طول حیاتشان و پس از آن صرف کمک به مستمندان و ساخت و سازهای عام المنفعه شده است.

امروزه پس از تخریب بنای قدیمی کتابخانه، بنای جدیدی به جای آن درحال ساخت است تا بتواند با توجه به نیازهای امروز محلۀ پیروزی نقش گذشتۀ خود را خیلی قدرتر ایفا کند. ساختمان جدید این کتابخانه شامل کاربری‌های تجاری و فرهنگی است. در طراحی معماری این مجموعه که شرکت ره‌شهر آن را به عهده داشته، بخش تجاری طوری درنظر گرفته شده است که کاملاً مستقل از مجموعۀ فرهنگی به فعالیت خود بپردازد و هدف از ساخت آن، ایجاد محلی برای کسب درآمد جهت هزینه‌های آیندۀ کتابخانه است. بخش فرهنگی مجموعه که در طراحی در اولویت قرار داشته، شامل کتابخانۀ قفسه باز، سالن اجتماعات، آمفی تئاتر، کلاس‌های آموزشی، تالار مطالعه و سرای پژوهش است. 

حدود یک سال است که اجرای نمای ساختمان آغاز شده و شرکت ویرا مسئولیت طراحی و اجرای آن را بر عهده داشته‌است. در طرح این نما از معماری پارامتریک با ورقه‌های سمنت برد استفاده شده که آن را می‌توان تلفیقی از تکنولوژی روز و الگوهای فرمی معماری ایرانی معرفی کرد. با اینکه فرم نما یادآور الگوهای کهن معماری ایرانی است، اما امروزی بودن خود را نیز به رخ می‌کشد. به هم پیوستگی فرم‌ها در نما و حرکت رو به بالایی که القا می‌کنند می‌تواند حاوی نکاتی مفهومی در طرح این نما و نسبت آن با کاربری کتابخانه باشد. اگر چه هنوز ساخت این بنا به پایان نرسیده است، اما به نظر می رسد طرح این نما بتواند رضایت افرادی که با هدف رشد و تعالی قصد ورود به این کتابخانه را کرده‌اند، به‌دست آورد.

طراحی مدرسۀ ابتدایی در جیرفت/ استودیو بی‌ام دیزاین

شرکت بی‌ام دیزاین طرحی از مدرسه‌ای ابتدایی در منطقۀ کرمان ارائه کرده که با محوریت پایداری اقلیمی ایده‌پردازی و طراحی شده است. این طرح متعلق به مدرسه‌ای ابتدایی در جیرفت کرمان است که طراح از سیستم جمع‌آوری آب باران، Rainwater Collecting System، در آن استفاده کرده است. در این ایده، کاسه‌هایی برای جمع‌آوری آب باران در بالای هر حجم مکعبی تعبیه شده‌‌‌اند که از اب جمع‌آوری شده در آنها می‌توان برای مصارف گوناگونی از قبیل کاهش دمای فضای داخلی، استفاده کرد. 

اما در این طراحیِ همساز با اقلیم، کاسه‌ها با شیب تندشان طوری درنظر گرفته شده‌اند که بازدهی بیشتری را برای سیستم مورد نظر فراهم کنند، ازاین‌رو اتصالی متزلزل و سست را از نظر بصری روی بام ایجاد کرده‌اند که مشاهدۀ آن تأثیر خوبی بر مخاطبان نخواهد گذاشت. قطعاً با ایجاد تغییراتی در نما یا فرم بنا، می‌توان چاره‌ای برای این موضوع اندیشید. یکی از این راه حل‌ها می‌توانست بالا آوردن جدارۀ نما برای پوشاندن بخش پایینی کاسه‌ها باشد که این ایده با سایه اندازی بر روی بام، مزایایی از نظر اقلیمی نیز برای طرح داشت. 

از سوی دیگر، مسئلۀ هویت‌بخشی به این طرح مطرح است. رویکرد طراح در طراحی به شیوۀ معماران مدرن نزدیک است. اتخاذ رویکرد معماری مدرن در طراحی این بنا، به حذف هرنوع نقش و نگاری از معماری گذشتۀ کرمان در این بنا منجر شده است. در تصاویر سه بعدی موجود از بنا، درختان نخل تعبیه شده در حیات مدرسه، مصالح آجری نما و تعبیۀ بادگیری که با ساده‌سازی، طرح آن از قوانین معماری مدرن تبعیت کرده است، شاهدانی از هویت معماری منطقه هستند.‌

فراخوان هفتمین سالانه هنر معاصر پرسبوک

هفتمین هنر معاصر پرسبوک مانند دو دوره پیشین بر تمرکز و تاثیر علم بر هنر و نیاز زیست‌محیطی پایه‌ریزی شده‌است و هنرمندان خلاق نوگرا را دعوت به همکاری بر یک پروژه فضا‌محور می‌کند. مکان درنظر گرفته شده برای این پروژه کبوترخانه‌های اصفهان است. هدف این پروژه بازاندیشی اهمیت معماری و طراحی پایدار در مناطق خشک ایران و کمک به جلب توجه عموم مردم برای مرمت و احیای این بناها از طرف جامعه هنرمندان و معماران است. معماری داخلی کبوترخانه ها مانند سایر آثار معماری ایرانی هم از عملکرد وافر و هم از فرم زیبایی پیروی کرده است. متاسفانه این برخورد فکور با  اقلیم خشک ایران به مرور زمان از خاطره جمعی ما پاک شده است و بدین سان نیاز به یادآوری و احیای چنین شگردهایی در هنر و طراحی امروز به شدت محسوس است.

هنرمندان حیطه هنرهای تجسمی، فیلم‌سازی، هنر صدا، هنر نور، هنر الیاف، سفال و سرامیک و معماری می توانند حداکثر سه اثر برای شرکت در سالانه ارائه و تصاویر آثار (حداقل یک مگا پیکسل) را به همراه فرم ثبت نام (به دو زبان فارسی و انگلیسی)، عکس پرسنلی، سال و محل تولد، میزان تحصیلات و فهرست نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی به ایمیل دبیرخانه پرسبوک به نشانی [e-mail] ارسال نمایند.

مهلت ارسال آثار ۲۵ تیر تا ۲۵ شهریور می‌باشد. نتایج مسابقه در تاریخ ۲۰ مهرماه اعلام شده و نمایشگاه و هنر مشارکتی در تاریخ ۱۰ تا ۲۰ آذرماه برگزار می‌شود. بخش جنبی جشنواره  کارگاه هنر محیطی در طبیعت می‌باشد. هنرمندان محترم می‌توانند جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت فرم شرکت در مسابقه به سایت www.persbookart.com ، کانال تلگرام به آدرس @persbookart و کانال اینستاگرام به آدرس instagram.com/persbookart مراجعه نمایند. 

خدا، اسراف کنندگان را دوست ندارد !

در چند پست پیش تر، نقدی در رابطه با طراحی بنای "نمایشگاه اتومبیل تهرانپارس" منتشر کردیم. زمان چندانی از ساخت این بنا نگذشته بود که یک باره با عنوان تغییر کاربری این مکان از طریق تابلوهای شهری در این منطقه مواجه شدیم. رستوران بین الملل 133 تهرانپارس؛ عنوانی که برای این تغییر کاربری پیش بینی شده بود. زمانی گذشت و بالاخره این بنا با چهره جدید اش بازگشایی شد. دیگر خبری از آن ساختمان ساده و بی تکلف نبود، اگرچه ساختمان پیشین، حال و هوایی نوگرا داشت و با مؤلفه های معماری سنتی اسلامی-ایرانی وجوه اشتراک بسیار کمی داشت، اما هرچه بود در میان چهره ی ساختمان های تازه به دوران رسیده، سادگی و آرامش را به رهگذران یادآور می شد و اتفاق مبارکی را رقم زده بود. اما حال شاهد بنای جایگزینی هستیم که در تضاد کامل با شرایط پیشین، فخرفروشی و تجمل گرایی را سر لوحه کار خود قرار داده و سعی در ترویج چنین فرهنگی دارد. بنایی که در نمای بیرونی و فضای داخلی آن اسراف و مصرف زدگی رخ می نمایاند. مساله ای که در فرهنگ اسلامی_ایرانی ما نهی شده و بر ضرورت اعتدال و میانه روی، تاکید می شود

حال سوال اینجاست که آیا به گفتمانی که در ساخت و سازها به آن تأکید می کنیم، آگاه هستیم؟ آیا به پتانسیل و قدرتی که فضای معماری در ترویج یک فرهنگ خاص در یک جامعه دارد، واقفیم؟ بهتر بود اگر نسبت به فضاهایی که بناست بخشی از زندگی انسان در آن روایت شود و رفتارهای او تحت تاثیر آن شکل بگیرد، حساسیت بیشتری داشتیم و حساب شده تر عمل می کردیم.

قلعه عمرانی گناباد، راهکاری برای زنده ماندن

مجموعه رباط و قلعه‌ی عمرانی در ۲۵ کیلومتری جاده گناباد-تربت حیدریه، درشمال شهر گناباد و در مجاورت پاسگاه انتظامی شهید سالاری قرار گرفته‌است. این اثر تاریخی در ۲۷ اسفند ۱۳۸۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این مجموعه در دهه ۵۰ به دلیل خشکسالی‌های پیاپی متروک شده و ساکنان آن به روستایی در مجاورت آن کوچ کرده‌اند که عزیزآباد نام دارد.