عمارت کاظمی/ موزه تهران قدیم

عمارت کاظمی بنایی متعلق به دورۀ قاجار است که در محلۀ چاله میدان تهران قدیم قرار دارد. اگر خیابان پانزده خرداد را به سمت کوچۀ امامزاده یحیی بروید، این بنا در گذر فرعی ابوالقاسم قرار گرفته است. سرای کاظمی متعلق به سید کاظم وزیردواب یکی از ماموران محمد شاه بوده و با وجود تغییراتی که در الگوی خانه‌های اعیانی دورۀ قاجار رخ داده، هنوز هم مانند خانه‌های سنتی ایرانی حال و هوایی دارد که متأثر از وجود ویژگی‌های مشترک در آنهاست. 

مطابق سبکی که در خانه‌های قاجار مرسوم شده بود، در این خانه نیز عمارت اصلی یا شاه نشین در وسط قرار گرفته و دو حیاط شمالی و جنوبی در دو طرف آن هستند که به نوعی حیاط جنوبی نقش حیاط بیرونی و حیاط شمالی نقش اندرونی را دارد. در این عمارت، حوض میانی حیاط ها، نمای آجری و پنجره‌های ارسی آن، ایجاد اختلاف سطح در طبقات و نشان دادن آنها در نما، از جمله ویژگی‌هایی‌ست که روح بخش فضای خانه شده است.

این خانه در سال 1379 به عنوان آثار ملی به ثبت رسید و امروز نیز با نام «موزه تهران قدیم» شناخته می‌شود که کاربریهایی از جمله کتابخانه و مرکز اسناد، و موزۀ اشیاء و مردم شناسی در آن فعال است.

طرح بهسازی میدان امام حسین / مهندسین مشاور خودآوند

در اواخر سال ۱۳۹۱ بود که پروژه ای، در مهمترین نقطه ترافیکی شرق تهران، توسط مهندسین مشاور خودآوند، کلید خورد. تفکیک حرکت سواره از پیاده و بردن وسایل نقلیه به تراز منفی یک، اولویتی بود تا از این طریق با فضای باز ایجادشده، میدان امام حسین به مرکز تجمعات آیینی-مذهبی شهر مبدل شود. حال طرح های روی کاغذ به واقعیت پیوسته و فکرها و ایده هایی که بنا بود در راستای کیفیت بخشی به زندگی ساکنان آن منطقه باشد، گویا سرنوشت دیگری را برای آنان رقم زده است.
اکثر ساکنین منطقه، از وضعیت به وجود آمده ناراضی هستند. میدان، پر شده از المان هایی که به ظاهر می خواهند نام میدان را با کالبد آن عجین کنند؛ المان هایی بدون رعایت مسایل زیبایی شناسی لازم، که سعی دارد از این طریق، چهره آشفته میدان را از نظرها پنهان کند؛ بر خلاف چهره آن در گذشته، اندک فضای سبزی به چشم نمی خورد و از هویت آن، هیچ نشان روشنی باقی نمانده؛ مسجدی که گویی با میدان قهر کرده و از اتفاقات جاری آن روی برگردانده است؛ سینمایی که در پشت صفحه نمایش بزرگی پنهان شده و ...
برخی کارشناسان، به ایجاد فرصت کافی جهت هماهنگی مردم با شرایط معتقدند؛ چراکه تغییر در الگوی عملکردی چند ساله ی یک منطقه، امری است زمان بر؛ درمقابل عده ای معتقدند رفتارها و شکل زندگی انسان ها در یک مکان، طی زمان طولانی شکل گرفته و تغییر در آن، هزینه مادی و معنوی زیادی را به دنبال خواهد داشت؛ به علاوه اینکه، کالبد این میدان برای مردم شهر تهران ، خاطره سازی کرده و کوچکترین تغییر در آن از حساسیت بالایی برخوردار است. این که کدام یک از این دو تفکر صحیح است، تحت تاثیر عامل زمان است؛ چراکه پروژه نیمه تمام است و هنوز قضاوت در مورد این طرح، منطقی به نظر نمی رسد.

مدرسۀ مروی و همسایگانش

تنها یکبار رفتن به گذر مروی کافیست تا متوجه رفت و آمد زیاد روحانیون در این گذر شوید؛ و این نکته به ذهن شما خطور کند که تردد زیاد روحانیون  در میان بورس لوازم آرایش و وسایل تزیین سفره عقد و خوراکی‌ها و لباس های خارجی و ...، غیر قابل باور است. اما با کمی دقت در اطراف متوجه خواهید شد که در این گذرِ نه چندان بزرگ، دو حوزۀ علمیه فعال است. یکی از آنها همان حوزۀ علمیۀ معروف مروی است که بار بخشی از اتفاقات تاریخ معاصر ما را به دوش می‌کشد و دیگری در دبیرستان معروف مروی دایر است، که اهمیت این دبیرستان نیز به دلیل افرادی که در آن تحصیل کرده‌اند، بر کسی پوشیده نیست.
اما امروز اتفاقی که در این گذر افتاده، حکایت از داستانی دیگر دارد. امروز، کمتر کسی این گذر را به اسم حوزه و دبیرستان مروی می شناسد؛ حتی بسیاری از افرادی که برای خرید به اینجا می آیند، از حضور چنین مکان هایی بی خبرند و آنچه بیش از هرچیز معرف این گذر برای ماست، بورس لوازم آرایشی آن است.

زیرگذر عابر پیاده چهارراه ولی عصر / معاونت فنی-عمرانی منطقه ۶

چهارراه ولی عصر، یکی از نقاط ترافیکی شهر تهران است که وجود عواملی همچون، تداخل ترافیک وسایل نقلیه و تردد عابرین پیاده، راه اندازی خطوط بی آرتی و ایستگاه مترو، بر میزان ازدحام و شلوغی آن افزوده است. ایده ای که سید رامین حسینی نژاد، معاونت فنی و عمرانی منطقه ۶، برای برون رفت از این معضل شهری ارائه کرد، بردن عابرین پیاده به زیرزمین و اولویت دادن به سواره بود. نهایتا این فکر در سال ۱۳۹۲ اجرایی شد؛ بدون اینکه به اصل محوریت انسان در احیای بافت توجهی شود؛ دیدگاهی که به انسان برای شهر بودن معتقد است، نه شهر برای انسان.
تصرف عرصه‌های عمومی، حتی اگر بر اساس نگاه مدیریتی، به بهانه بهبود ترافیک و با الویت خودرو باشد، کاهش آزادی عمل شهروندان را موجب شده و آن‌ها را از مسیر زنده خیابان، به مسیری مرده و از پیش تعیین شده، نظیر دالان‌های زیرزمینی هدایت می‌کند. به علاوه اینکه، سطح دسترسی برخی افراد ناتوان یا کم توان با این گونه محدویت‌ها، بدون شک کاهش می یابد. نتیجه این گونه اقدامات، تاثیرات منفی بر میزان مناسبات و تعاملات شهروندان خواهد بود؛ اقداماتی که انسان را به زندگی اجباری در فضای شهری وادار کرده و او را از خود انسانی اش جدا می کند و بهتر می توان گفت که گویی شهر، ماشینی می شود برای زندگی.

سینما آزادی / بابک شکوفی

هفده سال پیش، در محله عباس آباد تهران، شهر فرنگ در آتش سوخت و ده سال بعد، در سال ۱۳۸۶، حوزه هنری با برگزاری مسابقه ای، طرح بابک شکوفی را به عنوان طرح برتر برگزید. هدف از بازسازی، ساخت سینمایی بود با پنج سالن نمایش، در سایتی با مساحت تنها ۸۰۰ مترمربع؛ ضمن محدودیت های ساخت و ساز در تهران که می بایست لحاظ می شد. پر و خالی شدن سالن های نمایش، نحوه دسترسی ها و هدایت جمعیت به بخش های مختلف، یکی از مهمترین نکاتی است که در طراحی سینما می بایست به آن توجه شود که متاسفانه در طراحی بنای سینما آزادی این امر، به خوبی صورت نگرفته است.
 فضاهای خدماتی و رفاهی، در بهبود بخشی به کیفیت زندگی در بنای سینما، کمک شایانی می کند؛ در شرایطی که فضای کافی برای مانور وجود داشته باشد، نه اینکه پس از خروج از فضایی، کاربر خود را ناگهان میان فضای بعدی بیابد و همین کمبود جا و نبود فضای مکث و حرکت لازم، سبب ایجاد سردرگمی و بلاتکلیفی شود. وجود سالن های نمایش خارج از ظرفیت فضایی سینما و نیاز به تامین فضاهای جانبی و دسترسی برای آن، سبب ایجاد ملغمه ای شده که شاید تنها با یک تجدید نظر ساده، در برنامه فضایی دیکته شده از سوی کارفرما، شاهد فضاهایی این چنین گره خورده به هم نبودیم!

آجر کاری در نمای ساخت‌مان‌های معاصر ایران

از مقایسه آثار معماری دنیا چنین به نظر می‌رسد که معماری سنتی ایران یکی از زیبا ترین تزئینات در نما سازی بنا‌ها را داراست، به خصوص که استفاده عمده ایرانیان از آجر، این امکان را فراهم می‌کرد تا از آن به عنوان دو عنصر سازه‌ای و تزئینی به صورت توامان بهره ببرند و طرح‌هایی متنوع و ظریف را به اجرا درآورند. 

با گذشت زمان و با روی‌ کار آمدن مصالحی چون سیمان و سنگ‌های تزئینی، از نقش آجر و سفال برای نماسازی کاسته شد، اما در چند سال اخیر بازگشتی محسوس  به سمت نماسازی‌های آجری به عنوان مصالحی بومی و ارزان، به خصوص در طرح‌های داخلی دیده می‌شود. امروزه با روی کار آمدن سفال‌هایی متنوع، که با تمهیداتی از بار مرده آن کاسته‌ شده و با ترکیب کردن آن‌ با عناصر سازه‌ای دیگر بر قابلیت‌هایش افزوده شده است، امکان اجراهای متنوعی را به طراحان داده است. برای مثال با قرار دادن میلگرد‌هایی درون سفال‌ها ایستایی آن را افزایش داده‌اند، یا با کمک گرفتن از شبکه های فلزی به عنوان بستر کار امکان اجراهای متنوع تری را فراهم کرده‌اند. هم‌چنین لعاب دادن آجر باعث افزایش مقاومت و جلوه‌ی آن شده است.

 با توجه به نما‌های ناهم‌خوان و اغتشاش‌های موجود در نماهای شهری امروز، آجر می‌تواند به عنوان عنصری وحدت‌بخش به نما، با قابلیت‌های متنوع امروزی خود ابزاری مناسب برای طراحان نما به شمار بیاید.

حس فضایی در تالار موسیقی عالی‌قاپو

فرم‌هایی که در تزیینات تُنگ‌بُری کاخ عالی‌قاپو به کار رفته‌ است، با ایجاد فضای مثبت و منفی، بیشتر در نظر مخاطب جلوه می‌کنند. جلوۀ دو چندان این اشکال در القای حس فضایی نیز موثر است. از طرفی تکرار آن‌ها و نوع قرار گرفتن‌شان در کنار یکدیگر، مفاهیمی چون حرکت و چرخیدن حول یک مرکز را القا می‌کند. از سوی دیگر تابش نور در دورن حفره‌ها و توخالی دیده شدن جداره‌ها، سبب پویایی بیشتر فضا می‌شود. این ویژگی‌ها را می‌توان در تناسب با کاربری مکان و نواخته شدن موسیقی در آن به خوبی درک کرد.