رنگ در تزیینات کاخ عالی‌قاپو

حضور رنگ در پس‌زمینۀ تزیینات می‌تواند به گونه‌ای نمود یابد که کیفیت فضایی دلخواه در بنا محقق شود. در تزیینات کشته‌بُری جداره‌های عالی‌قاپو رنگ‌های گرم بر رنگ‌های سرد غلبه کرده و کاربرد رنگ‌های سرد در کنار آنها، در ایجاد تعادل بصری موثر است. برای مثال رنگ‌هایی چون سفید، اخرایی، حنایی و قرمز در زمینۀ نقوش به کار رفته‌اند و رنگ‌هایی چون سبز و آبی و طلایی و قهوه‌ای در جزئیات نقوش دیده می‌شوند. اینجا بر خلاف سنت معمول در تزیینات مساجد و اماکن مذهبی، می‌توان کاربرد رنگ‌های روشن و گرم را در زمینه مشاهده کرد. این مسئله سبب شده تا این رنگ‌ها سطح بیشتری از فضا را پر کنند و بر کلیت فضا حاکم شوند. علت استفاده از این رنگ‌ها در پس زمینه را می‌توان در کاربری بنا که محلی برای عیش و طرب شاه و کارهای حکومتی‌ای مانند ملاقات سران و زیردستان است، جستجو کرد.

رویکردهایی در طراحی و ساخت یادمان‌‌های شهدا

در میان آثار متعددی که در چند سال اخیر به عنوان یادمان شهدا طراحی و یا ساخته شده‌اند، رویکردهای گوناگونی مشاهده می‌شود. در بیشتر آثار رعایت شفافیت فضایی، سبب ایجاد حجمی گشوده به چهار سو شده و کمتر می‌توان فضایی کاملا محصور را در میان آنها یافت. برخی از آثار با رویکردی مشابه برج مقبره‌ها، بر تناسبات کشیده تأکید دارند و برخی دیگر با نزدیک شدن به حجم مکعب یا مکعب مستطیل، با ایده‌ای مشابه ایدۀ چهارطاقی‌ها، در فضا حاضر شده‌اند. همچنین در برخی از آثار، ترکیبی از عناصر معماری گذشته به خلق فرمی مشابه گنبدخانۀ مساجد و یا فرمی جدید انجامیده. در رویکردی دیگر طرح‌ها با تبعیت از فرم‌گرایی طراحی شده‌‌اند؛ که با ترکیب‌بندی فرم‌های گوناگون سعی در خلق فضایی مفهومی دارند و به طراحی‌های مجسمه‌گون گرایش یافته‌اند. لازم به ذکر است؛ که، ترکیبی از انواع این رویکردها را نیز، می‌توان در یک بنا مشاهده کرد.
در رویکردهایی که الهاماتی از فرم‌های شاخص گذشته، مانند برج مقبره‌ها و چهارطاقی‌ها، دارند؛ بنای جدید القای معانی گذشته را با خود همراه خواهد داشت. در نتیجه به دلیل تعلق داشتن آن بناها به آرامگاه یا مکانی برای عبادت، بنای جدید با کاربری یادمان و مقبره شهدا سنخیت دارد. در رویکردهایی که نمونه‌های عینی معماری گذشته را باهم ترکیب کرده‌اند، این آسیب وجود دارد که ضعف در رعایت تناسبات و نحوۀ اجرا، نمونه‌ای ضعیف از تقلید صورت‌های گذشته را به وجود آورد. اما در رویکردهایی که به طراحی‌های مجسمه‌گون نزدیک‌تر شده‌اند، انتقال مفهوم گاهی به‌خوبی صورت نگرفته و تفاوت آشکاری میان این آثار و سایر المان‌های شهری نمیتوان مشاهده کرد.

تمدید مسابقه سردر دانش‌گاه هنر

چندی پیش‌ دانش‌گاه هنر تهران طراحی ورودی پردیس کرج خود را به مسابقه گذاشت. مهلت این فراخوانِ دو ماهه، سوم اسفند ماه به پایان رسید اما گویا نتایج حاصل شده انتظارات مسئولین را برآورده نکرد و پس از آن‌ تصمیم به تمدید فراخوان گرفتند. مهلت فراخوان جدید ششم اردی‌بهشت سال ۹۴ اعلام شده است.
بدون شک مسئولین دانش‌گاه هنر به درستی خلأ جلوه‌ای درخور را برای این پردیس تشخیص داده‌اند، اما به نظر می‌رسد دانش‌گاه هنر تهران که طبق اشاره‌ی پوستر، مهم‌ترین و بزرگ‌ترین دانش‌گاه جامع هنر خاورمیانه است، در ابتدای امر شأن این فراخوان را به قدر کافی درک نکرده‌ است. چرا که کیفیت اعلان این مسابقه و از آن مهم‌تر جوایز در نظر گرفته شده برای برنده‌گان که حاکی از اهمیت موضوع برای برگزارکننده‌‌گان است، متناسب با نام دانش‌گاه نبود، که مسابقاتی معمولی‌تر نیز جوایز و کیفیتی مناسب‌تر دارند.
از آن گذشته این دومین فراخوان طراحی معماری مربوط به دانش‌گاه هنر در چند سال اخیر است. فراخوان قبلی مربوط به طراحی یادمان شهدای دانش‌گاه بود که پس از ارسال آثار، اطلاع‌رسانی کافی درمورد آن انجام نشد و در گیر و دار تغییرات مدیریتی دانش‌گاه تقریبا به فراموشی سپرده شد تا این‌که در دوره‌ی مدیریت جدید، مسئولین تصمیم به ساخت یکی از طرح‌ها گرفته‌اند. مسلما بدقولی‌های پیشین یک مجموعه در عدم استقبال در برنامه‌های بعدی آن تاثیرگذار است. اما به راستی چرا باید این همه بی‌هنری از دانش‌گاه هنر سر بزند؟ سوال بعدی که احتمالا برای دانش‌جویان این دانش‌گاه ایجاد خواهد شد این است که با وجود روند فعلی انتقال دانش‌کده‌های پردیس کرج به به پردیس باغ ملی تهران، چه لزومی به تغییر سردر این مجموعه و  متحمل شدن هزینه در این برهه‌ی زمانی وجود دارد؟
با همه‌ی این توصیفات اما دانش‌گاه هنر تهران که هنرمندان و متخصصان زیادی را به جامعه‌ی هنری کشور معرفی کرده است، برای دانش‌جویان‌ و هنردوستان این سرزمین اهمیت زیادی دارد. نکاتی که پیش از این ذکر شد، صرفا نقدی بود بر نگاهی که دانش‌گاه هنر تاکنون نسبت به اتفاقات مهمی هم‌چون این مسابقه داشته است. چرا که فراخوان جدید نیز نشان دهنده‌ی جدی‌تر شدن مسئولین نسبت به برگزاری این مسابقه است. بنابراین امید آن می‌رود که با تمدید زمان مسابقه و جهش دو برابری جوایز، استقبال به‌تری از آن به عمل بیاید. از سوی دیگر نیز امیدواریم که مسئولین برگزاری نسبت به قول‌های داده شده پای‌بند بمانند.

ساختمان مرکز طب سنتی کرمان

یکی از مهم‌ترین مسائل شهرسازی در شهر های تاریخی، ساخت و سازهای جدید در بافت سنتی شهر است. دراین شرایط، خوب است که طراح علاوه بر رعایت قوانین مربوط به بافت‌های تاریخی،‌ به رابطه‌ی طرح خود با آثار تاریخی پیرامون نیز فکر‌کند. ساختمان «مرکز طب سنتی کرمان» که به تازگی در نزدیکی مرکز تاریخی شهر ساخته شده، از مواردی است که چنین چالشی را تجربه کرده است.

 نمای این ساختمان از قاب‌های سنگی قرمزرنگ به هم‌راه درب‌ها و پنجره‌های چوبی مشبک تشکیل شده و چنین به نظر می رسد که قصد طراح از این کار، به خلاف بعضی ساخت‌مان‌های مدرن و آلومینیومی محدوده، هم‌خوان کردن ظاهر بنا با ابنیه‌ی سنتی مجاور باشد. با وجود توجه به این جزئیات، قاب‌های در نظر گرفته شده برای نما تناسب چندانی با یک‌دیگر ندارند، علاوه براین‌که نحوه ی چیدمان سنگ‌ها و انتخاب رنگ و نوع مصالح در قسمت‌های مختلف ساختمان با یک‌دیگر هم‌خوان نیستند. به طور کلی می‌توان گفت که  وجود این قاب‌ها از جلوه‌ی سنتی باقی عناصر کاسته است. 

استفاده‌ی مستقیم از بعضی عناصر سنتی  در داخل بنا نیز ادامه دارد. عناصری همچون طاق‌چه‌های باریک داخل دیوار‌، گلدان های چیده شده روی پله‌ها و شیشه های رنگی. استفاده از این شیشه‌های رنگی نشان می‌دهد که توجه طراح به پنجره‌ها بیش‌تر معطوف به جلوه‌ی داخلی آن بوده است. به طور کلی با وجود ایراداتی که به خصوص در نمای بیرونی ساختمان هست، تلاش برای نزدیک شدن طرح به بافت سنتی منطقه نکته‌ای حائز اهمیت است.

دبیرستان البرز، نمایشی از اشکال معماری گذشته

سبک نئوکلاسیک که معماری دبیرستان البرز را با ویژگی‌های آن معرفی می‌کنند، متأثر از تحولات جهانی در دورۀ پهلوی اول و سیاست‌های باستان‌گرایی در حکومت بوده؛ اما وجه تمایز این بنا با دیگر بناهای این سبک، در تقلید از صورت‌های معماری گذشتۀ نه چندان دور، به جای صورت‌های معماری دورۀ باستان است.

 

هتل "سرای پدری"

امروزه یکی از راه‌حل‌های اساسی در حفظ بناهای تاریخی، احیاء آنها از طریق به جریان انداختن زندگی در آنهاست. در این راستا نوسازی یکی از راهکارهایی است که برای ایجاد کاربری جدید در بنا، به کار برده می‌شود. در هتل "سرای پدری" نیز، نوسازی بخش الحاقی، نقش مهمی در احیای بنا داشته است. این بنا در سال هزار و سیصد و نود، در محلۀ سرچشمۀ شهرستان خوانسار ساخته شده؛ و شامل خانۀ قدیمی باز سازی شده و ساختمانی جدید است که هر دو برای کاربری هتل فعال هستند.
بخش نوسازی شده، ساختمانی است که در نتیجۀ بازی با احجام مکعب و مکعب مستطیل شکل گرفته است و می‌توان رویکردهای مینی‌مالیستی را هم در فرم و هم در فضاها و چیدمان آنها، مشاهده کرد. همچنین با پرداختن به جزئیات، جلوه‌های بصری قابل توجهی در فضا خلق شده. این جزئیات در انواع گوناگونی، از انتخاب نوع مصالح و جنس و رنگ آن‌ها تا ایجاد بافت‌هایی محدود در برخی سطوح و تغییر در جانمایی پنجره‌ها و ابعاد آن‌ها، دیده می‌شود.
از ویژگی‌هایی که برای این بنا برمی‌شمارند رابطۀ مسالمت آمیز آن با شهر، محیط طبیعی و همسایگی است؛ اما در رابطه‌ای که بنای جدید با بنای قدیمی برقرار کرده، آیا این مسالمت دیده می شود؟ یا اینکه بنای جدید، در کلیت خود، هیچ کرنشی در برابر بنای قدیمی نداشته و بی اعتنا به آن شکل گرفته است؟
اینکه تا چه اندازه بنای جدید توانسته روح سکونت در خانه‌های خوانسار را در خود متجلی کند، سوالی است که باید از کسانی که در هتل اقامت کرده‌اند پرسیده شود. اگرچه می‌توان حدس زد، در زندگی امروزی مردم خوانسار، هنوز وابستگی‌هایی به فضاهای زندگی گذشته‌شان وجود دارد؛ و این فضای کاملا امروزی در سبک و سیاق خاص خود، تا حدی با این زندگی بیگانه است.

تعزیه و اداراک محیطی از فضای حسینیه

امروزه با پدید آمدن شکل‌های جدید و متنوعی از فضای شهری، مفهوم حسینیه نیز متفاوت شده است. در گذشته حسینیه‌ها از نظر ایفای نقش متفاوت بودند و رابطۀ مردم با مکان حسینیه در همۀ ایام سال به دلایل گوناگون حفظ می‌شد. اینگونه که برخی از حسینیه‌ها نقش میادین شهری، بازار محلی و ... را ایفا می‌کردند و برخی دیگر با قرار گرفتن در بافت محلات، بخشی از مسیر رفت و آمد روزانۀ مردم می‌شدند. بنابراین مکان حسینیه از سویی برای اجرای مراسم تعزیه مناسب بود و از سوی دیگر، زندگی اجتماعی مردم در آن جریان داشت.